nevin@canakkaleolay.com
Günden güne su ihtiyacımız gittikçe fazlalaşıyor. Yağışların olmamasının etkisini özellikle bu zaman içerisinde barajlardaki su miktarından görüyoruz ve tabi ki bu bizimde suyu tasarruflu kullanmamamızdan kaynaklanıyor. Bunların yanı sıra tarımsal sulamada su israfı büyük sorunlara yol açıyor.
Her tarafımız sularla çevrili olsa da en büyük sorun temiz su bulma zorluğu. İçinde bulunduğumuz pandemi döneminde temizliğe çok dikkat ediyoruz. Ellerimizi ve aldığımız gıdaları sıklıkla yıkama ihtiyacı duyuyoruz. Su israfı denilince akla sadece bulaşık, çamaşır ve duş alırken kullandığımız su bilinçsizliği gelse de gerçek o kadar iç açıcı değil. Bunu öğreneceğimiz hesaplama yöntemi var SU AYAK İZİ.
Su ayak izi bir ülkenin geneli için de hesaplanabilir ve o ülke içerisinde tüketilen tüm mal ve hizmetlerin üretimi için kullanılan toplam tatlı su miktarını ortaya koyar. Bu hesaplama, aynı zamanda uluslararası ticarete konu olan tüm mal ve hizmetlerle birlikte ticareti yapılan sanal su miktarını da ortaya koymaktadır. Bu hesaplamaya o ülkenin tüketiminin su ayak izi denir.
Su ayak izi hesaplamada karşılaştığımız sorular şunlardır;
Haftada kaç kez duş alıyorsun? Ortalama duş süresi? Çamaşırları nasıl yıkıyorsun? Haftada kaç kez çamaşır yıkıyorsun? Bulaşıkları nasıl yıkıyorsun? Bulaşıkları makineye atmadan önce sudan geçiriyor musun? Aracınızı ayda kaç kez yıkıyorsun? Aylık mutfak gideriniz? Et ve kahve tüketimi? Kıyafet masrafı? gibi soruların cevabı su ayak izinizi belirtmektedir.
Bu sorulardan sonra belirtilen birkaç bilgi mevcut;
Duşta 10 dk`da 120 litre su harcanıyor.
Çamaşır makinesinde ön yıkamadan geçirmek fazladan 10 litre su harcamanıza sebep oluyor.
Bulaşıkları ise makineye atmadan önce sudan geçirmek fazladan 57 litre su harcamanıza sebep oluyor.
Bir tişört üretimi için harcanan su ise 2700 litredir.
Haftalık et tüketimini baz alırsak bir hamburger için harcanan su ise 2331 litredir.
1 dilim ekmek için 40 litre, 1 kg patates için 900 litre, 1kg domates için 180 litre, 1 kg pirinç için 3400 litre, 1 kg peynir için 5000 litre, 2 adet yumurta için 400 litre, 1 kg tavuk eti için 3900 litre, 1 kg çay için 9200 litre, 1 pantolon (1 kg pamuk) için 10800 litre su harcanıyor.
Su ayak izi kavramı kullanılan suyun kalitesine ve kullanımına göre üç temel birleşenden oluşmaktadır. Bu üç temel birleşen mavi, yeşil ve gri su ayak izidir.
Mavi su ayak izi; bir malı veya hizmeti üretmek için kullanılan yüzey ve yeraltı su kaynaklarının tümüdür. Mavi su ayak izine kısaca tatlı su kaynağıdır denilebilir. Türkiye`deki üretimin yaklaşık %19`u mavi sudur.
Yeşil su ayak izi; bir malı veya hizmeti üretmek için kullanılan yağmur sularının tümüdür. Bu yağmur suyu yeraltı sularına karışmaz, toprakta veya toprağın üstünde kalır. Türkiye`deki üretimin yaklaşık %64`ü yeşil sudur.
Gri su ayak izi; kirletilen su miktarıdır. Türkiye`deki üretimin yaklaşık %17`si gri sudur. Gri su ayak izi nüfusun artması ve endüstrinin gelişmesi ile doğrudan bağlantılıdır.
Ülkemizde suyun en büyük kısmını tarımda, daha sonra evlerde ve daha az payını da endüstride kullanmaktayız.
Üretimdeki kullanılan suyu sadece tarımsal amaçlı düşünmeyelim. Örnek olarak süt ve etin elde edilmesi için ineğin beslenmesi gerekiyor. İneğin beslenmesi için ota, otun ise suya ihtiyacı var. İnekten elde edilen sütün paketlenmesi için ise suya ihtiyacı var. Yani hepsinde su kullanılmakta ve bize süt ve et olarak geri dönmekte.
20. yüzyılda nüfus 3 kat artmasına rağmen su tüketimi 7 kat artış göstermiştir. Bu oran suyu bilinçli kullanmadığımızın göstergesidir. Su kaynaklarının korunması için öncelikle insanların su hakkında bilinçlendirilmesi gerekmektedir. En önemli önlemlerden biri de su arıtma sistemlerinin kullanım alanlarını yaygınlaştırmaktır. Su arıtma sistemleri ile doğal kaynaklardan kullanılan su miktarları azaltılabilir, daha verimli kullanılabilir. Yağmur sularının yaklaşık olarak %30`nun yeraltı sularına karışmaktadır ve yağmur sularının %70`inden faydalanamamaktayız. Bu %70`lik kısım depolarda toplanıp daha sonra arıtılarak tekrar bahçe sulama gibi işlemlerde kullanılabilir.
Son olarak bütün bunlar göz önünde bulunduğunda suyu tükettiğimiz yerlerde tarımda, endüstride, evlerde büyük oranda su tasarruf etmiş olacağız.
