16 Nisan’da yapılan Anayasa referandumu öncesinde Çanakkale’de referandum çalışmaları için vatandaşlar ile bir araya gelerek Anayasa paketini anlatan Çanakkaleli siyasiler, referandum sonuçlarının ardından değerlendirmelerde bulundular. Referandum sonuçlarını değerlendiren AKP Grup Başkanvekili ve Çanakkale Milletvekili Bülent Turan; “Milletvekili Turan burada yaptığı konuşmada; "Bu kutlama 15 yıldır zaferden zafere koşan camiamızın bayrak dikmesinin kutlamasıdır. Bu yoğun kampanya sürecinde emeği geçen bütün teşkilat mensuplarımızı kutluyorum. Hep beraber yola çıktık ve Cumhuriyetimizin 100`üncü Kuruluş yıl dönümüne çok daha büyük heyecanlarla devam etmek istedik. Bazı partiler olan ile idare eder. Bazı partiler polemikle siyaset yaparlar ama Ak Parti kurulduğu günden beri reform dedi, paket dedi, iddia dedi, reform yaptı, seçim yaptı, referandum yaptı ve şimdiye kadar hamt olsun ki hiçbir seçimi kaybetmedi. Bugün yeni bir zaferi kutluyoruz. Anayasa değiştirmek ve sistemi değiştirmek kolay bir iş değil. Meclisteki komisyonda MHP ile görüşmeler yaptık ve çok büyük desteklerini aldık. Meclisten geçtikten sonra halka götürdük ve yüzde 50 artı bir oy olmak şartı ile kabul edileceğini belirtmiştik. Bugün yüzde 52 ile bu millet bize yola devam dedi. Millet yalan atanlara, muhtarlıklar, lokantalar kapatılacak tarzı gayri ahlaki söylemlere prim vermeyeceğini bir kez daha gösterdi. Evet diyen de hayır diyen de kazanmıştır. Bu yeni yönetim tarzında yüzde 50`den fazla oy almak için daha çok kazanacağız. Bundan sonra bu ülkede koalisyon hükümetleri geride kaldı. Biz gizli CHP`lilerin de, gizli MHP`lilerin de evet oyu vereceğini söylemiştik. Başka partilerden evet oyu aldık ama Ak Parti`den fire olmadı. Ege sahillerine baktığımızda Trakya`yı da içine katarsanız evet oranı bakımından en iyi illerden biri Çanakkale oldu" dedi.
AKP’li Gider; “Karar milletin”
Seçim sonuçlarının ardından açıklamada bulunan AKP Çanakkale Milletvekili Ayhan Gider ise; "Hiç bir parti yoktur ki 15 yıl iktidarda kalsın ve oyunu arttırsın. Biz bu yola koalisyon olarak çıktık tek başımıza bitirdik. 1 Kasım`da yüzde 49 olan oylarımızı bugün yüzde 51`e çıkardık. İlk gün dedik ki bu Anayasa değişikliği meclisten 550 Milletvekilinin onayı ile de geçse halkımıza soracağız. Çünkü bu kararı ancak halkımız verebiliriz dedik. Bugün halkımız son sözünü söylemiştin. Bunun üzerine ne bizim ne de bir başkasının söz söyleme hakkı yoktur. Karar da milletin, sözde milletin" dedi.
CHP’li Erkek; “Hak ve özgürlükler için mücadele etmeye devam”
Referandum sonucunu değerlendiren CHP Çanakkale Milletvekili Avukat Muharrem Erkek; “Biz CHP olarak ve bütün ‘hayır’ diyenler olarak bütün çalışmalarımızı hukuk ve demokrasi çerçevesinde yürüttük. Ama devletin tüm imkanları kullanılarak, maalesef hukuk ve demokrasi çiğnenerek iktidar tarafından ‘evet’ çalışmaları yürütüldü. Devletin televizyonu, devletin uçakları, devletin araçları, devletin resmi törenleri, yani sonuç olarak milletin parası ‘evet’ kampanyasında ciddi bir biçimde kullanıldı. Sonuç olarak bir referandum yaşadık. Başından beri söyledik, ‘evet’ çıksa da, ‘hayır’ çıksa da başımızın üzerinde yeri var. Ama böyle olmaması gerekirdi. Demokratik, eşit, adil şartlarda bir seçim olsaydı, daha saygın, daha uzlaşmacı olurdu. YSK’nın aldığı karar da hukuk tarihine bir kara leke olarak geçecektir. Yasaları uygulamak ile yükümlü olan bir yargı organı maalesef, açıkça yasaya aykırı bir karar aldı. Üstelik 15 Şubat 2017 tarihli kendi kararında, yani referandumdan önce seçimin kurallarını belirleyen bir dizi kararında da açıkça mühürlü olmayan zarfların geçerli olmayacağı, hiçbir şarta bağlı olmadan yazmasına rağmen oylama devam ederken kurallar değiştirildi. YSK seçime gölge düşürdü Seçimin meşruiyetini tartışır hale getirdi. Milletimiz ‘evet’ de diyebilir, ‘hayır’ da diyebilir. Milletimizin her kararı başımızın üstündedir. Ama şunu da paylaşmak istiyorum, Türkiye maalesef daha da otoriterleşecek, hukuk ve demokrasiden uzaklaşacak. Biz de hukuk ve demokrasi için mücadele etmeye, vatandaşın hak ve özgürlükleri için mücadele etmeye devam edeceğiz” dedi.
