"Kırsaldan kente göç, üretimi düşürdü"

AK Parti İstanbul Milletvekili TBMM Dilekçe Komisyonu Başkanı Mihrimah Belma Satır, Ak Parti Bolu Milletvekili Sosyal Kooperatifçilik Kapsamında İsrafın Önlenmesine Yönelik Uygulamaların Araştırılması ve Yaygınlaştırılması Alt Komisyonu Başkanı Arzu Aydın, Komisyon üyeleri Ak Parti Kayseri Milletvekili İsmail Tamer ve Kilis Milletvekili Ahmet Salih Dal ile komisyona eşlikte bulunan AK Parti Çanakkale Milletvekili Jülide İskenderoğlu`ndan oluşan TBMM Dilekçe Komisyonu TAR-KOOP Başkanı Mehmet Özkurnaz`ı ziyaret etti. Ziyarette, Çanakkale`de hayvancılık ve tarımın durumu, kooperatiflerin yaşadıkları sorun ve çözüm yolları konuşuldu. Ziyaretin amacı hakkında bilgi veren Dilekçe Komisyonu Başkanı Satır, denetim faaliyeti yapan bir komisyon olduklarını belirterek; "Sosyal Kooperatifçilik Türkiye`de yeni uygulanan bir sistem mevzuatta bu konuda bir şey yok ancak uygulamada mevzuattan önce yola çıkmış çok doğru örnekler var. Bunları incelemek için geldik ve birçok yere geldik. Sizlerle de tanışalım ve sisteminizi öğrenelim istedik" dedi. Çanakkale`deki tarım, hayvancılık ve kooperatiflerin durumunu aktaran Özkurnaz, özellikle Çanakkale`de kooperatifçiliğin başarılı bir yere geldiğini ancak yapılan madde değişiklikleri sonrasında üretimlerde ciddi düşüşler meydana geldiğini ifade etti. Özkurnaz, ülkede tarımın istenilen yerde olmamasının yalnızca yönetenlerin sorumluluğunda olmadığını, özellikle kırdan kente göçün tarım ve hayvancılık düşüşünde çok önemli bir etken olduğunu söyledi. Geçmişte Biga`da günlük 435 ton süt üretilirken, bugün gelinen noktada üretimin 170 ton sütte kalındığını belirten Özkurnaz, "Yeni jenerasyon artık köyde kalmayıp ilçede ev kiralayıp orada yaşamayı tercih ediyor. Hayvancılık da bu noktada gerileme noktasına geldi" dedi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan`ın kooperatifler ile ilgili KHK çıkartmasına rağmen bunun mecliste 2024 yılına kadar uzatılmasını doğru bulmadıklarını belirten Özkurnaz; "Bu konuda kooperatifler kanunun maddeleri açıktır. Bu kanunda `bir köy kooperatifinin üst birliği bölge birliğidir` der. Ancak Tarım Bakanlığı`nda ne olduysa kooperatif süt birliğine üye olabiliyor" dedi.

Dilekçe Komisyonu Başkanı Satır ziyaretle ilgili açıklamasında; "Dilekçe Komisyonu olarak denetim faaliyeti yapan bir komisyonuz. Bazı konuları yerinde incelemek için ziyaretler yapıyoruz. Bugünkü ziyaretimizin sebebi Türkiye`deki kooperatifçilik, sosyal kooperatifçilikte varsa mevzuatta ve alanda sıkıntılar bunları yerinde görmek ve yazacağımız raporlar için iyi örnekler tespit etmek. Çanakkale`de ciddi sayıda bir kooperatif artışı olmuş, bu güzel bir şey. Çanakkale hem üretimin hem de sanayinin olduğu bir il. Bunların bazılarına Valilik, bazılarına ise belediyeler destek vermiş. Sosyal Kooperatifçilik Türkiye`de yeni uygulanan bir sistem mevzuatta bu konuda bir şey yok ancak uygulamada mevzuattan önce yola çıkmış çok doğru örnekler var. Bunları incelemek için geldik ve birçok yere geldik. Sizlerle de tanışalım ve sisteminizi öğrenelim dedik" dedi. 

Çanakkale`de kooperatifçiliğin başarılı bir yere geldiğini belirten Özkurnaz; "Bizim bölgemiz süt üretiminin bol olduğu bir bölge. Örneğin Biga ilçemiz. Diğer ilçelerimizde ise süt oldukça azdı. Biga`da 2011 yılına kadar her 3 ayda süt ihalesi yaptık. Ne yazık ki 96`lı -99`lu dönemlerinde her üç yılda bir süt artışlarında kriz yaşanıyordu. Süt fazlalığı oluşuyordu, süt fiyatları geri çekilmek zorunda kalıyordu... Özellikle kooperatifçilik Mehdi Eker Bey zamanında oldukça başarılı yerlere geldi. Ne zamanki Mehdi Eker bey Tarım Bakanlığı`ndan ayrılıp Faruk bey geldi, birçok madde değişikliği yapıldı. Uygulamalar çok değişti. Bizim kooperatifçiliğimizde üretimlere baktığımızda bu anlamda ciddi üretim düşüşleri meydana geldi. Ancak hayvancılıkta herkes bittiğini söylese de, bunların çok doğru olduğuna inanamıyorum. Kendimde hayvancılık yapıyorum. Kendi arazim varsa ekip biçiyorsam hayvancılıktan kazanmıyorum emenin doğru olduğun düşünmüyorum. Belki ülkemizde tarımda istediğimiz yerde değilizdir ancak bu sadece bizi yönetenlerin suçu değil, birazda insanların kendilerini sorgulamalar gerektiğine inanıyorum" dedi. 

