Neden Bütün Uçaklarda Pencereler Yuvarlak?
Uçaklarda bulunan yuvarlak pencereler, gereksiz bir tercih değil. Bu, hayat kurtaran bir mühendislik buluşu. Eğer ticari uçakların pencereleri, evinizdekiler gibi köşegen olsaydı; uçağın tamamı havada parçalara ayrılırdı.
Ticari havayolları, yirminci yüzyılın ortalarında uçaklarını daha yükseklerde uçurmaya başlamıştı. Bu planın nihai amacı para tasarrufu yapmaktı; çünkü daha düşük yoğunluktaki hava, uçak üzerindeki sürüklenme kuvvetinin ve dolayısıyla da tüketilen yakıt miktarının azalması demekti. Üst atmosferde uçmak, daha pürüzsüz bir uçuş anlamına da geliyor.
Uçakları yüksek irtifalara uygun hale getirmek isteyen havayollarının, tasarımda bazı değişiklikler yapması gerekiyordu. İlk önce; yolcuların nefes alabilmesi için uçak kabinine basınç uygulanması gerekiyordu. İkinci olarak ise uçağın, artan bu iç basınca dayanması için silindir gibi olması gerekiyordu. İşte, mükemmel uçak oluşturulmuştu; ya da böyle düşünülmüştü. 1950’li yıllarda, mühendislerin önemli bir tasarım kusurunu gözden kaçırması sebebiyle üç uçağın gövdesi parçalara ayrılmıştı. Bu uçaklarda köşegen pencereler kullanılmıştı.
Köşegen pencereler, atmosfer ile kabin basıncı arasındaki hafif bir farklılıktan dolayı; yüksekte uçan uçaklarda sorun oluşturuyor.
Bu farklılık, kabinin çok az genişlemesine sebep oluyor ancak kabin malzemesine baskı bindiriyor; bu vakada ise baskı, pencere çerçevelerine biniyor. Bu baskı en çok, köşegen bir pencerenin keskin kenarlarında birikiyor. Baskı çok fazla olduğunda, çerçeve çatlıyor. Ancak oval bir pencerede, baskı tüm çerçeve etrafında daha yumuşak şekilde akıyor ve yıkıcı bir birikme ihtimali önleniyor.
Konumuz uçak pencereleri olduğundan, pencereler hakkında garip bir şey daha keşfetmiş olabilirsiniz: Pencereler, genelde koltuk sıralarıyla hizalı değiller. Bunun için uçak üreticilerini suçlamayın; bu konu sadece uçağı satın alan havayoluna bağlı. Sonuçta bu onun mülkü. Üreticiler uçakları; sıra hizalamasını, ayak yerini ve pencere konumunu göz önünde tutarak inşa ediyor ve önerilerini havayoluna iletiyorlar. Fakat havayolları bunları pek dinlemiyor. Havayoluna bağlı olarak; farklı uçaklarda, diğerlerine göre daha fazla sıra konuluyor. Sıra miktarı değiştiği zaman, pencerelerin hizası da pencereden dışarı atılmış oluyor.
Kaynaklar:
Çeviri: Ozan Zaloğlu (popsci.com.tr)
Yazar: Joanie Faletto (Curiosity)
