Veraset ilamı, bir kişinin ölümünden sonra mirasçılarının kimler olduğunu ve miras paylarını gösteren resmi bir belgedir. Veraset ilamı, mirasçıların miras üzerindeki haklarını ispat etmeleri ve miras işlemlerini yapabilmeleri için gereklidir. Veraset ilamı almak için, sulh hukuk mahkemesine veya noterliğe başvurulabilir.
Veraset ilamı almak için, öncelikle mirasçılardan birinin başvuru yapması gerekir. Başvuru, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 598. maddesi uyarınca, sulh hukuk mahkemesine veya noterliğe yapılabilir. Başvuru sırasında, ölen kişinin ölüm belgesi, nüfus kayıt örneği, nüfus cüzdanı fotokopisi ve veraset ilamı talebi içeren dilekçe sunulmalıdır. Başvuru yapılan yer, başvuruyu değerlendirerek, mirasçıların kimler olduğunu ve miras paylarını belirleyerek, veraset ilamını düzenler.
Veraset ilamı, sulh hukuk mahkemesinden veya noterlikten alınabilir. Ancak, her iki yerden de alınabilmesine rağmen, bazı durumlarda sadece sulh hukuk mahkemesinden alınması mümkündür. Bu durumlar şunlardır:
Bu durumlarda, noterlik veraset ilamı verme yetkisine sahip değildir. Bu nedenle, mirasçıların sulh hukuk mahkemesine başvurmaları gerekir.
Veraset ilamı için gerekli belgeler, başvuru yapılan yere göre değişebilir. Ancak, genel olarak şu belgeler istenir:
Bu belgelerin yanı sıra, ölen kişinin vasiyetname bırakmış olması, yabancı uyruklu olması veya mirasçılarından birinin yabancı uyruklu olması gibi durumlarda, ek belgeler de istenebilir. Bu belgeler şunlardır:
Veraset ilamı ücreti, başvuru yapılan yere ve mirasın değerine göre değişebilir. Sulh hukuk mahkemesinden veraset ilamı almak için, harç ve posta gideri olarak yaklaşık 100 TL civarında bir ücret ödenmesi gerekir. Noterlikten veraset ilamı almak için ise, noterlik ücret tarifesine göre, mirasın değerine bağlı olarak değişen bir ücret ödenmesi gerekir. Örneğin, 2023 yılı için, mirasın değeri 100.000 TL ise, noterlikten veraset ilamı almak için yaklaşık 1.000 TL civarında bir ücret ödenmesi gerekir.
Veraset ilamı sorgulama, veraset ilamının hangi sulh hukuk mahkemesinden veya noterlikten alındığını öğrenmek için yapılabilir. Veraset ilamı sorgulama işlemi, e-devlet sistemi üzerinden yapılabilir. E-devlet sisteminde, “Adalet Bakanlığı - Veraset İlamı Sorgulama” hizmetine girerek, ölen kişinin T.C. kimlik numarası ve ölüm tarihi girilerek, veraset ilamının hangi sulh hukuk mahkemesinden veya noterlikten alındığı görülebilir.
Veraset ilamı almanın cezası, veraset ilamı alınması gereken durumlarda, veraset ilamı alınmaması halinde uygulanır. Veraset ilamı alınması gereken durumlar şunlardır:
Bu durumlarda, veraset ilamı alınmadan, miras üzerinde tasarrufta bulunulamaz. Ayrıca, veraset ilamı alınmadan, mirasın intikaline ilişkin vergi de ödenemez. Bu nedenle, veraset ilamı alınmaması halinde, vergi cezası, faiz cezası ve gecikme zammı gibi yaptırımlar uygulanabilir. Bu yaptırımların miktarı, mirasın değerine, veraset ilamının alınmamasının süresine ve vergi mevzuatına göre değişebilir.
(SAİM TUNÇMAN)
