Trigliserid Yüksekliği Neden Olur? Belirtileri ve Tedavisi

Trigliserid, vücudumuzda enerji depolamak için kullanılan bir yağ türüdür. Ancak kandaki trigliserid seviyesi normalden fazla olduğunda, kalp ve damar hastalıkları, pankreas iltihabı, karaciğer ve dalak büyümesi gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Peki trigliserid yüksekliği neden olur? Nasıl teşhis edilir ve tedavi edilir? İşte bu soruların yanıtları…

Trigliserid Nedir?

Trigliserid, besinlerle alınan yağların ve karbonhidratların vücutta depolanmasıyla oluşan bir yağ türüdür. Vücut, gerektiğinde bu depolardan trigliseridleri serbest bırakarak enerji elde eder. Trigliseridler, kanda lipoprotein adı verilen taşıyıcı moleküllerle dolaşırlar. Bu moleküllerin yoğunluğuna göre LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein), HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein) ve VLDL (çok düşük yoğunluklu lipoprotein) olarak sınıflandırılırlar. Trigliseridler, VLDL moleküllerinin büyük bir kısmını oluştururlar.

Trigliseridler, vücudun enerji ihtiyacını karşılamak için gerekli olan bir bileşendir. Ancak kandaki trigliserid seviyesi normal aralığın üzerine çıktığında, sağlık açısından riskli bir durum ortaya çıkar. Bu duruma trigliserid yüksekliği veya hipertrigliseridemi denir. Trigliserid yüksekliği, genellikle kolesterol yüksekliği ile birlikte görülür ve kalp ve damar hastalıklarının önemli bir risk faktörüdür.

Trigliserid Yüksekliği Neden Olur?

Trigliserid yüksekliğinin birçok nedeni olabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Obezite ve yetersiz fiziksel aktivite: Obezite ve sedanter bir yaşam tarzı trigliserid seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.
• Yüksek karbonhidrat ve şekerli yiyecek tüketimi: Aşırı miktarda şeker, nişasta ve rafine karbonhidrat içeren besinler trigliserid seviyelerini artırabilir.
• Alkol kullanımı: Alkol, karaciğerde trigliserid üretimini artırır ve kandaki trigliserid seviyesini yükseltir3.
• Sigara içmek: Sigara içmek, kandaki oksijen miktarını azaltır ve trigliserid seviyesini yükseltir3.
• Bazı ilaçlar: Doğum kontrol hapları, kortizon, beta blokerler, diüretikler, antidepresanlar gibi bazı ilaçlar trigliserid seviyesini etkileyebilir.
• Bazı hastalıklar: Diyabet, hipotiroidi, böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı, metabolik sendrom, genetik bozukluklar gibi bazı hastalıklar trigliserid seviyesini yükseltebilir.

Trigliserid Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Trigliserid yüksekliği, genellikle belirti vermeyen bir durumdur. Ancak trigliserid seviyesi çok yüksek olduğunda, bazı belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtiler şunlardır:

• Akut pankreatit: Trigliserid seviyesi 500 mg/dL’nin üzerine çıktığında, pankreasta iltihaplanma ve hasar oluşabilir. Bu durum, şiddetli karın ağrısı, bulantı, kusma, ateş, hızlı kalp atışı, hızlı solunum gibi belirtilerle kendini gösterir.
• Kardiyovasküler hastalıklar: Trigliserid yüksekliği, damar sertliği, kalp krizi, inme, anevrizma gibi kalp ve damar hastalıklarının riskini artırır. Bu hastalıklar, göğüs ağrısı, nefes darlığı, çarpıntı, uyuşma, baş dönmesi, bulanık görme, şiddetli baş ağrısı gibi belirtilere neden olabilir.
• Karaciğer ve dalak büyümesi: Trigliserid yüksekliği, karaciğerde yağ birikmesine ve karaciğer fonksiyonlarının bozulmasına yol açabilir. Bu durum, karın ağrısı, sarılık, kaşıntı, halsizlik, iştahsızlık gibi belirtilerle kendini gösterir. Ayrıca, trigliserid yüksekliği, dalakta büyümeye ve dolayısıyla kan hücrelerinin azalmasına neden olabilir. Bu durum, enfeksiyonlara, kanama bozukluklarına, anemiye ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açabilir.
• Ksantomlar: Ksantomlar, derinin altında yağ birikmesi sonucu oluşan sarı renkli yumrulardır. Genellikle göz kapaklarında, ellerde, diz ve dirsek gibi eklemlerde, ayak bileklerinde, sırt ve kalçalarda görülürler. Ksantomlar, çok yüksek düzeyde kolesterol veya trigliseridlerin bir işaretidir. Ksantomlar, tehlikeli değildir, ancak görünüm olarak rahatsızlık verebilir.

