Dispepsi Nedir? Dispepsi Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Dispepsi, karın bölgesinde ağrı, rahatsızlık, yanma, şişkinlik, bulantı gibi sindirim sorunlarına verilen genel bir isimdir. Dispepsi, bir hastalık değil, altta yatan başka bir sorunun belirtisi olabilir. Dispepsi, toplumun yaklaşık yüzde 20’sinde görülen yaygın bir rahatsızlıktır. Dispepsi, yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir ve tedavi edilmesi gerekir. Dispepsi tedavisinde, ilaçların yanı sıra, yaşam tarzı değişiklikleri ve alternatif yöntemler de faydalı olabilir. Dispepsi, ciddi bir hastalığın işareti olabileceği için, dispepsi belirtileri görüldüğünde, doktora başvurmak önemlidir.

Dispepsi Neden Olur?

Dispepsinin kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak, bazı risk faktörleri dispepsiye neden olabilir veya şiddetlendirebilir. Bunlar şunlardır:

• Hızlı yemek yemek, lokmaları tam çiğnemeden yutmak
• Sebzeleri çiğ olarak tüketmek
• Yemek yerken konuşmak, hava yutmak
• Kahve, alkol, asitli içecekler gibi mide asidini artıran içecekler tüketmek
• Kızartma, baharatlı, yağlı, ağır yiyecekler yemek
• Stres, depresyon, anksiyete gibi psikolojik sorunlar yaşamak
• Sigara içmek
• Bazı ilaçlar, özellikle ağrı kesiciler, mide zarını tahriş edebilir
• Helikobakter pilori adlı bakterinin mide mukozasına yerleşmesi, mide ülseri veya gastrite neden olabilir

Mide veya onikiparmak bağırsağı ülseri, gastrit, reflü, safra kesesi hastalıkları, pankreatit, irritabl bağırsak sendromu, çölyak hastalığı, gıda alerjisi veya intoleransı gibi sindirim sistemi hastalıkları

Dispepsi Belirtileri Nelerdir?

Dispepsi, aşağıdaki belirtilerle kendini gösterebilir:

• Karın bölgesinde ağrı, rahatsızlık, yanma, sıkışma, dolgunluk hissi
• Erken doyma, iştahsızlık
• Şişkinlik, gaz, geğirme
• Mide bulantısı, kusma
• Ekşime, ağızda acı veya metalik tat
• Göğüs bölgesinde ağrı, basınç, yanma
• Halsizlik, yorgunluk, baş dönmesi, terleme

Dispepsi belirtileri, yemek yedikten sonra veya aç kaldıktan sonra ortaya çıkabilir. Belirtiler, bir aydan uzun süre devam ederse, kronik dispepsi olarak adlandırılır. Dispepsi belirtileri, her hastada farklı şekilde görülebilir ve zamanla değişebilir.

Dispepsi Tanısı Nasıl Konur?

Dispepsi tanısı, hastanın şikayetleri, öyküsü ve fizik muayenesi ile konulabilir. Doktor, hastanın beslenme alışkanlıkları, stres düzeyi, ilaç kullanımı, alkol ve sigara tüketimi gibi faktörleri de değerlendirecektir. Dispepsinin altında yatan bir organik neden olup olmadığını anlamak için bazı tetkikler istenebilir. Bunlar şunlardır:

• Kan, idrar, dışkı testleri
• Helikobakter pilori testi
• Mide asidini ölçen pH metre testi
• Mide ve bağırsakların görüntülenmesi için endoskopi, kolonoskopi, üst gastrointestinal sistem grafisi gibi yöntemler
• Mide ve bağırsakların hareketliliğini ölçen manometri, gastrik boşalma testi gibi yöntemler
• Gıda alerjisi veya intoleransı için cilt testi, kan testi, gıda günlüğü gibi yöntemler

Dispepsi Tedavisinde Neler Yapılır?

