Daha Çok Sorumluluk Daha Az Plastik çalışması kapsamında "Paydaşlarla Arama ve Ağ Oluşturma Toplantısı" gerçekleştirildi. Çanakkale ve Edremit Körfezini içine alan Kaz Dağları havzasında, tarımsal alanda kullanılan pestisit ve diğer plastik malzemelerin atık yönetiminde genişletilmiş üretici sorumluluğu modelinin tartışıldığı etkinliğe yöreden geniş bir katılım sağlandı. Kamu idaresi yetkililerinden yerel yönetim birimlerine, pestisit üreticilerinden havzadaki bayilere, tarımsal üreticilerden ziraat odalarına, kooperatiflerden üniversitelere kadar tüm tarafların aktif olarak katıldığı toplantıda; Çanakkale dışında, Antalya ve Denizli`de yapılan uygulamalar da ilgili kurum ve kişiler tarafından aktarıldı.
Plastiklerin zararları aktarıldı
Çanakkale Helen Hotel`de program doğrultusunda Yurttaşlık Derneği Genel Koordinatörü Emel Kurma`nın, derneği ve bu çalışmanın evveliyatını aktardığı konuşma ile açıldı. Ardından çalışmanın koordinasyonunu yürüten Yaşar Kanbur proje çerçevesinde, nelerin hedeflendiğini ve nasıl yapılacağını başlıklar halinde ifade etti. Bu genel tanıtımdan sonra çalışmada plastik uzmanı olarak bulunan Doç Dr. Sedat Gündoğdu, tarımsal alandaki pestisit ambalajların ve diğer plastiklerin durumu ve zararları üzerine sunum yaptı ve tarımsal atıkların yönetimi konusunda dünya örneklerine değindi. Avrupa ve Latin Amerika`daki atık yönetim modellerinin temel ilkelerini ve işleyiş yöntemlerini aktaran Gündoğdu, bu konudaki uluslararası ve ulusal mevzuata ilişkin bilgileri paylaştı. Çalışmanın saha araştırmasını gerçekleştiren, bu çerçevede Çanakkale Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğrencileriyle 500`e yakın çiftçi ile anket ve 12 ilaç bayi/uzman ile görüşmeler yapılmasını organize eden Orkun Doğan, saha araştırmasının ilk bulgularını aktardı. Köyünde konteyner olan veya olmayan üreticilerle yapılan görüşmelerden öne çıkan başlıklar ilgiyle izlendi ve bulguların ayrıntılı olarak paylaşılması talep edildi.
"Zirai İlaç Ambalajlarının Toplanması ve Bertarafı" hakkında bilgi verildi
Çalışmaların tanıtımı sonrasında Orkun Doğan ve Yaprak Aydın`ın (ÇAYEKA) kolaylaştırıcılığını yaptığı sunumlar bölümünde: Çanakkale İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden Ziraat Mühendisi Serkan Yurdabak, Çanakkale ve köylerinde 2017 yılından beri sürdürülen "Zirai İlaç Ambalajlarının Toplanması ve Bertarafı" çalışmasını aktardı. Ağırlıkla İl Özel İdaresi`nin mali katkılarıyla sürdürülen çalışmanın her yıl giderek daha fazla köye ve çiftçiye ulaştığını ancak mevcut ihtiyacın bunun 3 katı olduğunu aktaran Yurdabak, bu çalışmanın etki ve sonuçlarını ifade etti. Bugüne kadar toplam 114 köye 275 konteyner yerleştirildiğini belirten Yurdabak, 5 yıl içinde 21.440 kg zirai ilaç atık ambalajı toplanarak bertarafının sağlandığını belirtti.
Konvansiyel tarımın önemine değinildi
Çanakkale İl Tarım ve Orman Müdürlüğünün sunumunun ardından yöneltilen soru ve yanıtlardan sonra ikinci sunumu konunun önemli bileşenlerinden olan Zirai İlaç Üreticileri Derneği (ZİMİD) Başkanı Emin Özer, çalışma ilkeleri ve yaptıkları pilot uygulamalar hakkında sunumunu gerçekleştirdi. Bütün dünyada yaşanan nüfus artışı ve iklim krizi gibi etkenler nedeniyle konvansiyel tarımın önemine değinerek sunumuna başlayan Özer, temsil ettikleri firmaların içinde benimsediği Crop Life ilkeleri ve FAO kuralları nedeniyle atık yönetimine ancak geridönüşüm hedefi doğrultusunda katılım sağlayabileceklerinin altını çizdi. Bu çerçevede geçtiğimiz yıllarda Muğla`da yürüttükleri pilot çalışmanın ayrıntılarını aktaran Özer, ilgili bakanlıkla yürüttükleri görüşmelerde zorunlu mevzuat değişiklikleri konusunda belirli bir ilerleme sağlayamadıkları nedeniyle bu çalışmayı dondurduklarını ifade etti. Atık mevzuatında tehlikeli atık sınıfında olan pestisit ambalajlarının üçlü yıkama prosedürü sonrasında yarı tehlikeli atık sınıfında kabul edilmesi ve bunun sonucunda da geri dönüşüm uygulamasına sokulmasının ülkemize büyük bir katma değer sağlayacağının altını çizen Özer, pestisit şirketlerinin zaten ambalajlar için peşinen vergi ödediğini ama kamu idaresinin geri dönüşüm konusunda gerekli mevzuat değişimine zemin yaratmadığını söyledi.
Çevre Dostu Çiftçi Kart Projesi anlatıldı
Antalya Büyükşehir Belediyesi Sıfır Atık ve Çevre Eğitim Şube Müdürü Fulya Koral, Kumluca ilçesinde yürütülen "Zirai Ambalaj Atıklarının Toplanması, Geri Dönüşümü ve Bertarafı, Çevre Dostu Çiftçi Kart Projesi" çalışmasını aktardı. 2020 yılında başlayan bu çalışma öncesinde ilgili Bakanlıklardan konuyla ilgili yazışmalar yapılarak görüş alındığını, Antalya Büyükşehir Belediyesi tarafından oluşturulan Çevre Kurulu bünyesinde ilgili kurum, kuruluş ve konusunda uzman kişiler ile toplantılar düzenlenerek gerekli altyapı hazırlandığını, toplamayı lisanslı firmaların yapması konusunda mutabık kalındığını vurguladı. Kurul üyelerinin oy birliği ile proje başlangıç yeri olarak Kumluca`yı pilot bölge seçtiklerini, model olarak elektronik ortamda atık takibinin yapılabileceği akıllı konteynerler ile ödül sistemine dayalı kart okuyucu ve otomasyon sisteminde karar kılındığını söyledi. Geçici depolama noktalarının belirlenerek akıllı konteynerlerin temin işleminin gerçekleştirildiğini ifade eden Koral, bu süreçte Büyükşehir Belediyesi, İlçe Belediyesi ve Atık bertaraf Firması ile 3`lü protokol ile işbirliği gerçekleştirildiğini aktardı. Sunumlardan sonra yapılan kısa değerlendirme ve görüşler, ertesi gün 12 Nisan 2023 tarihinde sabah 10.00`dan 12.30`a kadar gerçekleştirilen oturumda geniş olarak ele alındı.
(Nevin Yüksel)
