Pedagog
Sorumluluk; çocuğun yaşadığı aile içerisinde model alarak, gözleyerek ve deneyerek öğrendiği bir duygudur.
Çocuğun yaşına ve gelişimine uygun görevler verildiğinde çocuk bunu genellikle reddetmeyip yapıyorsa ve bu ondan alışkanlık haline geldiyse sorumluluk davranışını kazanmış diyebiliriz. Sorumluluk duygusu çocuğun sadece verilen görevleri yerine getirmesiyle sınırlı değildir. Kendi başına bir şeyler yapabildiğini anlayan ve fark eden çocuğun kendine duyduğu güven ve saygısı pekişir. Ev içerisinde yaşına ve gelişim seviyesine uygun görevler verildiğinde bunu yapmaya çalışan ve başarıyla tamamlayan çocuklara çevreleri tarafından aferin, tebrikler gibi övgü dolu sözcükler söylendiğinde çocuğun kendisini ben başarıyorum, bana güveniyorlar diyerek algılamasını sağlar. Dolayısıyla çocukların sorumluluk bilincine sahip olması çocukların kendilerine olan güven ve saygılarının da artışlarında etkin bir rol oynamaktadır.
SORUMLULUK NEDEN ÖNEMLİDİR?
Sorumluluk duygusunu kazanmamış bireyler tek başına bir şey yapabilme davranışının verdiği o güzel duyguyu yaşamamış veya az yaşamıştır. Dolayısıyla ben tek başıma başarabiliyorum, benim yerime bir şeyler yapan olmadan tek başıma karar verebiliyorum gibi bir algıya sahip olamamaktadır.
Diğer önemli nokta ise; sorumluluk açısında zayıf bireyler sorumluluk duygusunu kazanmış kişilere göre başkalarına bağımlı olabilirler. Örneğin; 3 yaşına gelip dökmesin, kirlenmesin veya tam anlamıyla doysun diye anne veya babası tarafından desteklenerek yemek yiyen çocuk ile kendi başına yemek yiyen çocuk arasında hissettikleri duygu farklı olabilir. Biri yemek yemek için annesini veya babasını beklerken; diğeri kimseyi beklemeden kendi başına yemektedir. Aynı zamanda bu yaş grubu kendi başına yemek yiyebileceği için yaşına göre kendi sorumluluğunu aldığı için ben başarıyorum algısı gelişmektedir.
Sorumluluk alması için fırsat verilmeyen çocuklar büyüdüklerinde birçok iş için başkasının yardımını bekleyebilir. Veya kendi yapmadan önce başkasının yapmasını bekleyebilir. Erteleyebilir. Okul yıllarında çantasını hazırlamak, masasını, odasını toparlamak, dişlerini fırçalamak, tırnaklarını kendi kesmek gibi öz bakım gibi konularda ailesinden yardım bekleyebilir.
AİLELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN KONULAR NELERDİR?
Çocuğunuzun kendine yetebilen biri olmasını istiyorsanız, onun sorumluklarını almasını bekliyorsanız çocuklarınızın alanlarına girmemeye özen göstermelisiniz. Çocukların görev ve sorumluluklarıyla baş başa bırakın. Örneğin; 3 yaşındaki bir çocuk kaşığı tutarak dökse bile yemeğini yiyebilir. Burada döküyor, yarısı boşa gidiyor, tam doymuyor gibi endişelerle çocuğa ebeveyn veya bakan kişi yedirirse çocuğun kendi yapabileceği şeyi ona yaptırmayarak becerilerinin gelişmesine ve sorumluluk almasına engel olunmaktadır.
Çocuğunuzun yaşına ve gelişim seviyesine uygun sorumluluklar vermeye çalışabilirsiniz. Sorumluluk kelimesi aileler için biraz büyük bir görev gibi gelebilir. Ama çocuğun kıyafetlerini dolaptan kendi alması, üzerini kendi değiştirmesi bile kendi sorumluluğudur. Veya banyodan çıktıktan sonra ellerini yıkaması kendi sorumluluğudur. Dolasıyla çocuğa görev verirken kendi yaşına ve gelişim seviyesine göre görevler verilmelidir.
Ev içerisinde bir görev dağılımı yapılıyorsa onun da yapılabileceği şeyi ona sorarak verebilirsiniz. Örneğin; market alışverişine çıkılacaksa; anne listeyi hazırlayan, baba eşyaları alan, çocukta (yaş grubuna göre ) evde poşetleri çıkarmaya yardımcı olan kişi olarak sorumluluk alabilir.
Çocuğunuz görev ve sorumluluk aldığında onları yüreklendirin. Yapmaya çalıştığı davranışın sonucunda ailesinin desteğini gören çocuklar bu davranışları devamlı yapmak isteyebilirler. Aldığı sorumluluğu ne kadar yaptığını sadece gözlemleyin. Örneğin; ödevlerini yaparken masaya beraber oturmak yerine bitirdikten sonra yapamadığı yerleri kontrol edebilirsiniz. Bu çocuğun kendisine ait olan konularla mücadele etmesini ve başarma duygusunu tattırır.
