Ankara'da Rahmi Koç Müzesi'nde!
1915 yılı Şubat ayında 19`uncu Tümen komutanı olarak Çanakkale Cephesi`ne gelen Yarbay Mustafa Kemal Bey`in (Atatürk) cephede görevi sırasında çektirdiği birçok fotoğraf bulunmaktadır. Bu fotoğraflardan en çok bilineni ise Anafartalar Grup Komutanı vazifesindeyken yanında daha sonra Hava Kuvvetleri Komutanı olacak olan Asteğmen Mehmet Zeki (Doğan) Bey ile bir arabanın içinde çekilmiş olduğu fotoğraftır. Mustafa Kemal Bey`in Çanakkale Cephesi`nde kullandığı otomobil modeli, zaferin 108`inci yıl dönümünde İtalya`dan getirilerek sergilenmeye başladı.
"Gelibolu`da Tekerlek İzleri"
2018 yılında Türk Şehitlikleri İmar Vakfı tarafından Çanakkale`de kurulan ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Karataş`ın başkanı olduğu Çanakkale Savaşları Enstitüsü, ayrıntılı çalışmaları sonucunda Atatürk`ün cephede kullandığı otomobilin 1913 model Fiat Zero modeli olduğunu belirledi. Fiat Zero, Enstitü tarafından yayına hazırlanan Anafarta Dergisi`nin 2022 İlkbahar sayısında kapağa taşınmıştı. Enstitü Araştırmacısı Onur Kuşku tarafından kaleme alınmış olan "Mustafa Kemal Atatürk`ün Otomobili Peşinde: Gelibolu`da Tekerlek İzleri" başlıklı yazıda, Atatürk`e tahsis edilen otomobilin hikâyesi mercek altına alınmıştı.
Son örnek İtalya`dan getirildi
Rahmi M. Koç Müzesi, 18 Mart Çanakkale Zaferi`nin 108`inci yıl dönümünde tarihe geçmiş bir objeyi ziyaretçileriyle buluşturuyor. Harbiye Nezareti`nin, 1915 yılında Anafartalar Grup Komutanı Mustafa Kemal`e tahsis ettiği Fiat Zero otomobilin aynı modelinin İtalya`daki son örneği İtalya`nın Torino şehrinden getirtilerek Tofaş tarafından Rahmi M. Koç Müzesi`ne hediye edildi. Sadece 2 bin adet üretilen Model Zero, günümüze ulaşabilen az sayıdaki örnekleri gibi bundan böyle Rahmi M. Koç Müzesi`nde görülebilecek.
Savaşlar otomobil üretimini sekteye uğrattı
Model Zero`nun üretimine, 1912 yılında Fiat`ın Torino`da yer alan Corso Dante Fabrikası`nda başlandı. Devam eden yıllarda ise Balkan Savaşları ve Birinci Dünya Savaşı`nın başlamasıyla birlikte modelin üretimi sekteye uğradı. Fiat`ın üretim hatlarının tamamı, İtalyan ordusunun ihtiyaçlarına ayrıldı. Model Zero, 1915 yılında banttan son kez indiğinde 2 bin adetlik satışa ulaşmıştı. Model ismindeki "12-15 HP" ibaresi beygir gücünün yerine otomobilin İtalyan vergi sisteminde girdiği dilimi yansıtıyor.
(Nevin Yüksel)