Süt üretiminde ciddi düşüşler olduğunu belirten Özkurnaz; "Sosyal kooperatifçilik adına kendi bölgelerimizde eskiden de birlik vardı ve hayvancılığın en geliştiği bölge Biga`ydı. O zamanlar günlük 435 ton süt üretiliyordu. Bugün geldiğimiz noktada 170 ton sütte kaldık ancak bu daha geriye gidiyor. Çünkü genç nesil kırsaldan şehirlere göç etmek zorunda kaldı. Bu bölgeler için `sanayi bölgesi` gibi bir durum ortaya çıktı. 8-10 bin kişi bir fabrikada çalışıyor. Yeni jenerasyon artık köyde kalmayıp ilçede ev kiralayıp orada yaşamayı tercih ediyor. Hayvancılık da bu noktada gerileme noktasına geldi. `Zarar ediyoruz da hayvanları kestiriyoruz` gibi bir felaket tellallığı yapmanın doğru olduğunu sanmıyorum. Özellikle o bölgede silaj ekip hayvanlarına mısır veren pek nadir insan vardı. Genel olarak silaj verilmiyordu. Ne zamanki biz sulama alanı olan bölgelere 54 köye, 24 tane de Yenice ve Çan ilçelerimize silaj makinesi dağıttık ondan sonra silajcılık, mısır ekimi bölgelerde çok gelişti. Biz gelirlerimizi kendimiz yaratıyoruz. Devlet tarafından herhangi bir katkı almıyoruz. Süt fiyatına sanayiciden fatura karşılığı yüzde 1 alarak birikim yapıyoruz. Yine bölgelere soğutma tankları yoktu aşağı yukarı 75 yere soğutma tankı verdik" dedi. 

Özkurnaz; "Çanakkale`de kooperatifçiliğin gelişmesi noktasında bütün kurulu masraflarını birlik olarak kendimiz karşıladık. Geldiğimiz noktada Çanakkale`nin 565 köyü var ve 383 köyünde kooperatif var. Ufak olan kooperatiflerimizin üçünü birleştirip bir kooperatifte buluşturtabiliyoruz. Bu dengeyi uzun bir süreç içerisinde gerçekleştirdik fakat geldiğimiz noktada benimde serzenişlerim olacak. Cumhurbaşkanımızın çıkarttığı bir KHK`da, `ki bu konuda kooperatifler kanunun maddeleri açıktır`. Bu kanunda `bir köy kooperatifinin üst birliği bölge birliğidir` der. Ancak Tarım Bakanlığı`nda ne olduysa kooperatif süt birliğine üye olabiliyor. Burada birlik esası var ve o üst birlik sayılıyor. Bunu doğru bulmadığımızı defalarca dile getirdik. Ancak her ne olduysa bu konu mecliste 2024 yılına kadar uzatıldı. `1163 ile konulmuş bir kanunun belliyken, 5200 sayılı üretici birliğine üye olunması onun üst birliği olur anlamına gelmez` diye düşünüyorum. Dediğim gibi kanun bu konuda açıktır. Bunun neden uzatıldığının cevabını biz bulamadık" dedi. 

Sosyal kooperatifçilik anlamında yapılan çalışmaları aktaran Özkurnaz; "Sosyal kooperatifçilik olarak baktığımızda Çanakkale bölgemizde 111 çeşit ürün ekilebiliyor. Bu anlamda kooperatiflerimiz burada ürün üretiyor. Çalışmalarımıza sadece süt hayvancılığı olarak bakmıyoruz. Geniş bir yelpaze içerisinde çalışmalarımızı yapıyoruz. Yine eğitimler veriyoruz. Örneğin süt analizleri yapılabilmesi için 750 bireyi Edirne`ye taşıdık. Diğer illerinde katıldığı 750 arkadaşımıza süt analizciliği konusunda sertifika kazandırdık. Yine kooperatif ürünlerinin pazar olabilmesi için çalışmalar yaptık. Yine Çanakkale Belediyesi de bizden yardımcı olmamızı istedi o konuda üretimin sürdürülebilmesi adına kendilerine yardımcı olduk. Tarım İl Müdürlüğümüzün bahçesinde Milli Emlak`tan yer kiraladık. Burada kırsal kesimdeki kadınların hazırladıkları ürünleri satmayı planlıyoruz. Bu çalışmamız da devam ediyor. Amacımız üretilen ürünleri direk satışla daha ucuza pazarlamak. Yine ÇOMÜ ile yapacağımız projelerimiz var" dedi.
(Eren Aşnaz)