Yerel Gazeteler ile Dijital Yerel Gazetelerin Karşılaştırılması-2

Bu yazı, Türkiye’deki yerel basının son yıllarda yaşadığı dijital dönüşümü ve teknoloji kullanımındaki değişimini ortaya koymak amacıyla yapılan çalışmamızın devamı niteliğindendir.

Araştırmamızda yerel basındaki basılı gazetelerde ve e-gazetelerde okur temsilcisinin olmadığı gözlemlenen sonuçlar arasında. Bu durumda okurlardan gelen geri bildirimlerin gazete yöneticileri ya da çalışanları tarafından okunup değerlendirildiği anlaşılıyor. Genel yayın yönetmenleri, yazı işleri müdürleri ya da haber müdürleri tarafından okunan maillerin gazete yönetimi ve çalışanları dışında ombudsman ya da okur temsilcisi olarak adlandırılan bağımsız kişiler tarafından değerlendirilmesi önemlidir. Hazırlanan gazeteleri bağımsız bir gözün incelemesi ve değerlendirmesi, okurların yaptıkları eleştirilerde gazetecilerin sorumluluğunu araştırıp nesnel cevaplar verebilmesi için ombudsmanlar okuyucuların ihtiyaç duyacağı güveni sağlayabilir.

Yerel basın basılı ve dijital olarak yayınlansa da ekonomik sorunlarla baş etmeye çalışmaktadır. Bu durum özellikle haber yapma noktasında önemli sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Gazetenin kamusal sorumluluğu ereği varoluş nedeni olan özgün haber üretme konusu masraflı bir uğraşı olarak görülmeye başlanmıştır. Haber kaynaklarına bakıldığında ajanslardan elde edilen derleme haberlerin özel haberlere oranı yüksektir. Ekonomik sorunlar teknolojinin doğru kullanımı sayesinde veri paylaşımlarıyla ortak haber havuzları oluşturularak aşılabilir. Böylece maliyeti yüksek basılı yerel gazeteler yerine kaynakların paylaşıldığı, daha ekonomik hazırlanan, daha çok habere yer verilen, daha ekonomik ve çağdaş dijital gazeteler yaygınlaşabilir.

Dijital yayıncılığın en önemli avantajları hızlı ve çok sayıda okura ulaşmak diye tanımlanmaktadır. Ancak e-gazetelerin hiç birisinde İngilizce özetler ya da duyurular tespit edilmemiştir. Yerel haberlerin bölgesel özelliklerini bütün dünyaya iletebilme olanağı İngilizce kullanımı ile yaygınlaştırılabilir. Yerel dijital gazeteler haber olanaklarını kendi bölgelerini kendi vatandaşları dışında merak duyacak farklı ülke vatandaşlarına ulaştırmayı hedefleyebilir.

Dijital teknolojinin en önemli bir diğer avantajı hizmetlerin kişiselleştirilmesi durumudur. Bilgi akışının adeta sonsuz olduğu ve izlenemeyecek kadar hız kazandığı dijital ortamda kişiler seçim yapmak zorundadır. Gazetelerin okurlarının kişisel okuma tercihlerine göre alternatifler sunabilecek teknolojiye ulaşmaları yeni ve genç okurlar kazanmalarında önemli bir etken olabilir. Yerel gazetelerin kendi çevrelerini temsil ettikleri ve kamusal bir sorumluluk taşıdıkları düşünüldüğünde, halka sunacakları sosyal sorumluluk projelerinin kurumsal gelişmeleri açısından son derece önemli olacağı düşünülmelidir. Halkın sorunlarını dile getirmesine ve yöneticiler ile iletişim kurarak çözümler üretmesine olanak verecek sağlık, eğitim veya çevre konularındaki sosyal sorumluluk projeleri yeni okurların kazanılmasını ve reklam gelirlerinin de doğal olarak artmasını sağlayacaktır.

Kısaca, gazeteler kamusal sorumluluklarını yerine getirmek için haber üretmek zorundadırlar. Bu haber üretimlerini ekonomik olarak yapabilmeleri için dijital teknolojinin olanaklarını doğru ve etkin bir biçimde kullanmaları gereklidir. Gazetelerde gazetecilik yapmak amacını taşıyan gazetecilere kadro olanakları sağlanmalı, mesleğin kişisel çıkarlar uğruna araç olarak kullanılmasına engel olunmalıdır. Yerel basın dijital teknoloji sayesinde yöresel özelliklerini tüm dünyaya taşıyabilecek olanaklara sahip olmalıdır. Bunu sağlayacak uzman gazeteciler teşvik edilmelidir. Yerel gazetecilere özel haber yapabilecekleri özgür çalışma ortamı sunulmalı, bu özgürlüğün demokrasinin devamlılığı ve geliştirilmesi için vazgeçilmez olduğu kabul edilmelidir. Özgürlük ortamının suiistimal edilmemesi ve objektif habercilik yapılabilmesi için bağımsız ombudsman-okur temsilcileri sistemine işlev kazandırılmalıdır. Ancak halkın sesi olabilen doğru habercilik yapabilen gazeteler reklam alabilirler ve okur sayılarını arttırıp etkin kalabilirler.

Basın tarihimiz halkın bazı zamanlarda, gazetecilerin tüm öngörülerinin üstünde olduğunu kanıtlayan örnekler içermekte, dolayısıyla teknolojiye hâkim olma kaygısıyla halkın beklentilerinden uzaklaşmamak, onun sesine kulak vermek gerekir. Gazetecilik kamusal bir meslektir.