Çanakkale Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Kaya Üzen, Ticaret Borsası, kent tarımı ve tarımın kent ekonomisine etkilerinden ayrıntılı bir şekilde bahsederken, tarımsal yatırımcı konusunda da bilgiler verdi. Kentte tarım ve diğer sektörlerde önemli bir potansiyel olduğunu dile getiren Üzen, potansiyeller konusunda “Fırsata çevirmemiz gerektiği düşüncesindeyim” dedi.
İşte Ticaret Borsası Başkanı Kaya Üzen röportajının birinci bölümü;
OLAY: Çanakkale Ticaret Borsası tarihçesinden bahseder misiniz?
Kaya Üzen: Borsamız ilk kuruluşu 1957 yılında olmuştur. Ancak o dönemde gereken ilgi ve desteği görememesi nedeniyle kapanmıştır. Çanakkale’de Ticaret Borsası`nın tekrar kurulması ile ilgili alınan istişari mahiyetteki kararı ise Çanakkale Ticaret ve Sanayi Odası Meclisince de oy birliği ile kabul edilerek, Çanakkale Tarım İl Müdürlüğü’nce hazırlanmış olan Çanakkale’nin Tarımsal Yapısı konulu rapor ile birlikte, Çanakkale Valiliği`ne, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği`ne, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı`na intikal ettirilerek kuruluş izni istendi ve 1991 yılında bugünkü anlamda faaliyetlerine başlamış oldu. Ticaret Borsası 5174 Sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kanunu`nda yazılı esaslar çerçevesinde borsaya dahil maddelerin alım satımı ve borsada oluşan fiyatların tespit, tescil ve ilanı işleriyle meşgul olmak üzere kurulan kamu tüzel kişiliğine sahip bir kurumdur. Borsamız bugünkü modern alt yapıdaki binasına ise 2004 yılında taşınmıştır.
Çağdaş borsacılık kapsamında hizmet vermeyi amaçladığımız borsamızda, modern teknolojiye sahip konferans salonumuz, üreticilerin ürünlerinin hak ettiği değeri elde etmesini sağlayan ve ürünlerinin kalite kriterlerini ortaya koyan laboratuvarımız ve üretici ile tüccarın bir araya gelmesini sağlayan satış salonumuz bulunmaktadır .
OLAY: Tarım ve tarıma bağlı sanayi kenti olarak kent vizyonunu belirleyen Çanakkale, sizin gözünüzde tarımdan ne derece faydalanıyor?
Kaya Üzen: İlimiz tarımına baktığımızda tamamı ticari anlamda olmamakla birlikte ülkemizde yetişen çay ve muz dışındaki tüm bitkisel ürünler ilimiz sınırları içinde yetiştirilebilmektedir. Buğday, Domates, Sanayi Tipi Biber, Zeytin, Şeftali, Elma, Üzüm, Ayçiçeği, Çeltik ve Yem Bitkileri ilimizde ekonomik değere sahip ürünlerdir. Süt de ilimizin ekonomik öneme haiz hayvansal ürünüdür.
İlimizdeki buğday üretimi ülke üretiminin %2`sini karşılamaktadır, Çanakkale’nin domates üretimi ülke üretiminin yaklaşık % 5,7’sini oluşturmaktadır. Hem sofralık ve hem salçalık domates üretiminde Türkiye’de 6. sıradadır. Salçalık kapya biber ile de ülke üretiminin % 15’ini gerçekleştirmektedir. Manisa ilinden sonra üretimde Türkiye ikincisidir. İlimizdeki zeytin üretimi, ülke üretiminin %7,3’sini karşılamakta, ağaç varlığı bakımından Türkiye’de 8. sıradadır. İlimizdeki elma üretimi, ülke üretiminin % 4,5’ni karşılamaktadır. Golden çeşidi elma üretiminde, Isparta ilinden sonra Türkiye ikincisidir. Şeftali üretimi, ülke üretiminin %16’sini karşılamaktadır. Nektarin çeşidi şeftali üretiminde Türkiye birincisidir. Çanakkale ilinde çeltik üretimi ülke üretiminin %11’ünü karşılamaktadır. Edirne, Samsun ve Balıkesir’den sonra Üretimde Türkiye dördüncüsüdür.
