Efor testi, kalp-damar hastalıklarının tanı ve takibinde kullanılan bir testtir. Bu test, kişiye belli kriterlere uygun şekilde egzersiz yaptırılarak kalp iş yükünün arttırılması ve bu yüklenme esnasında kalp kasının beslenmesinde yetersizliğe yol açabilecek bir kalp damar hastalığının olup olmadığının araştırılmasıdır. Efor testi, sağlık kuruluşlarında ‘treadmill’ adı verilen motorlu koşu bandı üzerinde yapılır. Test sırasında hastanın EKG kaydı, kan basıncı ve kalp ritmi takip edilir.
Efor testi, göğüs ağrısı, kalp ritim bozukluğu, hipertansiyon gibi şikayetleri olan veya kalp krizi, stent, by-pass gibi tedaviler geçirmiş kişilerde yapılır. Ayrıca 40 yaş üzeri kişilerde ve bazı meslek gruplarında da koruyucu amaçla efor testi önerilebilir. Efor testi, kolay uygulaması, oldukça az risk taşıması ve düşük maliyetli bir tetkik olması nedeniyle de çok sık uygulanmaktadır.
Efor testi yapılmadan önce kişilerin bir doktor tarafından muayenesi ve özellikle istirahat EKG’lerinin değerlendirilmesi çok önemlidir. Bazı EKG değişikliği olan hastalarda test doğru yorumlanamaz. Bu hastalar kendileri için uygun tetkiklere yönlendirilir. Eforlu EKG mutlaka bir uzman kontrolünde yapılmalıdır. Sağlıklı kişilerde de egzersizle elektrokardiyografimizde (EKG) bazı dalga değişiklikleri ortaya çıkabilir. Eforlu EKG yapıldığı sırada uzman doktorun değerlendirmeleri son derece önemlidir.
Efor testinin adım adım süreci şöyledir:
İlk olarak hastanın göğsüne EKG kaydının alınabilmesi için elektrotlar yapıştırılır.
Elektrot yapıştırma işlemi sonrasında hastanın istirahat halindeki nabzı ve tansiyonu ölçülerek kayıt altına alınır.
Hastanın yatma sırasında, ayakta ve bir dakikalık aralıklarla nefes alıp verirken EKG ölçümü gerçekleştirilir. Alınan sonuçlar kayıt altına alınır.
Hastaya koşu bandına binmesi istenir. Koşu bandının hızı ve eğimi her 3 dakikada bir artacak şekilde ayarlanır. Böylece hastanın kalbi daha fazla çalışmaya zorlanır.
Test sırasında düzenli olarak EKG takibi yapılır ve sonuçlar kayıt altına alınır. Ayrıca belli aralıklarla kan basıncı ölçülür.
Test, hastanın maksimum efor kapasitesine ulaşması, belirgin semptomlar göstermesi, EKG’de anormallikler görülmesi veya doktorun kararıyla sonlandırılır.
Test sonrasında hastanın dinlenme halindeki EKG’si ve kan basıncı tekrar ölçülür.
Efor testinin faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Kalp-damar hastalıklarının erken tanısını sağlar.
Kalp hastalığı şüphesi olan kişilerin risk düzeyini belirler.
Kalp hastalığı tedavisi gören kişilerin tedavi etkinliğini değerlendirir.
Kalp hastalığı olmayan kişilerin egzersiz kapasitesini ve kondisyonunu ölçer.
Kalp ritim bozukluklarının eforla ilişkisini ortaya koyar.
Hipertansiyonu olan kişilerin eforla kan basıncının seyrini izler.
Efor testine hazırlanırken ve sonrasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bunlar şunlardır:
Efor testinden 2-3 saat önce hafif bir şeyler yenmesi, ağır yemeklerden kaçınılması.
Efor testine gelirken mutlaka önceden çekilen EKG’nin yanında olması.
Erkek hastalarda göğüs tıraşı yapılıp gelmesi, kadın hastaların 2 parçadan oluşan kıyafet giymesi, rahat ve spor kıyafetler giyilmesi.
Kalp ritmini etkileyen ilaçlar kullanıyorsa doktora danışıp, ilaçların kesilmesi veya azaltılması hakkında bilgi alınması.
Test sırasında doktorun veya teknisyenin talimatlarına uyulması, semptomlar varsa bildirilmesi.
Test sonrasında hemen duş alınmaması, dinlenilmesi, bol sıvı tüketilmesi.
Efor testi, kalp sağlığı için önemli bir tetkiktir. Bu test sayesinde kalp-damar hastalıklarının tanısı ve tedavisi daha kolay ve etkili bir şekilde yapılabilir. Efor testi yaptırmak isteyen kişilerin doktorlarına danışmaları ve test öncesi ve sonrası dikkat etmeleri gereken hususlara uymaları gerekir.
(Saim Tunçman)
