Vitiligo nedir, nasıl tedavi edilir? İşte vitiligo hakkında bilmeniz gereken her şey!

Vitiligo, deride pigment kaybına bağlı olarak açık renkli lekelerin oluştuğu bir cilt hastalığıdır. Bulaşıcı olmayan bu hastalık, her yaşta görülebilir ve kişilerin psikolojisini ve sosyal yaşantısını olumsuz etkileyebilir. Peki vitiligo neden olur, nasıl teşhis edilir ve nasıl tedavi edilir? İşte vitiligo hakkında merak edilenler…

Vitiligo nedir?

Vitiligo, deride bulunan melanosit adı verilen hücrelerin pigment üretimini azaltması veya durdurması sonucu ortaya çıkan bir cilt hastalığıdır. Melanositler, derinin rengini belirleyen melanin pigmentini üretirler. Melanin eksikliği, deride süt beyazı renkte lekelerin oluşmasına neden olur. Vitiligo, herhangi bir bölgede görülebilir, ancak en sık yüz, dudaklar, eller, kollar, bacaklar ve genital bölgelerde ortaya çıkar. Vitiligo, ağrılı veya hayati tehlikeli bir hastalık değildir, ancak kişilerin görünümüne ve özgüvenine zarar verebilir.

Vitiligo neden olur?

Vitiligo hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak bazı faktörlerin vitiligo oluşumunda rol oynadığı düşünülmektedir. Bunlar şunlardır:

• Otoimmün hastalıklar: Bağışıklık sisteminin kendi hücrelerine saldırması sonucu melanositlerin zarar görmesi veya ölmesi vitiligo nedeni olabilir. Vitiligo hastalarının yaklaşık %30’unda aile öyküsü bulunmaktadır. Ayrıca vitiligo hastalarının %20-30’unda tiroid hastalığı, diyabet, romatoid artrit, alopesi areata gibi otoimmün hastalıklar da görülebilir.
• Genetik yatkınlık: Vitiligo hastalığının kalıtsal olduğuna dair kanıtlar vardır. Vitiligo hastalarının yakın akrabalarında da vitiligo görülme olasılığı daha yüksektir. Ayrıca vitiligo ile ilişkili olduğu düşünülen bazı genler de tespit edilmiştir.
• Çevresel faktörler: Güneş yanığı, travma, stres, enfeksiyon, kimyasal madde maruziyeti gibi çevresel faktörler de vitiligo tetikleyebilir. Bu faktörler, melanositlerin hasar görmesine veya bağışıklık sisteminin aktivasyonuna yol açabilir.

Vitiligo nasıl teşhis edilir?

Vitiligo teşhisi, genellikle deri muayenesi ile konulabilir. Derideki beyaz lekeler, vitiligo hastalığının en belirgin bulgusudur. Lekelerin şekli, büyüklüğü, yaygınlığı ve simetrisi doktor tarafından değerlendirilir. Ayrıca hastanın aile ve kişisel öyküsü, diğer hastalıkları, ilaç kullanımı, stres durumu gibi bilgiler de alınır. Bazı durumlarda, deriden biyopsi alınarak mikroskop altında incelenebilir. Ayrıca Wood lambası adı verilen bir cihazla derinin floresan ışık altında incelenmesi de vitiligo tanısında yardımcı olabilir.

Vitiligo nasıl tedavi edilir?

Vitiligo hastalığının tam bir tedavisi yoktur. Ancak hastalığın ilerlemesini durdurmak, derinin rengini geri kazandırmak ve hastanın psikolojisini desteklemek için çeşitli tedavi yöntemleri uygulanabilir. Vitiligo tedavisinde kullanılan yöntemler şunlardır:

