Çanakkale’de, Türk askerinin hayatta kalmak için sığındığı mezarlık...
Çanakkale Valiliğinin hazırladığı ``Kumkale Beldesindeki Tarihi Türk Mezarlığının Çevre Düzenlemesinin Yapılarak Turizme Kazandırılması Projesi`` kapsamında, mezarlık yeniden düzenlendi.
Proje yöneticisi ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Türk Dünyası Değerlerini Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Burhan Sayılır, projenin tamamlanması dolayısıyla ÇOMÜ Troya Kültür Merkezi`nde düzenlenen konferansta, Güney Marmara Kalkınma Ajansı`nın desteklediği projeyle, 27 bin metrekare alanda ot ve çalılık temizliği yapıldığını belirtti. Sayılır, mezarlığın eskimiş kapısının dövme demirden yeniden yapıldığını, giriş kapısından yol boyunca sağlı sollu tel örgü bulunan cephesine 220 metrelik taş duvar örüldüğünü kaydetti. Sayılır, kabristanın kapısına yeni kilit takıldığını anlattı.
Projenin, Çanakkale`de dış alanda bu şekilde yapılan ilk çalışma olduğuna dikkati çeken Burhan Sayılır, Kumkale Mezarlığı`nın farklı bir özelliğinin olduğunu vurguladı. Sayılır, şunları kaydetti: ``25 Nisan 1915`te Fransızların Kumkale`ye çıkması sırasında yaşanan iki günlük muhaberelerde Türk askeri hayatta kalmak için bu mezara sığınmıştır. Bu mezarlıkta bir gecede 2 bine yakın asker, siper ve mevziler kazmış. Yaşamak için, ölümün olduğu bir yere sığınmış. Fransız askerleriyle burada çarpışmalar yaşanmıştı. Projeyle, Türk askerlerinin, itilaf donanmasının yoğun bombardımanından korunmak ve hayatta kalmak için sığındığı, göğüs göğüse çarpışmalar yaşadığı siperleri, muharebe mevzilerini belirgin hale getirdik.``
Sayılır, projeyle 17. yüzyıldan itibaren Osmanlı mezar kültürünün görülebileceği bir alanın da ortaya çıkarıldığını belirterek, ``Aynı zamanda Çanakkale Savaşları`nın Kumkale muharebelerinin yaşandığı mevzilerle siperleri görebileceğiniz bir alan da oldu burası`` dedi. Arazide çalışmaya başladıklarında dik konumda yaklaşık 100`e yakın mezar taşı bulunduğunu, siper ve mevzilerin açılması sırasında da onlarca taşı toprak altından çıkardıklarını anlatan Sayılır, şöyle dedi: ``Şu anda mezarlıkta 401 taş, dikili konumda. 68`e yakın taşı ise tamir edemedik. Onları bir yere alarak, envanterini çıkardık ve numaralandırdık. Bundan sonra çalınsa da başına bir şey gelse de bir şey olmaz. Çünkü bunlarla ilgili envanterimiz var. Şu anda Kumkale mezar taşları artık kayıt altındadır.``
