İnsanlarda sekiz ortak kan grubu bulunuyor. Buradaki anahtar kelime, ortak.
Eğer kan hakkında bildiğiniz her şey burada bitiyorsa, işler şimdi daha karmaşık bir hale gelecek. Kelimenin tam anlamıyla, milyonlarca kan tipi bulunuyor. Dünya üzerinde en nadir olan kan grubuysa 45 kişide var.
Kan gruplarının detayları, sandığınızdan çok daha karmaşık. Vücudumuz, oksijen taşıyan kırmızı kan hücreleriyle dolu. Antijenler, bu hücrelerin üzerini bir pasta süsü gibi kaplıyor. Kırmızı kan hücrelerinizdeki antikorların görüntüsü, vücudunuzun onları tanımasını ve antikorların onlara saldırmamasını sağlıyor. Beyaz kan hücreleriniz bu antijenlere tutunarak, enfeksiyona karşı bir kalkan görevi görüyor.
A ve B olmak üzere iki temel antijen bulunuyor. Sizdekiler, ebeveynlerinizden aldığınız gen çeşitleriyle belirleniyor. A ve B’ler baskınken, karşılığı olan bir antijeni bulunmayan 0 ise çekinik. Ardından, farklı bir grupta ise Rhesus D antijeni bulunuyor ve potizif/negatif özelliklerini sağlıyor. Buna Rh etmeni demişler. Pozitif kanda Rh etmeni bulunurken (D antijenini içeriyor), negatifte ise bu yok. Uluslararası Kan Nakli Derneği‘nin tanıdığı 35 kan grubu bulunuyor. Fakat kolaylık olması açısından, çoğu kişinin sadece en önemli iki tanesini bilmesi gerekiyor (AB0 ve Rh sistemi).
Eğer bu 35 kan grubu sizi afallatmadıysa, şimdi işler daha da zorlaşacak. Yüzlerce farklı antijen bulunuyor ve bunlar, 33 tane onaylanmış antijen sistemine denk geliyor. Bunlardan fazla bahsedilmiyor çünkü insanların yüzde 99.9’undan fazlası Vel antijenini taşıyor. Kan grubunuzun sonuna Vel eklemek (ör. ABVel+), muhtemelen gereksiz olurdu. Bu yüzden buna gerek yok.
342 kan grubu antijeninden 160 kadarı çok yaygın. Eğer yüzde insanların yüzde 99’unun sahip olduğu bir antijen sizde yoksa, kanınız nadir olarak düşünülüyor. Var olan en nadir kan tipi ise Rhnull kanı. Bu tipin Rh sisteminde (ki bu en geniş kan grubu sistemi) hiç antijen bulunmuyor. Bu kan tipi o kadar nadir ki, Dünya’da sadece 43 insanda olduğu bildirilmiş ve yalnızca dokuz aktif bağışçısı var. Bu yüzden bazıları bunun altın kan olduğunu söylüyor.
1961 yılına kadar doktorlar, hiçbir Rh antijeni bulunmayan bir bebeğin rahimden canlı çıkmayı başaramayacağını sanıyordu. Rhnull ve diğer nadir kanlar, kişiyi çok özel hissettirmenin yanısıra son derece değerliler. Rhnull kanı, Rh sistemi içerisinde nadir kan tipine sahip olan biri için ‘evrensel’ kan tipi şeklinde düşünülebildiğinden; bu kanın muazzam bir yaşam kurtarma kabiliyeti bulunuyor. Böyle olunca da, bu kan tipine çok değer veriliyor; ancak hastalara sadece olağanüstü şartlarda ve çok dikkatli şekilde düşünüldükten sonra veriliyor, çünkü yenisini bulmak neredeyse imkansız olabilir.
Kaynak:
1) Ozan Zaloğlu (popsci.com.tr)
2) Joanie Faletto