• Topikal tedaviler: Deriye sürülen kremler, losyonlar, jeller gibi ürünler vitiligo tedavisinde kullanılabilir. Bu ürünler, genellikle kortikosteroid, kalsinörin inhibitörü, vitamin D analogu gibi etken maddeler içerir. Bu maddeler, pigment üretimini artırmaya veya bağışıklık sisteminin saldırısını azaltmaya yardımcı olur. Topikal tedaviler, küçük ve stabil lekelerde daha etkilidir. Yan etkileri arasında deride incelme, kızarıklık, tahriş, tüylenme gibi durumlar olabilir.
• Fototerapi: Işık tedavisi olarak da bilinen fototerapi, vitiligo tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde, deriye ultraviyole A (UVA) veya ultraviyole B (UVB) ışınları uygulanır. Bu ışınlar, melanositlerin aktivasyonunu ve pigment üretimini artırır. Fototerapi, tek başına veya topikal tedavilerle birlikte kullanılabilir. Fototerapi, geniş alanlarda ve yüz bölgesinde daha etkilidir. Yan etkileri arasında deride yanma, kaşıntı, kızarıklık, kabuklanma, kanser riskinde artış gibi durumlar olabilir.
• Lazer tedavisi: Lazer tedavisi, fototerapiye benzer şekilde deriye ışık uygulayan bir yöntemdir. Ancak lazer tedavisi, daha yoğun ve darbeli ışınlar kullanır. Lazer tedavisi, özellikle segmental vitiligo ve yüz bölgesinde daha etkilidir. Yan etkileri arasında deride yanma, kızarıklık, kabuklanma, lekelenme, kabarcık oluşumu gibi durumlar olabilir.
• Oral tedaviler: Ağız yoluyla alınan ilaçlar da vitiligo tedavisinde kullanılabilir. Bu ilaçlar, genellikle antioksidan, immünomodülatör, antienflamatuar gibi etkiler gösterir. Bu etkiler, pigment üretimini artırmaya veya bağışıklık sisteminin saldırısını azaltmaya yardımcı olur. Oral tedaviler, fototerapi veya lazer tedavisi ile birlikte kullanılabilir. Yan etkileri arasında mide bulantısı, kusma, karaciğer hasarı, böbrek hasarı, enfeksiyon riskinde artış gibi durumlar olabilir.
• Cerrahi tedaviler: Cerrahi tedaviler, vitiligo tedavisinde son çare olarak kullanılan yöntemlerdir. Bu yöntemler, genellikle pigmentli derinin lekeli deriye nakledilmesi şeklinde uygulanır. Cerrahi tedaviler, stabil ve küçük lekelerde daha etkilidir. Yan etkileri arasında deride enfeksiyon, yara izi, renk uyumsuzluğu, kabarcık oluşumu gibi durumlar olabilir.
• Kozmetik tedaviler: Kozmetik tedaviler, vitiligo tedavisinde lekelerin görünümünü gizlemeye yönelik yöntemlerdir. Bu yöntemler, hastanın özgüvenini ve psikolojisini desteklemek için kullanılabilir.

Vitiligo hastaları güneşe çıkabilir mi?

Vitiligo hastaları, güneşe çıkmaktan kaçınmalıdır. Çünkü güneş ışınları, derideki pigment kaybını artırabilir ve lekelerin daha belirgin hale gelmesine neden olabilir. Ayrıca güneş ışınları, deride yanık, kızarıklık, kaşıntı, kabuklanma gibi hasarlara yol açabilir. Bu nedenle vitiligo hastaları, güneşe çıkmadan önce yüksek faktörlü güneş koruyucu kremler kullanmalı, şapka, gözlük, eldiven, uzun kollu giysiler gibi koruyucu aksesuarlar takmalıdır.

Vitiligo hastaları ne tür besinler tüketmeli?

Vitiligo hastaları, sağlıklı ve dengeli bir beslenme programı uygulamalıdır. Bu programda, antioksidan, vitamin, mineral, protein, lif gibi besin öğeleri yönünden zengin gıdalar yer almalıdır. Bu gıdalar, derinin sağlığını korumaya ve pigment üretimini desteklemeye yardımcı olur. Özellikle C vitamini, E vitamini, B12 vitamini, folik asit, bakır, çinko, demir gibi besin öğeleri vitiligo hastaları için önemlidir. Bu besin öğeleri, turunçgiller, yeşil yapraklı sebzeler, kuru yemişler, baklagiller, yumurta, süt, et, balık gibi gıdalarda bulunur. Ayrıca vitiligo hastaları, alerji, intolerans, iltihap, oksidatif stres gibi durumlara neden olabilecek gıdalardan uzak durmalıdır. Bu gıdalar, işlenmiş gıdalar, şekerli gıdalar, fast food, alkol, kafein, gluten, soya, mısır, domates gibi gıdalardır.

Vitiligo hastaları psikolojik destek almalı mı?

Vitiligo hastaları, psikolojik destek almalıdır. Çünkü vitiligo hastalığı, kişilerin görünümünü, özgüvenini, sosyal ilişkilerini, yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Bu durum, depresyon, anksiyete, stres, yalnızlık, utanç, suçluluk, öfke gibi duygusal sorunlara yol açabilir. Bu sorunlar, hem fiziksel hem de ruhsal sağlığı bozabilir. Bu nedenle vitiligo hastaları, psikolojik destek alarak, hastalıkla başa çıkmayı, kendini kabul etmeyi, olumlu düşünmeyi, stres yönetimini öğrenebilir. Psikolojik destek, profesyonel bir psikolog, psikiyatr, terapist veya danışman tarafından verilebilir. Ayrıca vitiligo hastaları, aile, arkadaş, eş gibi yakın çevrelerinden de destek alabilir. Ayrıca vitiligo hastaları, vitiligo dernekleri, grupları, forumları gibi platformlarda diğer vitiligo hastalarıyla iletişim kurabilir, deneyimlerini, duygularını, sorunlarını, çözümlerini paylaşabilir.(Saim Tunçman)