Trigliserid Yüksekliği Nasıl Teşhis Edilir?

Trigliserid yüksekliği, kan testi ile teşhis edilir. Kan testi için, testten önceki 12 saat boyunca aç olmak ve alkol almamak gerekir. Kan testinde, trigliserid seviyesinin yanı sıra, total kolesterol, LDL, HDL, VLDL gibi diğer lipit seviyeleri de ölçülür. Bu değerler, kişinin kardiyovasküler risk profilini belirlemek için kullanılır.

Trigliserid Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir?

Trigliserid yüksekliği tedavisinde, ilk olarak yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Bunlar şunlardır:

• Kilo vermek: Fazla kilolar, trigliserid seviyesini yükselten bir faktördür. Kilo vermek, trigliserid seviyesini düşürmenin en etkili yollarından biridir.
• Sağlıklı beslenmek: Trigliserid seviyesini düşürmek için, şeker, nişasta, rafine karbonhidrat, doymuş yağ, trans yağ, kızartma, hamur işi, tatlı gibi besinlerden uzak durmak gerekir. Bunların yerine, lif, protein, omega-3 yağ asidi, meyve, sebze, kuruyemiş, zeytinyağı, balık gibi besinler tüketilmelidir.
• Fiziksel aktivite yapmak: Fiziksel aktivite, trigliserid seviyesini düşürmek için önem taşır.
• Alkol ve sigara bırakmak: Alkol ve sigara, trigliserid seviyesini artıran ve kalp sağlığını bozan maddelerdir. Bu nedenle, trigliserid yüksekliği olan kişilerin alkol ve sigara kullanımından kaçınması gerekir.
• İlaç kullanmak: Yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmadığında, doktorunuz trigliserid seviyesini düşürmek için ilaç reçete edebilir. Bu ilaçlar, statinler, fibratlar, niyasin, omega-3 yağ asidi takviyeleri gibi farklı gruplardan olabilir. İlaçların dozu, etkisi ve yan etkisi kişiye göre değişebilir. Bu nedenle, ilaç kullanımı doktor kontrolünde yapılmalıdır.

Trigliserid Yüksekliği Nasıl Önlenir?

Trigliserid yüksekliği, önlenebilir bir durumdur. Trigliserid seviyesini normal aralıkta tutmak için, aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Düzenli kan testi yaptırmak: Trigliserid seviyesi, genellikle belirti vermediği için, düzenli olarak kan testi yaptırmak gerekir. Kan testi, trigliserid seviyesinin yanı sıra, diğer lipit seviyelerini ve kardiyovasküler risk profilini de gösterir. Böylece, trigliserid yüksekliği erken teşhis edilebilir ve tedavi edilebilir.
• Sağlıklı kiloda kalmak: Fazla kilolar, trigliserid seviyesini yükselten bir faktördür. Sağlıklı kiloda kalmak, trigliserid seviyesini kontrol altında tutmanın en önemli yollarından biridir.
• Sağlıklı beslenmek: Trigliserid seviyesini etkileyen besinlerden uzak durmak ve sağlıklı besinler tüketmek, trigliserid yüksekliğini önlemek için yapılması gerekenler arasındadır. Sağlıklı beslenme, aynı zamanda, diğer hastalıkların da önlenmesine yardımcı olur.
• Fiziksel aktivite yapmak: Fiziksel aktivite, trigliserid seviyesini düşürmek ve kalp sağlığını korumak için çok önemlidir. Haftada en az 150 dakika orta şiddette veya 75 dakika yüksek şiddette fiziksel aktivite yapmak önerilir.
• Alkol ve sigara kullanmamak: Alkol ve sigara, trigliserid seviyesini artıran ve kalp sağlığını bozan maddelerdir. Bu nedenle, trigliserid yüksekliğini önlemek için, alkol ve sigara kullanımından kaçınmak gerekir.