Çanakkale’de hem yüzey araştırmaları, hem de mağara kazıları, yeni alanlar ve bulgularla devam ediyor. Bilim insanları, binlerce hatta milyonlarca yıl öncesine ait fosil kalıntıları ile yaşadıkları dönemin gizemini çözmeye devam ediyorlar. Çan, Gelibolu, Eceabat, Ezine, Ayvacık, Lapseki ve Gökçeada’da yüzey araştırmaları devam ederken, bu araştırma kapsamında zürafa, fil, gergedan gibi şimdi bu bölgelerde yaşamayan canlıların fosilleri gün yüzüne çıkarılıyor. Çan’da ise mağara kazıları ile insanın binlerce yıl öncesine ait kullandıkları yontmataş aletlerinin kalıntıları araştırılıyor. Modern insan olan Homo sapiens’in yani bizlerin evrimsel süreçte en yakın kuzenlerinden biri olan Homo neanderthalensis’lere ait olduğu tahmin edilen kültür kalıntılarıyla araştırmalar hızla devam ediyor.
Çalışmalar 2012 yılında başladı
Bölgedeki yüzey araştırma çalışmaları, “Muğla ve Çanakkale İlleri Yüzey Araştırması Projesi” kapsamında yürütülüyor. Muğla ve Çanakkale İlleri Yüzey Araştırması Projesi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji Bölümü, Paleoantropoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İsmail Özer başkanlığındaki Türk ve Japon öğretim elemanlarından oluşan bir ekip tarafından 2012 yılından beri sürdürülüyor.
Neojen döneme (23-2 milyon yıl öncesi) ait jeolojik katmanlardaki fosil hayvan kalıntılarının tespit edilmesi, daha önceden tespit edilen lokalitelerin (konum) bugünkü durumlarının gözden geçirilmesi ve Pleistosen döneme (2 milyon-12 bin yıl öncesi) tarihlendirilen Paleolitik dönem fosil insanlarının yayılım alanlarının belirlenmesinin amaçlandığı proje ilk 2 yıl boyunca Muğla İlinde gerçekleştirilmiş ve 2014 yılından beri Çanakkale İline kaydırılmış durumda ve uzun yıllar daha devam edeceğe benziyor.
Çanakkale’de fil, gergedan, zürafa yaşamış!
Türk ve Japon bilim insanlarından oluşan heyetin başkanlığını yürüten, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji Bölümü, Paleoantropoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İsmail Özer, gazetemiz Çanakkale OLAY’a yaptığı açıklamada, bugüne kadar yapılan araştırmalarda elde edilen buluntularla ilgili bilgiler verdi. Özer, 5 yıllık çalışmada Gelibolu kıyılarında balina fosilleri, Alçıtepe Köyü civarında at, fil, öküz gibi karasal memelilere ait kemik ve dişlerden oluşan fosiller, Kumburun Köyü civarında fil, gergedan, zürafa, at gibi karasal memelilere ait uzun kemik parçaları, Gülpınar Köyü civarında at ve öküz gibi karasal memelilere ait uzun kemik parçaları tespit edildiğini söyledi.
Çan’da Neanderthal izleri…
Fosil insan araştırmalarında önemli ve popüler bir yer tutan Neanderthal insanlarına ait olduğu sanılan kalıntılara dair bulgulara ise yoğun olarak Çan’da rastlandı. Prof. Dr. İsmail Özer, buradaki çalışmalar ve bulgularla ilgili olarak da bilgilendirmede bulundu. Özer, “Paleolitik dönem fosil insanlarının Batı Anadolu’daki yayılım alanlarının tespitine yönelik yapılan araştırmalarda ise çoğunluğu Çan İlçesinde olmakla birlikte 50’nin üzerinde yontmataş alet lokalitesi saptanmıştır. İlk kez Afrika’da ortaya çıkan insan genusu üyelerinin Dünya’ya yayılımları sırasında Türkiye doğal bir kara köprüsü görevi üstlenmektedir. Bu amaçlar doğrultusunda çok fazla araştırmanın bulunmadığı Türkiye’nin kuzeybatısında, Çanakkale İli Paleolitik dönem buluntuları açısından oldukça zengindir. Büyük çoğunluğu Orta Paleolitik döneme tarihlendirilen lokalitelerde çakmaktaşı hammaddesinden çeşitli boylarda çekirdek, yonga, dilgi, kenar kazyıcı, ön kazıyıcı gibi dönem insanları (muhtemelen Homo neanderthalensis) tarafından üretilmiş yontmataş kalıntılar tespit edilmiştir. Çanakkale İlinde yine Paleolitik dönem fosil insanlarının barınak olarak kullanmış olabileceği mağara ya da kayaaltı sığınaklarının tespitine yönelik araştırmalarda ise bugüne kadar 17 alan tespit edilmiştir. Çoğunluğu dolgu içermeyen ya da yontmataş kalıntılar içermeyen alanların yanı sıra Çan İlçesi Bahadırlı Köyü sınırları içerisindeki İnkaya Mağarası’nı fosil insanların yoğun bir şekilde kullandıkları anlaşılmıştır. Yüzey araştırmaları sırasında tespit edilen mağarada 2017 ve 2018 yıllarında Çanakkale Müzesi Müdürlüğü başkanlığında kısa süreli kazı çalışmaları başlatılmıştır. Çalışmaların gelecek yıllarda daha kapsamlı olarak sürdürülmesi planlanmaktadır.” dedi.
Yapılan araştırmalar bilim dünyasına duyuruluyor
Çanakkale İlinde gerçekleştirilen araştırmalar, Dünya’nın önde gelen uluslararası sempozyumlarında bilim dünyasına duyuruluyor. 2018 yılı Mayıs ayı içerisinde Çanakkale’de düzenlenen 40. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu’nda, Temmuz ayı içerisinde Sevilla (İspanya)’da düzenlenen WOCMES (5th World Congress for Middle Eastern Studies) Kongresinde, Ağustos ayında Odense (Danimarka)’da düzenlenen EAA (21st Congress of the European Anthropological Association) Kongresinde Çanakkale İlinde yapılan araştırmalara ilişkin sunumlar yapıldı ve bilim dünyasından büyük ilgi gördü. Kuzeybatı Anadolu’daki fosil insanların varlığını kanıtlayan bu araştırmalar aynı zamanda Türkiye ile Avrupa arasındaki dönem insanlarının göç rotalarının çıkartılması açısından önem taşımakta ve araştırma bulguları, aynı konuda özellikle Balkanlar ve Doğu Avrupa’da araştırma yapan bilim adamlarınca merakla takip edilmektedir.
(Özel Haber: Seçkin Sağlam)