Dolayısıyla ilimizin tarım ve tarıma dayalı sanayi konusunda iyi bir konumda olduğu düşüncesindeyim. Öncelikle Çanakkale çok önemli bir gıda ihracatçısıdır ve büyük tarıma dayalı sanayi kuruluşları bulunmaktadır. Ürün çeşitliliğinin fazla ve göz önünde bulunması nedeniyle tarımsal markalar ve bu markaların sahip olduğu coğrafi işaretlerimiz bulunmaktadır.
Çanakkale Ticaret Borsası olarak Üyelerimizin ürünlerinin pazarlanması ve tanıtımının sağlanması amacıyla “Çanakkale Tarım Sektörü Tanıtım Ve Pazarlama Stratejileri Planı” projesi Güney Marmara Kalkınma Ajansı desteği ile Çanakkale Ticaret Borsası tarafından uygulanmıştır. Bu Proje kapsamında
* İlin tarım sektörünün mevcut potansiyelini ortaya koyan ve sektör hakkında tüketicilere gerekli bilgiyi sağlayan bir kaynak oluşturduk.
* Çanakkale tarım sektörünün ulusal ve uluslararası pazara tanıtımını yaptık.
* Çanakkale ilinde tarım sektöründe faaliyet gösteren işletmelere tanıtım ve pazarlamanın önemi konusunda farkındalık kazandırdık
* Çanakkale ilinde tarım sektöründe faaliyet gösteren işletmeleri tanıtım çalışmaları yapmaları doğrultusunda teşvik ederek yerel ekonomik potansiyelin geliştirilmesini sağladık
* Çanakkale ilinde tanıtım ve pazarlama kültürünün yaygınlaşmasına katkı sağladık.
Ayrıca TOBB Ticaret Borsaları Konseyi`nde, Ulusal Hububat Konseyi`nde, Ulusal Pamuk Konseyi`nde, Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi`nde Çanakkale Ticaret Borsası olarak yer almaktayız. Bu sayede sektörlerin sorunları ulusal boyutta ele alınarak çözüm önerilerine ulaşmaktayız.
İlimize özgü ürünlerin markalaşmalarına büyük önem vermekteyiz. Üyelerimizin ürünlerinin markalaşması için üyelerimize yönelik büyük – küçük yüzlerce eğitim ve bilgilendirme toplantıları düzenledik ve düzenlemeye devam etmekteyiz.
Üyelerimizi ve ürünlerini dış pazarlarda tanıtmak, ihracat hacmini artırmak, yabancı firmalar ile ilişkilerini ve işbirliklerini güçlendirmek ve küresel ekonomide hak ettikleri yeri almalarını sağlamak adına yurt içinde İhtisas fuarlara yurt dışında ise Almanya Anuga, Paris Sial gibi ulusal gıda fuarlarına stant açtık. Aynı zamanda üyelerimiz ile birlikte söz konusu fuarlara katılım sağladık. Şimdi ise 7-9 Mayıs 2013 tarihlerinde dünyanın en büyük gıda fuarlarından olan Çin Halk Cumhuriyetindeki SIAL gıda fuarına 100 metrekarelik standımız ve 150 kişilik işadamı heyeti ile katılıyoruz.
Yurtiçi ve yurtdışı fuarlarının yanı sıra Türk Yunan İş Formu, Türk Bulgar İş Formu gibi TOBB ve DEİK organizasyonu ile gerçekleşen iş forumlarına katılarak üyelerimizin iştigal alanlarına göre ikili iş görüşmeleri sağlanmış ve sağlanmaktadır.
Türkiye’nin ve Türk özel sektörünün küreselleşme sürecine ‘yüksek katma değerli’ entegrasyonunu hedefleyen Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu’nda Çanakkale Ticaret Borsası olarak aktif şekilde yer almaktayız.
Ayrıca şunu da belirtmek isterim ki; Ticaret Borsası olarak bizler ilimizin Tarımsal Stratejik Planının hazırlanmasında büyük katkılar sağlamaktayız. Oluşacak bu planla beraber ilimizin tarım alanındaki fotoğrafını ve yol haritasını çizmemiz daha kolay olacak ve bizlere yol gösterecektir.