“Siyasi parti ve seçim kanunu değişmeli”
Bir an önce siyasi partiler ve seçim kanunun değiştirilmesi gerektiğini ifade eden Erkek; “Otoriter sistem meşrulaştırılmıştır. Fiili Anayasasızlık ve hukuksuzluk durumu meşrulaştırılmıştır. Bizi üzen budur. Biz Milletimizin ve devletimizin geleceğinin parlamenter sistemde daha sağlıklı yürüyeceğine inanıyoruz. Tek adam rejimine değil, demokrasiye ihtiyacımız vardı, ama milletimiz böyle takdir etti. Umarım bu Anayasa değişikliğini hazırlayanlar ve mecliste imzalayanlar, derhal siyasi partiler ve seçim kanununda da zorunlu değişiklikleri yaparak siyasetin demokratikleşmesini, milletvekillerinin özgürleşmesini ve gerçek anlamda yasama organının güçlenmesini sağlarlar. Aksi takdirde yasamanın, yürütmenin, yargının tek kişiye bağlandığı, kuvvetler ayrılığının, yani demokrasinin yok olduğu bir sistem ile baş başa kalırız. Onun için bu çok önemli. Siyasi partiler kanunun ve seçim kanununda ön seçimi zorunlu kılan, siyaseti demokratikleştiren, barajı düşüren, temsiliyette adaleti sağlayan ve milletvekillerinin özgürce, genel başkanlarının iki dudağı arasında değil, özgürce seçilebildiği hukuk zeminini yaratmazsak, bu paketi milletin önüne getirenler, tarih önünde büyük bir vebalin altına girmiş olurlar. O yüzden siyasi etik yasası ile birlikte siyasetin finansmanını şeffaflaşması ile beraber, siyasetin etik kodlarının belirlenmesi ile birlikte, siyasi partiler ve seçim kanunda bir değişiklik yapılması zorunluluk haline gelmiştir. İleride Türkiye demokratik parlamenter sisteme dönecektir. Bunun yanlış olduğunu görecektir. Çünkü bir kişiyi güçlendiren sistemden demokrasi çıkmaz. Ama milletimizin kararına saygılıyız. Milletimiz ‘evet’ dediyse biz de bu çerçevede demokrasi mücadelemizi yılmadan sürdüreceğiz” dedi.
CHP’li Öz; “Toplumsal uzlaşmayı yansıtmıyor”
CHP Çanakkale Milletvekili Bülent Öz, referandum hakkında yaptığı değerlendirmede; “Türkiye genelinde usulsüz oylar ile ilgili itirazlarda bulunacağız. YSK’nın Şubat ayında almış olduğu bir karar var. Mühürsüz pusulaların geçersiz sayılacağına dair bir karar almıştı. Seçim başladıktan sonra, saat 5’e doğru YSK Başkanının yaptığı açıklamada, ‘Bir AKP temsilcisinin başvurusu üzerine bunu kabul ettik’ demesi manidar. Bu tamamen hukuksuz ve kabul edilemez bir karar. O yüzden itirazımız bu mühürsüz oyların kabul edilmemesi ile ilgili olacak. Bizim öngörümüz, bu itiraz kabul edilir ve mühürsüz oy pusulaları iptal olursa, yüzde 52 gibi bir ‘hayır’ oyu çıkacağını düşünüyoruz. Tabi bunun haricinde sonuçların yarı yarıya çıkması, bu Anayasa değişikliğinin bir toplumsal uzlaşma ile olmadığını ortaya koyuyor. Yani Anayasa referandumlarında en az yüzde 70’lerde bir oran çıkmalı ki, bir toplumsal uzlaşma getirsin. Dolayısı ile toplumun yarısının istediği ve diğer bir yarısının istemediği Anayasa oylaması sonucu toplumsal uzlaşmayı yansıtacak bir Anayasa olmadığını ortaya koyuyor” dedi.
