Koronavirüs ülke çapında yayılmaya devam ederken, okullar ve zorunlu olmayan iş yerleri kapandı ve toplu faaliyetler yasaklandı. Bu durum çoğumuzun evde kalmasına sebep olsa da, birçoğumuz diğer insanlarla yan yana yaşıyoruz.
Nevada Las Vegas Üniversitesi Halk Sağlığı Fakültesi’nde çalışan halk sağlığı uzmanlarına, insanların bu durumlarda korunmak için ne yapabileceklerini sorduk.
1. Birbirimizden nasıl korunuruz?
Sosyal mesafe uygulamasının amacı, bireylerin bulaş tehlikesini azaltan fiziksel bir boşluk oluşturmak. Diğer insanlarla olan teması sınırlandırmak için evde kalmak kolay olsa da, yalnız yaşamadığınız sürece başka kişilerle temas edebilirsiniz.
Ailenizdeki kişilerden hepten kaçınamasanız dahi, içinde yaşadığınız koşulları düşünmeniz ve kendiniz ile aileniz için makul olan adımları atmanız lazım.
Eğer evinizde bağışıklık sistemi zayıflamış birisi varsa, diğer aile üyeleri sanki o kişiye enfeksiyon bulaştırabilecekmiş gibi davranmalı. Zayıf kişiyle doğrudan teması mümkün olduğu kadar kısıtlamaları ve tıpkı bir sağlık çalışanının yapacağı gibi, herhangi bir temastan önce ellerini yıkamalılar.
Zayıflamış bağışıklık sistemleri bulunan aile üyeleri de mümkün olduğu zaman, diğer aile üyeleriyle aralarında altı adımlık bir boşluk bırakmalılar. Evde kalmalılar ve diğer aile üyelerinin, onlar için yemek ve ilaç almak gibi getir götür işlerini yapmalarına olanak sağlamalılar.
Bu belirsiz ve stresli zamanlarda, diğer insanlarla duygusal etkileşimlerimizi devam ettirmek önem taşıyor. Halen kısa mesaj kullanabilir, telefon araması yapabilir ya da video sohbet gerçekleştirebilirsiniz.
Ancak şu sıralar birinde yatıya kalmanın, akrabaları veya arkadaşları ziyaret etmenin, ortak faaliyetler yürütmenin, parti yapmanın ya da ufak grup toplantılarının zamanı değil. Aynı zamanda, yüksek hastalık tehlikesi altındaki yaşlı aile üyelerini veya arkadaşları ziyaret etmenin de zamanı değil.
2. Evdeki biri virüse maruz kaldıysa ne yapılmalı?
Bir insanın virüse maruz kalması, o insanın hasta olacağı anlamına gelmiyor. İnsanların kendisini izole etmesinin amacı, virüse maruz kalan insanları sağlıklı insanlardan uzak tutmak ve bu sayede; eğer hasta olurlarsa, hastalığı yaymalarını engellemek.
Kendi kendini karantinaya alan biri evde kalmalı. Şimdilerde herkesin evde kalması yüzünden, bilinen bir koronavirüs vakasına maruz kalmış birisiyle daha fazla temas etmek zorunda kalabilirsiniz.
Virüsün bulaştığı insanlar, belirtiler başlamadan önce virüsü yayabilirler. Fakat uzmanlar, bu kişilerin virüsü bulaştırma ihtimalinin ne olduğunu ve ne zaman bulaştırıcı hale geldiklerini henüz bilmiyor. Bu yüzden, virüse maruz kalan birinin evdeki diğer insanlarla teması sınırlandırması önemli.
Evdeki diğer kişilerin özel bir şey yapması gerekmese de, kendini karantinaya alan kişiler şunları yapmalı:
Evdeki diğer üyelerle sosyal mesafe uygulayın; yani, en az altı adım uzak durun. Eğer mümkünse, ayrı bir odada kalın.Temizliğe dikkat edin ve ellerinizi düzenli şekilde yıkayın.Ev eşyalarını ve mutfak eşyalarını paylaşmaktan kaçının.Sık dokunulan yüzeyleri düzenli olarak temizleyin; bunların içerisinde telefonunuz, oyun kolları, kumandalar, lamba anahtarları, musluklar, kapı kolları bulunuyor. Fakat kapalı alanlarda güçlü kimyasallar kullanırken dikkatli olun çünkü doğru şekilde kullanılmayan kimyasallar, gözler ve boğazın tahriş olmasına ya da solunum sorunlarına yol açabilir.
Eğer kişi, maruz kaldıktan sonraki 14 gün içinde hastalanmazsa; tehlike geçmiş demektir ve artık bu kişinin kendini karantinada tutmasına gerek yoktur.
3. Birimiz hasta oldu. Şimdi ne yapmalıyız?
Hasta olan aile üyesine bakmanız gerekiyorsa, kendinizi de korumanız lazım. İkinizin de sağlıklarınızı korumak için yapabileceğiniz ilave şeyler var:
Hasta olan kişiyi, eğer mümkünse ayrı bir odada, evdeki diğer insanlardan izole edin.O kişiyle, aileden sadece bir kişi ilgilensin ve böylelikle diğer aile üyelerinin bulaş tehlikesi en aza insin.Herkesin ellerini düzenli şekilde yıkamasına ilaveten; bakıcı kişinin, hasta kişiyle doğrudan temastan sonra ellerini yıkaması gerekiyor.Hasta kişi öksürdüğü veya hapşırdığı zaman, ağzını ve burnunu bir peçeteyle kapatmalı ve sonra peçeteyi çöpe atmalı.Ev ve mutfak eşyalarını paylaşmayın.Eğer hava iyiyse, pencereleri açıp havalandırma yapın.
Kişinin bulaştırıcılığı geçene kadar, bu uygulamalara devam etmelisiniz. Test yaptırmak zor olduğu için, belirtiler iyileştikten 72 saat sonra ve belirtilerin ilk ortaya çıkışından en az 7 gün sonra bu adımları sona erdirebilirsiniz.
4. Bunları yapamıyorsam ne yapmalıyım?
Küçük bir evde birkaç kişi yaşıyorsa bile, el yıkama ve temizlik yapma gibi çoğu faaliyeti herkes yapabilir. Hasta bir yakınınızı ayrı bir odaya koymak en iyisi olsa da, küçük bir alanda böyle bir seçenek olmayabilir.
Bu durumda hasta kişi, diğer herkesten en az altı adım uzak durmalıdır. Hasta kişi, bulaşın yayılmasını sınırlandırmak amacıyla, eğer varsa maske takmalıdır.
Eğer maskeniz yoksa, bir bandana veya atkı da hastalığın yayılmasına karşı bir miktar koruma sağlayabilir.
Kaynak:
1) Ozan Zaloğlu (popsci.com.tr)
2) Brian Labus, Casey Barber ve Shawn Gerstenberger/The Conversation