İlimizdeki tarım ve hayvancılık sektörü taşıdığı yüksek potansiyel itibariyle Türkiye için büyük önem arz etmektedir. Sadece tarım ve tarım ürünlerinde değil, turizmde, eğitimde, sanayide, sağlıkta önemli yerlerde yer almaktayız. Bunlar Çanakkale’nin vizyonunu oluşturmaktadır. İlimize ait bu kadar güçlü yan varken, bizim bu dönemin yöneticileri olarak bunu fırsata çevirmemiz gerektiği düşüncesindeyim. Sonuç olarak; Bugün artık bize düşen hep birlikte İlimizi bölgenin en fazla tercih edilen destinasyonu haline getirmektir.
OLAY: Sizce tarımsal sanayi konusunda Çanakkale yeterli derecede yatırımcı çekebiliyor mu?
Kaya Üzen: İl düzeyinde tarımsal sanayi kuruluşları süt ve süt ürünleri, zeytinyağı, un, meyve ve sebze işleme gibi konularda yoğunlaşmıştır. İlimiz her geçen gün tarım ve hayvancılık alanında yeni firmalar, yeni yatırımlar kazanmaktadır. Ancak Çanakkale’nin teşvik mekanizmalarında 2. grup iller arasında olmasından dolayı bu durum ekonomik gelişmişliğimize uygun bir teşvik grubunda olmadığımızı ve böylece yatırım teşviklerinden daha az pay aldığımızı göstermektedir.
Fakat diğer taraftan ilimizde uygulanan tarım tekniklerinin sürdürülebilir tarım teknikleri olup, doğal kaynaklara ve çevreye uyumlu olması, tarımsal sanayi ürünlerinin işlenmesi, paketlenmesi, depolanması ve de pazarlamada kurumsallaşmış firma ve kuruluş sayısının yüksek olması, sözleşmeli yetiştiricilik uygulamasının merkezi olması, depolama hizmetini yapan başarılı kooperatiflerin mevcut olması, gıda güvenliği ve kalitesi bakımından büyük kapasiteli sanayi işletmelerinin mevcut olması artılarımız arasında yer almaktadır.
Bizler de Borsa olarak üyelerimize, yatırımcılara vergi mevzuatı, ihracat, dış ticaret, yatırım mevzuatı, teşvik mevzuatı konularında bilgilendirme toplantıları yaparak danışmanlık yaparak ve yatırımcıları ilimize çekmek için elimizden gelen çabayı göstermekteyiz.
OLAY: Peynircilik, şarapçılık, zeytin ve zeytinyağı üretimi gibi yatırımlar Çanakkale’de yeterli düzeyde midir? Yatırım kolları nasıl genişletilebilir?
Kaya Üzen: İlimizde süt ürünlerinde (peynir), zeytincilikte çok büyük bir kapasite bulunmakta, çok geniş bir üretim ağına sahip olmakta ve ülkemizin dört bir yanına ürünlerimiz dağıtılmaktadır. Bizler Tarımsal üretimin sürdürülebilirlik ilkesine göre arttırılmasını ve gıda güvenliğinin güçlendirilmesini amaç edindiğimizden dolayı sektörlerimiz hızla gelişim sağlamaktadır. Dünyanın bağcılık için en verimli iklim kuşağında bulunan Türkiye’de ise bağcılık önemli bir yer tutmasına karşılık, şarap sektöründe oldukça geri kalınmıştır. Bunun temel iki nedeni, Türkiye’nin yakın bir geçmişe kadar bilinen bir şarap ülkesi olmaması, ikincisi ise ülke içerisinde diğer içkilere oranla çok az miktarda şarap tüketimi olmasıdır. Ancak dünyada olduğu gibi Türkiye’de de son yıllarda şarap tüketimi artmakta ve kaliteli şaraba olan ilgi her geçen gün artmaktadır. İlimizde üretilen ürünlerimizin hem kalitesi hem de kapasiteleri oldukça iyi durumdadır. Son yıllarda yapılan projelerle altyapılar düzenlenmiş, gelişme, büyüme sağlamak adına tanıtım ve pazar payları artmaktadır. Borsamızda sektörlerin gelişmesi ve layık olduğu yerde olmaları adına son yıllarda çok büyük çalışmalara ve organizasyonlara imza atmaktadır.
