ÇOCUKLARDA KORKU VE TRAVMA
Bu haftaki yazımın konusunu belirlememde geçen hafta yaşadığımız depremin halkın, özellikle çocuklar üzerindeki yarattığı olumsuz durumları görmem etkili oldu. Doğa karşısında insanoğlunun acizliğinin yarattığı çaresizlik duygularının tetiklediği korku,endişe, kaygı ve sonrasında yaşanan travma ruh sağlığımızın bozulması için yeterli bir neden oldu. Özellikle fısıltı gazetesinin her depremden sonra yaydığı deprem olacak haberiyle halk sokaklarda sabahladı. Herkes korkuyor ama çocukların yaşadıkları yetişkinlerden daha farklı. İlk defa bu denli ciddi ve korku verici bir doğa olayıyla karşılaşan çocuklar etraflarındaki yetişkinlerin yaşadığı paniği ve korkuyu gördükçe hissettiği endişe, kaygı ve korku daha da fazlalaşıyor.
Çocukların travmaya maruz kalması gelişimi için çok ciddi bir durum teşkil eder. Yaşanan travmaya verilen tepki her gelişim döneminde farklı olabilir.
1-6 yaş dönemimdeki çocukların görülebilecek travma tepkileri ; gürültüye ürkerek verilen tepki, başağrısı, karınağrısı, uyku problemleri, kaygı, korku, bilişsel karışıklık, bedenin aniden kaskatı kesilmesi, alt ıslatma, motor becerilerinde görülen gerilemeler.
Bu yaş döneminde yaşanan travmanın çocuk üzerindeki etkilerini azaltabilmek için anne babaların uzman yardımı almadan önce yapmaları gerekenler ise; oynanan oyunlarda kendini ifade etmesine izin vermek, sözle olarak güvende olduğunu hissettirmek ve fiziksel olarak rahatlamasını sağlamak, uyku zamanında rahatlatıcı bir ortam sağlamak, kaygılı ve korkulu dönem bitene kadar çocuğun yanlarında yatmasına izin vermek.
7-11 yaşındaki çocukların travmaya tepkileri; öfke ve saldırganlık, kendi güvenliği hakkında endişe duyma, uyku sorunları, güvenlik ve tehlike konularıyla aşırı meşgul olma, günlük aktivitelere karşı ilgi kaybı, karın ve başağrısı, bakım veren kişiye aşırı düşkünlük, ayrılma korkusu, konsantrasyon sorunları, okula devam sorunları, kaygı ve korku şeklinde ortaya çıkar.
7-11 yaş çocukların anne babalarına travma sonrası öneriler; sabır ve tolerans, yetişkinlerle ve akranlarıyla konuşma, okul ya da evde çocuktan beklentileri geçici olarak düşürme.
12-18 yaş arasındaki ergenlerde görülebilecek travma tepkileri ; içe kapanma, madde kullanma ya da dikkat çekmeye yönelik tehlikeli uğraşlar, gelecek algısının azalması ve gelecek planlarının değişmesi, evde asi davranışlar, aşırı yeme isteği ya da tam tersi, okula devam sorunları, genel üzgünlük hali, aşırı kaygı, intihar düşünceleri ya da girişimleri, aşırı benmerkezci tutum, depresyon, intikam alma isteği.
Ergen çocuklara yardım için öneriler; aynı yaştaki çocuklarla aktivite katılımlarına izin vermek, beklentilerin geçici olarak düşürülmesi, yaşananların ailesi ve akranlarıyla konuşmasına izin verilmesi.
Her çocuğun gelişim özellikleri kalıtım ve çevrenin etkisiyle farklı olduğu için travmaya karşı vereceği tepkiler de farklı olabilir. Bu aşamada ailelerin çok iyi gözlem yapabilmeleri, samimiyeti elden bırakmamaları, gerekiyorsa bir uzmandan yardım almaları sağlıklı bir tutum olacaktır.
Sağlıklı günler dileklerimle…
