Pedagog
Yaşamımızda insanlar ve olaylar hakkındaki düşünce yöntemlerimiz çoğunlukla gerçekçi olmayabilir. Olaylara ve insanlara yaptığımız atıflar otomatiğe bağlanıp gerçekten uzak değerlendirmelerle duygu durumumuzu sonrasında davranışlarımızı etkiler. Otomatik düşünceler bireyi önyargılı olmaya iter, gerçekten uzak değerlendirmeler yapıldığı için iletişim becerilerinde de sıkıntılar başlar. Sağlıklı düşüncelerden uzaklaşmak hayatı yaşanmaz hale getirir. Bireyin çoğu kez farkında olmadan yaptığı değerlendirmeler, önyargılar, genellemeler çevresindeki insanları da yorar ve yalnızlığın verdiği olumsuz duygular daha ciddi ruhsal sıkıntıların ortaya çıkmasına kapı açar.
Aşağıda günlük yaşamımızı olumsuz etkileyebilen düşünce genellemelerine örnekler verilmiştir. Siz de geçmiş yaşantılarınızı gözden geçirerek hangi genellemelerin tuzağına düştüğünüzü değerlendirebilirsiniz. Eğer bu tür otomatik düşünceleri yaşamınızdan çıkaramıyorsanız uzman yardımı almaktan çekinmeyin.
1. Aşırı Genelleme : Tek bir olaydan genel, evrensel bir kural çıkartırsınız. Örneğin bir yenilgiden her zaman yenilgiye uğrayacağınız sonucunu çıkartırsınız.
2. Genelleyici etiketleme : Niteliklerinizi gerçekçi biçimde betimlemek yerine, kendinizi tanımlamak için doğrudan aşağılayıcı etiketler kullanırsınız.
3. Süzgeçten geçirmek : Olumsuz özelliklerinizi seçip onlara dikat ederken olumlu olanları görmezden gelmek.
4. İki kutuplu düşünmek : Orta yola yer bırakmaksızın, salt ak yada kara guruplarına göre düşünmek. Örneğin mükemmel olmalısınız yada hiç değeriniz yoktur.
5. Kendini suçlama : Gerçekte sizin suçunuz olmayabilecek her şey için sürekli kendinizi suçlamak.
6. Kişiselleştirme : Her şeyin sizinle bir ilişkisi olduğunu varsayıp, kendinizi olumsuz yönde karşılaştırmak.
7. Zihin okuma : Varsayımlarınızı gerçekleyecek hiçbir kanıt olmadığı halde başkalarının sizi sevmediğini, umursamadığını, size kızgın olduğunu düşünmek.
8. Denetleme yanılgıları : Ya herkes ve her şeyden tam anlamıyla sorumlu olduğunuzu ya da hiçbir denetleme gücünüz olmadığını, çaresiz bir mağdur olduğunuzu hissetmek.
9. Duygusal gerekçe bulmak : Siz nasıl hissediyorsanız, olup bitenin de öyle olduğunu varsaymak.
