Edirne, Osmanlı İmparatorluğu’nun ikinci başkenti olarak tarihi ve kültürel açıdan zengin bir şehirdir. Edirne, aynı zamanda kendine has bir ahşap süsleme sanatına da ev sahipliği yapmaktadır. Bu sanat, Edirnekari olarak adlandırılmaktadır. Peki, edirnekari nedir? Edirnekari nasıl ortaya çıkmıştır? Edirnekari’nin özellikleri nelerdir? Edirnekari günümüzde nasıl yaşatılmaktadır? Bu soruların cevaplarını bu makalede bulabilirsiniz.
Edirnekari, “Edirne işi” anlamına gelmekte olup ahşap, karton, deri gibi yüzeylere boya ve cila ile yapılan motiflerin yer aldığı bir süsleme üslubudur. Edirnekari, ahşap ve deri gibi malzeme üzerine boya ve cila ile yapılan motif ve kompozisyonlar halinde uygulanır. Çeyiz sandıkları, yazı çekmeceleri, para kutuları, cilt ve dolap kapakları gibi dekoratif eserler üzerine uygulanan edirnekari’nin en önemli özelliği boyalarının dayanıklı olmasıdır. İlk kez Edirne’de uygulanan bu el işçiliği, daha sonra İstanbul, Bursa, Diyarbakır, Erzurum gibi Anadolu kentlerinde de uygulanmıştır.
Edirnekari sanatı, Osmanlı İmparatorluğu’nun 15. yüzyıldan itibaren kullandığı bir tekniktir. Ancak, edirnekari’nin en parlak dönemi, 18. yüzyıldan başlayarak Türk sanatını etkileyen barok, rokoko ve ampir biçemler içinde gelişmiştir. Bu dönemde, edirnekari natüralist bir anlayışla canlı ve parlak renklerle oluşturulmuş çiçek, meyve, fiyonk gibi motiflerle süslenmiştir. Edirnekari, 19. yüzyılda da devam etmiş, ancak 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kullanım yaygınlığını yitirmiştir.
Edirnekari sanatında, geometrik motifler çok az kullanılır. Birçok yapıtta barok etki kuvvetli olarak hissedilir. Genellikle lale, sümbül, karanfil, çiçek buketi, meyve gibi bitkisel motifler kullanılır. İkincil olarak geometrik (daire, kemer, yıldız gibi) ve rumi kıvrımlara yer verilir. Edirnekari’de kullanılan boyalar, bitkisel kökenlidir. Susen yeşili, mor, safran sarısı, hindiba esmeri ve kahve esmeri gibi renkler tercih edilir. Edirnekari’de kullanılan ağaçlar ise ceviz, dut, meşe, kestane, şimşir, ıhlamur gibi ağaçlardır.
Edirnekari sanatı, günümüzde Edirne’de ve Türkiye’nin diğer bölgelerinde yaşayan ustalar tarafından sürdürülmektedir. Edirnekari, geleneksel yöntemlerle yapıldığı gibi, modern tekniklerle de uygulanmaktadır. Edirnekari, ahşap ve deri eşyaların yanı sıra, seramik, cam, metal gibi malzemeler üzerine de yapılmaktadır. Edirnekari, hediyelik eşya, takı, aksesuar, ev dekorasyonu gibi alanlarda kullanılmaktadır. Edirnekari, aynı zamanda Edirne Valiliği, Edirne Belediyesi, Edirne Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Edirne Ticaret ve Sanayi Odası, Edirne Esnaf ve Sanatkarlar Odası, Edirne Halk Eğitim Merkezi gibi kurumlar tarafından desteklenmektedir. Edirnekari, Edirne’nin kültürel mirasının bir parçası olarak korunmakta ve tanıtılmaktadır.
Edirnekari, Edirne’nin görkemli tarihini ve sanatını yansıtan bir süsleme sanatıdır. Edirnekari, ahşap, deri, karton gibi malzemeler üzerine boya ve cila ile yapılan motiflerden oluşur. Edirnekari, 18. yüzyılda barok, rokoko ve ampir etkisiyle gelişmiş, canlı ve parlak renklerle süslenmiş çiçek ve meyve motifleriyle zenginleşmiştir. Edirnekari, günümüzde de yaşayan bir sanat olarak devam etmekte, geleneksel ve modern tekniklerle uygulanmaktadır. Edirnekari, Edirne’nin kültürel kimliğinin bir simgesi olarak korunmakta ve tanıtılmaktadır.
(HABER MERKEZİ)