“Vatandaşların haklı tepkileri söz konusu”
Referandum sonuçlarının açıklanmasının ardından büyükşehirlerde vatandaşların sonuçlara itiraz ederek sokağa çıkmasının haklı bir tepki olduğunu ifade eden Öz; “Vatandaşların sokağa çıkarak sonuçlara itirazda bulunması, bir uzlaşmanın olmaması, birlik ve beraberliği yansıtmamasının sonucu. Seçim verilerine dair bir itiraz var. Tabi sosyal medyaya da yansıyan videolar ve görüntüler var. Sandık görevlilerinin ‘evet’e mühür basması, arabaların içerisinde ‘evet’e mühürlerin basılması, tamamen bir şaibe. Büyük şehirlerde de vatandaşlar tüm bunlara tepki olarak sokağa çıktı. Bu yaşananlardan dolayı vatandaşların haklı tepkileri söz konusu” dedi.
Başkan Gökhan; “Bu iktidarın zaferi değildir”
Referandum sonuçlarını değerlendiren Çanakkale Belediye Başkanı Ülgür Gökhan; “16 Nisan’da yapılmış olan referandum sonucunda ‘evet’ler 2 puan gibi bir farkla önde çıktı ve Türkiye’de yeni Anayasa dönemi başladı. Tabi yeni Anayasa dönemi başladı, ama bu fark tahminlerin de ötesinde çok az bir farkla geçti. Ülkenin yarısı referandumda ‘hayır’ dedi. Bir Anayasa değişikliğinin bu kadar az bir farkla geçmiş olması, bu Anayasanın ülkenin yarısı tarafından kabul edilmediği anlamına gelir. Bu da ileride büyük sıkıntı yaratır. Halbuki Anayasaların belli bir konsensüste olması lazım ya da en azından yüzde 60-70’ler seviyesinde kabul görmesi lazım. Bu iktidarın bütün olanaklarını ortaya koymasına rağmen, maddi manevi bütün devlet olanaklarının, çalışanlarının, parasının, araç gereçlerinin, hatta kentlerdeki binaları propaganda aracı olarak kullanması, yurt dışındaki ilişkileri kullanmak sureti ile bakanların oralarda Türkiye’nin itibarını sarsacak şekilde, yasalara aykırı olarak göndermesine rağmen Türk halkının yarısı bu değişikliğe ‘hayır’ dedi. Normalde MHP ile AKP’nin ve BBP’nin oy toplamlarının çok gerisinde çıktı. Bu bir anlam ifade eder. Yani hem AKP’den, hem MHP’den, hem BBP’den, hatta HÜDA-PAR’da destek vermişti, onların önemli bir bölümünün bu Anayasa değişikliğinin ülkenin geleceği için uygun olmadığına inanmışlar ve olan göre oy vermişler. Bu iktidarın bir zaferi değildir. Bu sonuç, iktidarın oturup düşünmesi gereken bir sonuçtur” dedi.
“Cumhuriyet sistemine sahip çıktıklarını gösterdiler”
Çanakkale halkının demokratik parlamenter sisteme sahip çıktığını ifade eden Başkan Gökhan; “Çanakkale’de tam tahmin ettiğim gibi çıktı. Ben bu oranları daha önce söylemiştim. Çanakkale merkezde, belediye sınırları içerisinde yüzde 70 diye bir oran vermiştim, il genelinde de yüzde 60-65 gibi bir oran vermiştim. İl genelinde yüzde 60 ‘hayır’ çıktı, merkezde de yüzde 72 ‘hayır’ çıktı. Ben Çanakkaleli hemşerilerime teşekkür ediyorum. Bize güvendiler, bizi anladılar, parlamenter demokrasiye sahip çıktılar. Her zamanki gibi burada şehitler diyarının insanı olduğunu ortaya koydular. Onun için Çanakkale halkına özellikle bize inanmaları ve güvenmeleri nedeni ile çok teşekkür ediyorum. Çanakkale genelindeki hemşerilerim de çok duyarlı davrandılar. Onlar da yüzde 60 gibi bir oranda ‘hayır’ dedi. Yani Türkiye’de oran kafa kafaya oldu, Çanakkale’de tam tersine yüzde 60 ve 70 gibi oranlarda ‘hayır’ çıktı. Yani Çanakkale bunu kabul etmedi. Çünkü Çanakkale’nin insanları burada, şehitler diyarında Mustafa Kemal’in Türkiye’sinde, onun kurduğu parlamenter Cumhuriyet sistemine sahip çıktıklarını gösterdiler. Onun için hepsine ayrı ayrı teşekkür ediyorum” dedi.
