Yapay zeka hayatta birçok alanda kullanılıyor. İnsanlar, günlük hayatında karşılaştıkları sorunları ChatGPT’ye anlatarak çözüm bulmaya çalışıyor. Bireyler, yapay zekadan psikolojik destek almayı denerken, bunun doğuracağı sonuçlar merak ediliyor. Uzman Klinik Psikolog Ezgi Günay Özkan “Yapay zeka ile Terapi” hakkında sorularımıza yanıt verdi.
Terapi, insan deneyiminin derinliklerine inen, bireyin duygusal, bilişsel ve davranışsal dinamiklerini ele alan bir süreçtir. Bu süreç, empati, güven ve danışanın bireysel ihtiyaçlarına yönelik profesyonel bir rehberlik gerektirir. Bu nedenle ChatGPT, terapinin yerini tutamaz. Ancak, diğer konularda da olduğu gibi zihinsel sağlık süreçlerinde de belli konularda destek olabilir. Örneğin, psikoeğitim açısından iyi bir kaynak olabilir. ChatGPT terapi konusunda özelleşmiş bir araç değil. Bu konuda özelleşmiş psikologlar tarafından geliştirilen başka kaynaklar da var. Ancak bunların da sınırlılıkları mevcut. Özetle, yapay zekâ öğrenilmiş bilgiler doğrultusunda genel bir destek sağlayabilir, ancak bireyin özel yaşam bağlamını ve kişisel ihtiyaçlarını anlamlandırıp buna göre yol haritası çizecek bir terapistten alınan desteğin yerini tutamaz.
Tabi fayda sağlayabilir. Her şeyden önce erişim kolaylığı, düşük maliyetli veya ücretsiz olması bir avantaj. Bununla birlikte psikoeğitim açısından bilgilendirici bir kaynak olabileceği gibi kısa vadeli destek sağlayabilir ve bireyleri uygun kaynaklara veya profesyonel yardım alabilecekleri yerlere yönlendirebilir.
Terapi süreçlerinde, bireylerin paylaştığı bilgiler son derece özeldir. Yapay zekâ araçları, bu bilgileri toplarken ve işlerken veri güvenliğini sağlamak zorundadır. Bu nedenle, gizliliği ihlal etme potansiyeli, etik bir endişe yaratır. Kullanıcı verilerinin kimlerle paylaşıldığı ve nasıl korunduğu şeffaf bir şekilde açıklanmalıdır.
Şu an için pek olası görünmüyor. Bunun nedeni de insanın karmaşık ve genellenemez bir yapısı olması. Her birey benzersizdir. Yapay zekâ, insanın dinamik doğasını bütünüyle kavrayamaz.
Problemlerini yapay zekâ ile çözmeye çalışmak bir konfor alanı sağlayabilir. Bu konfor alanı bireyin problemlerini pekiştiren bir duruma neden olabilir. Daha iyi anlamak için bir örnek verecek olursak; insanlarla iletişim kurarken reddedilme, yanlış anlaşılma ya da eleştirilme gibi negatif duygular yaşamaktan çekinen bireyler, yapay zekâ ile konuşmayı daha güvenli bir alan olarak görebilir. Bu tür bir ortamda, bireyler olumsuz tepkilerle karşılaşma riski taşımadıkları için kendilerini daha rahat ifade edebilirler. Ancak bu durum, insan ilişkilerinde ve terapi sürecinde ihtiyaç duyulan yüzleşme, empati ve karşılıklı anlayış gibi derin, insani bağlantılardan kaçmalarını kolaylaştıracaktır. Bu durum da problemin pekişmesine neden olabilir. Bununla birlikte her an ulaşılabilir olması, bireylerin terapiste ulaşmak için gereken zaman ve çabayı harcamadan destek aldıklarını hissetmelerine neden olabilir. Bu durum, yapay zekayı hızlı ve kolay bir çözüme ulaştıklarınıdüşünmelerine yol açabilir. Ancak terapi süreci bireysel sorumluluk gerektirir. Terapiye başlamak ve bunu sürdürmek kolay olmasa da bu da terapinin ya da değişimin önemli bir elementidir. Üstelik sunduğu sınırsız kullanım imkânı, kişinin zorlandığı her durumda sürekli bu platforma yönelmesini teşvik edebilir. Bu alışkanlık, bireyin alternatif destek kaynaklarını veya insan ilişkileri üzerinden destek arayışını zayıflatabilir.
(ESRA GÜLLER)
