Assos Antik Liman Mevkii`nde kaya düşmesi tehlikesini gidermek amacıyla hazırlanan teknik rapor, önlem projesi ve uygulama projesinin uygun olduğuna dair Çanakkale Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu`nun 16 Aralık 2020 tarihli kararının hukuka ve mevzuata aykırı olması nedeniyle iptaline ve "öncelikle" yürütmesinin durdurulmasına karar verilmesi talebi ile dava açıldı. Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği ile Assos Dostları Grubu tarafından açılan davada, Antik Liman bölgesinin, kaya düşmesi nedeniyle bölgede yapılan kaya ıslahı çalışmaları kapsamında alana giriş-çıkışlar kapatıldığı, ilgili idareler tarafından yapılan çalışmaların niteliği ve niceliği hakkında her hangi bir bilginin kamuoyuyla paylaşılmadığı vurgulandı.
"Bilimsel takip yok, sorumluluk verilen AFAD ise yetkisiz"
Assos Antik Kenti ve Antik Limanı`nın arkeolojik ve doğal sit alanı olduğunun vurgulandığı dava başvurusunda, bölgenin UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi`nde bulunduğu, ifade edilerek, "Bölgenin tamamı arkeolojik sit, kentsel arkeolojik sit ve doğal sit alanı olarak tescil edilmiş olup sit sınırları yer yer birbiriyle çakışmaktadır" denildi. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve bu kanundan alınan yetkiyle hazırlanan yönetmeliklere ve Koruma Yüksek Kurulu tarafından belirlenen ilke kararlarına da atıfta bulunulan başvuru dosyasında; "Dava konusu koruma kurulu kararı incelendiğinde, projenin süresine ilişkin bir karar alınmadığı, onaylanan uygulama projesinin içeriği bilinmemekle birlikte, görülen uygulamalardan anlaşıldığı üzere zemine en az müdahale etmekten uzak olduğu ve en önemlisi de uygulamayı denetleyecek bilim kurulu denetiminin oluşturulmadığı görülmektedir. Bunun yerine dava konusu kararda, Müze Müdürlüğü`ne ve koruma ve arkeoloji alanında yetkinliği ve sorumluluğu bulunmayan Çanakkale İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü`ne denetim sorumluluğu verilmiş, kazı başkanlığına ise kapsamı belirsiz koordinasyon görevi verilmiştir. Dava konusu kurul kararı öncelikle bu yönüyle ilke kararına ve tüm korumaya dair mevzuata aykırı olup iptali gerekmektedir" denildi.
"Koruma kurulunda yetkin bir uzman yok"
Dava konusu kurul kararında uygulama projesinin uygun olduğuna dair karar oluşturulduğu ifade edilirken, alana müdahalenin içeriğini ve kapsamını belirleyen bir uygulama projesinin bulunmadığı, koruma kurulunun dava dışı idareler olan Çanakkale Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü tarafından ihale yoluyla hazırlattırılan teknik rapor ve teknik şartnameyi onayladığı belirtildi. Başvuru dosyasında; "Teknik rapor ve teknik şartnamede, alanın arkeolojik ve doğal sit özelliklerine ilişkin hiç bir bilimsel analize yer verilmemiş, yapılacak müdahalelerin bu alana etkileri değerlendirilmemiştir. Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, kaya düşmesi sorununa ilişkin olarak koruma mevzuatı kurallarını dikkate alan bir uygulama projesini değil bu sorunu bertaraf etmeye yönelik teknik bilgiler içeren ihale dokümanlarını onaylamıştır. Kaldı ki Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu bünyesinde teknik rapor, teknik şartname ve kaya ıslah projesini değerlendirme konusunda yetkin bir uzman da bulunmamaktadır" denildi.
"Kurul kararı; koruma ilkelerine, iç hukuk kuralların ve uluslararası sözleşmelere aykırıdır"
Tüm dünyada kabul edilen ve Türkiye`nin de taraf olduğu uluslararası koruma ilkelerine ve atıf yapılan sözleşmelere göre, bu doğal ve arkeolojik mirasa hassasiyetle yaklaşılması, var olan değerler zedelenmeden geleceğe aktarılması hem bir sorumluluk hem de ödev olduğu ifade edilerek, "Dava konusu kurul kararı ile onaylanan proje kapsamında yapılan uygulamalar, 1. Derece doğal ve arkeolojik sit alanı olan limanın gerisindeki yamacın iş makineleri ile oyularak yok edilmesine neden olmuş, peyzajı değiştirmiş, doğal oluşuma aykırı, yer yer 40 m`yi bulan genişlikte şevler oluşturulmuştur. Dava konusu kurul kararı, bu yanıyla da koruma ilkelerine, iç hukuk kurallarına ve uluslararası sözleşmelere tamamen aykırı bir sonuç doğurmuştur" denildi.
İfade edilen tüm bu sebeplerle; 1. Derece Arkeolojik Sit ve kısmen doğal sit alanı olan Assos Antik Liman Mevkii`nde kaya düşmesi tehlikesini gidermek amacıyla hazırlanan teknik rapor, önlem projesi ve uygulama projesinin uygun olduğuna dair Çanakkale Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu`nun 16.12.2020 tarih ve 6603 sayılı kararının hukuka ve mevzuata aykırı olması nedeniyle iptali, etkisi uygulanmakla tükenecek olan işlem hakkında ilk inceleme ile birlikte savunma alınıncaya dek yürütmenin durdurulmasına karar verilmesi talep edildi.
(Seçkin Sağlam)