“Halkımıza inanarak yolumuza devam edeceğiz”
Referandum sonuçlarının umutsuzluğa sevk etmemesi gerektiğini ve halka inanarak yola devam edilmesi gerektiğini vurgulayan Başkan Gökhan; “Bu sonuç asla moralimizi bozmuyor, tam tersine ben bu sabah çok daha moralli kalktım. Niye? En azından şu anda temsil ettiğim halk kitlesinin bana inanmış olmasının verdiği moralle Çanakkale’deki diğer ilçedeki hemşerilerimin de akılları ile hareket ettiğini göstermesi açısından gelecekte Çanakkale siyaseti ile ilgili bana bir moral verdi. Bu benim için büyük bir moral oldu. Partim açısından da mutlaka öyle olmuştur. Türkiye’de de her ne olursa olsun böyle ucu ucuna bir sonuç ortaya çıkmış olması da, yani destek veren diğer parti taraftarlarının da bunu uygun görmüyor olmaları ve her şeye rağmen ‘hayır’ demiş olmaları, ilerideki siyasette de çok önemli bir göstergedir. Demek ki, insanlara doğru şeyler anlatıldığında doğru karar verebiliyorlar. Baktığımızda İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesindeki insanlara iyi anlatılmadığı, çeşitlim baskılar olduğu, hatta başka unsurların, dini unsurların, tarikat unsurlarının ve yeterli eğitim seviyesinde olmayan kesimlerde ‘evet’in çıktığını görüyoruz. Onun dışındaki kentler ve özellikle de gençler parlamenter sisteme sahip çıktılar. Geleceğimiz de gençler olduğuna göre, şimdi biz bundan sonraki siyasetimizi bu veriler doğrultusunda yapmak zorundayız. Bu bağlamda elimizdeki ‘hayır’ diyen kitleyi iyi sahiplenmemiz lazım ve bunu arttırmamız lazım. Çanakkale’de de yüzde 70’lik ve il genelinde de yüzde 60’lık kitle ile diyaloğumuzu sürdürmemiz lazım. Bu da bizim siyasetimiz olmalı. Yani şu anda karamsar olacak, üzülecek hiçbir durum yok. Sonuç itibari ile hiçbir şey kalıcı değildir. Bence Cumhurbaşkanının, hükümetin şapkasını önüne koyup, bu durumu daha farklı değerlendirmesinde fayda var diye düşünüyorum. Onun için ben umutluyum. Herhangi bir mağlubiyet, bir karamsarlık görmüyorum. Onun için kaldığımız yerden daha bilinçli olarak ve halkımıza inanarak yolumuza devam edeceğiz” dedi.
“Dakika bir gol bir, ortaya çıktı”
YSK’nın mühürsüz oy pusulalarının sayılması yönündeki kararı da eleştiren Başkan Gökhan; “Malum YSK hükümetin ve Cumhurbaşkanının güdümünde bir kurum. Yasanın açık bir hükmü var. Damgasız oylar geçerli sayılamaz diye bir yasa var. Bu konuda hiçbir gerekçe ile beni ikna edemezler. Hiçbir gerekçe bunu örtemez. Dolayısı ile YSK tam da hükümetin, Cumhurbaşkanının güdümünde olduğunu ortaya koydu. Zaten bu Anayasaya da onun için karşı çıkıyorduk. Düşünebiliyor musunuz, Cumhurbaşkanı bütün yargıyı ele geçirecek, YSK gibi bütün kurumlar, Anayasa Mahkemesi, diğer bütün kurumlar bir kişinin elinde olacak diyorduk, nitekim dakika bir gol bir, ortaya çıktı. Tabi burada şu var, biz bunları kendi içimizde oluyor gibi düşünüyoruz, ama yurtdışındaki demokratik parlamenter sisteme, özgürlüğe ve demokrasiye önem veren ülkeler bizi takip ediyor. Onların nezdinde düştüğümüz zafiyete dikkat etmemiz lazım. Tabi daha çok taze ve sıcak işler. O bakımdan bakalım AB, ABD, Avrupa Konseyi ne diyecek. Bunların her biri bizim için çok önemli. Sonuç itibari ile ülkenin itibarı meselesidir. Ekonomi de, turizm de, terör de, her şey buna bağlıdır. Dolayısı ile bu bağlamda umarım yanlış bir iş yapmazlar ve bu tür ülkelerde, yani demokrasi ile yönetilen ülkelerde bize karşı bir olumsuzluk yaratılmaz diye düşünüyorum” dedi.
Uz; “Biz Çanakkale’yiz!”
MHP Eski İl Başkanı Rıdvan Uz ise referandum sonuçlarının ardından sosyal medyada yaptığı açıklamada; “Hayır seçimi ile Çanakkale’miz de bizleri onurlandıran milliyetçi Ülkücü dava arkadaşlarımın yanı sıra tüm vatanseverlere, ülke sevdalılarına, sosyal demokratlara, bize inanıp güvenerek hayır oyu veren başta Lapseki olmak üzere tüm Ak Partililere teşekkür ederim. Biz Çanakkale’yiz!” dedi.
(Burhan Mert Balcı)
