YENİ YIL ARİFENİZ NEDEN BERBAT GEÇER?
Fazla heyecanlanmayın.
Üzgünüz çocuklar, fakat yeni yıl arifeniz berbat olacak (veya oldu) ve AsapSCIENCE, bunun sebebini gösteren bilimsel kanıtlara sahip.
Neden muhtemelen kötü bir 31 Aralık günü geçireceğiniz konusunda birden fazla bilimsel sebep var… Fakat ayrıca, olasılıkları yenmeye ve keyfine bakmaya kararlı olanlarınız için, hafif bir umut ışığı da mevcut.
İlk olarak; şu eski, ‘beklentilere karşı gerçekler’ sorunu: Pittsburgh ile Carnegie Mellon Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, 1999 tarihli bir tezde, 475 kişiye Yeni Yıl Arifesi’ndeki planlarını ve ne kadar eğlenmeyi beklediklerini sormuşlar.
Araştırmacılar; o büyük gecenin ardından, çalışmaya katılanların yüzde 83’ünün yeni yıl arifesi kutlamalarında hayal kırıklığına uğradığını bulmuşlar.
Araştırmacılar şöyle yazıyor: “Beklentinin yüksek olması, hayalkırıklığına yol açabilir ve… bir etkinliğe zaman ile çaba (ve belki de para) harcamak, memnuniyetsizliği artırabilir. Mutluluğa ulaşmak için belirgin bir çaba göstermek; en azından bazı durumlarda, geri tepebilir.”
Diğer bir deyişle; Yeni Yıl Arifesi fırsatı, fazla umutlanmamıza neden olabilir. Özellikle buna çok zaman ve çaba harcadıysak.
Aynı çalışmada, kötü zaman geçirmenin ikinci sebebine de işaret ediliyor: Çok çaba harcıyoruz.
Yapılan ayrı bir deneyde, katılımcılara bir miktar müzik çalınmış. Müzik çalınırken, grubun bir kısmına; bu deneyimin keyfini mümkün olduğu kadar fazla çıkarmaya çalışmaları söylenmiş.
Kendilerine mutlu olması söylenenlerin, mutlu olmakta en fazla zorlanan kişiler olduğu ortaya çıkmış. Çalışmanın deyişiyle: “Bireylerin mutluluğu kovalama çabaları, hayal kırıklığına yol açmış olabilir ve bu durum, aradıkları sevinci yaşama kabiliyetlerini zayıflatmıştır.”
Sırada ise iyimserlik önyargıları var. Beyinlerimiz, gerçeklerden bağımsız olarak en iyisini ummak için yapılanmış.
Aynı önyargılar, yeni evli insanları da etkiliyor. Bu insanların çoğu, evliliklerinin daha güzel olacağını düşünüyorlar; oysa ABD’deki boşanma oranları yüzde 40 ile 50 arasında geziniyor.
Yeni Yıl Arifesi kederi öykümüzde, dördüncü olarak ise yansıma bulunuyor. 2014 yılında yapılan bir çalışmada gösterildiği üzere; hayatlarında on yıllık yeni bir döneme yaklaşan insanlar (30, 40, 50 vb. yaşlara gelmek üzere olanlar); büyük ve hayat değiştiren kararlar almaya eğilimli oluyorlar. Tıpkı, maraton koşusuna başlamak veya gayrimeşru ilişki ticareti yapan bir internet sitesini ziyaret etmek gibi.
Araştırmacıların tezde açıkladığına göre; büyük bir yaşa girmek, “insanların kendi hayatlarının anlamlılığını gözden geçirmesine” neden oluyor ve bu durum, yeni yıla girdiğimiz zaman gerçekleşen şey ile aynı: Geriye baktığımız zaman, pişmanlık duygularının yanında, yavaş yavaş bazı varoluşsal korkular da oluşabiliyor.
Listedeki beş numara, muhtemelen sizin için yeni bir şey değil: Bazılarının eski arkadaşı ve birçok Yeni Yıl Arifesi partisinin başlıca öğesi olan; beynin limbik kısmındaki elektrik sinyallerini kademeli olarak etkileyen alkol.
Limbik yapı, duygularımızı kontrol eder ve insanların içki alemi bu yapıya müdahale ettikçe, insanlar çalkantılı ruh hallerine karşı daha eğilimli olurlar. Sarhoş olmamış olsalardı, belki de o kadar mutsuz olmayacaklardı.
Altıncı numarada (sakin olun, neredeyse geldik) Yeni Yıl Arifesi’nin toplam masrafı var. Bu zamanlarda lokantalar ve barlar, genelde fiyatlarını yükselteceklerdir ve insanlar da içki ve yemeğe daha fazla para harcarlar. Ayrıca birçoğumuz için, ihtiyacımız olandan daha fazla para harcamak keyifli bir deneyim değildir.
Aslında, Yeni Yıl Arifesi’nde bir lokantada çok yüksek fiyatlar öderken değil, paramızı bağışlarken en mutlu oluyoruz.
Ancak ilginç şekilde; kesirsiz bir miktar harcayıp harcamadığımız kadar, görünürde ufak olan bir şey de farklılık oluşturabiliyor: Uber fiyatlandırma taşması üzerinde yapılan bir çalışmada, insanların 2.0x oranı yerine, 2.1x oranındaki taksileri daha fazla tuttuğu gösterilmiş. Çünkü tam sayı konusunda, insanların içine dert olan bir şey var.
Muhtemelen Yeni Yıl Arifesi’nin keyfini çıkaramayacak olmanızın son sebebi de; gece yarısı öpücüğü. En azından, yalnız olan kişiler için: Birisiyle bağlantı kurmak (ve onlarla yaklaşık 80 milyon bakteri paylaşmak) zorunda olduğunu hissetmek veya bu konuda umutsuz olmak da bizi zavallı biri yapabilir.
Bu yüzden, bir Yeni Yıl Grinç’i olduğumuz için üzgünüz. Fakat saatler 31 Aralık gece yarısına doğru ilerledikçe, bilimsel olasılıklar aleyhinize birikiyor.
Neşeli kalmak için, yıl içinde 364 günün daha olduğunu hatırlamaya çalışın; bu yüzden mutlu olmak için kendinizi zorlamayın. Ayrıca kim bilir? Sonuçta çok iyi vakit de geçirebilirsiniz.
Kaynak:
1- ScienceAlert
2- Ozan Zaloğlu (popsci.com.tr)