Dispepsi tedavisinde, öncelikle dispepsiye neden olan veya tetikleyen faktörlerin ortadan kaldırılması hedeflenir. Bu amaçla, hastaya şu tavsiyelerde bulunulabilir:

• Yemekleri yavaş yavaş, iyice çiğneyerek yemek
• Sebzeleri pişirerek tüketmek
• Yemek yerken konuşmamak, hava yutmamak
• Kahve, alkol, asitli içecekler gibi mide asidini artıran içeceklerden uzak durmak
• Kızartma, baharatlı, yağlı, ağır yiyeceklerden kaçınmak
• Düzenli ve dengeli beslenmek, uzun süre aç kalmamak
• Stres, depresyon, anksiyete gibi psikolojik sorunlarla baş etmek, gerekirse profesyonel yardım almak
• Sigarayı bırakmak
• Mide zarını tahriş edebilecek ilaçları doktor kontrolünde kullanmak
• Yatmadan önce yemek yememek, başı yüksekte tutmak
• Fazla kilolardan kurtulmak
• Egzersiz yapmak

Dispepsi tedavisinde, ayrıca bazı ilaçlar da kullanılabilir. Bu ilaçlar, mide asidini azaltmak, mide ve bağırsak hareketlerini düzenlemek, mide mukozasını korumak, bakteriyel enfeksiyonu tedavi etmek gibi amaçlarla verilebilir. Dispepsi ilaçları, doktorun önerisi ve reçetesi ile kullanılmalıdır. Dispepsi ilaçları şunlardır:

Antiasitler: Mide asidini nötralize ederek, ekşime, yanma, ağrı gibi belirtileri azaltırlar. Yemeklerden sonra veya gerektiğinde alınabilirler. Sodyum bikarbonat, alüminyum hidroksit, magnezyum hidroksit, kalsiyum karbonat gibi maddeler içerirler.

H2 reseptör blokerleri: Mide asidi salgısını azaltarak, mide ve bağırsak ülserlerinin iyileşmesine yardımcı olurlar. Ranitidin, famotidin, nizatidin, simetidin gibi ilaçlar bu gruba dahildir.

Proton pompa inhibitörleri: Mide asidi salgısını en etkili şekilde baskılayarak, mide ve bağırsak ülserlerinin iyileşmesine yardımcı olurlar. Omeprazol, lansoprazol, pantoprazol, esomeprazol, rabeprazol gibi ilaçlar bu gruba dahildir.

Prokinetikler: Mide ve bağırsak hareketlerini artırarak, sindirimi kolaylaştırırlar. Metoklopramid, domperidon, sisaprid, eritromisin gibi ilaçlar bu gruba dahildir.

Mide koruyucular: Mide mukozasını asit ve diğer zararlı faktörlere karşı koruyarak, ülserlerin iyileşmesine yardımcı olurlar. Sükralfat, misoprostol, bismut subsalisilat gibi ilaçlar bu gruba dahildir.

Antibiyotikler: Helikobakter pilori enfeksiyonunun tedavisinde kullanılırlar. Genellikle proton pompa inhibitörü ile birlikte iki veya üç antibiyotik kombinasyonu şeklinde verilirler. Amoksisilin, klaritromisin, metronidazol, tetrasisiklin gibi ilaçlar bu gruba dahildir.

Dispepsi Tedavisinde Alternatif Yöntemler Var mı?

Dispepsi tedavisinde, ilaçların yanı sıra, bazı bitkisel, doğal veya alternatif yöntemler de denenebilir. Ancak, bu yöntemlerin etkinliği ve güvenliği bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Bu nedenle, bu yöntemleri kullanmadan önce doktora danışmak gerekir. Dispepsi tedavisinde denenebilecek bazı alternatif yöntemler şunlardır:

• Zencefil: Mide bulantısı ve kusmayı önlemeye yardımcı olabilir. Zencefil çayı, tozu, kapsülü veya şerbeti şeklinde tüketilebilir.
• Nane: Mide ve bağırsak kaslarını gevşeterek, sindirimi kolaylaştırabilir. Nane çayı, yağı, şekerlemesi veya sakızı şeklinde tüketilebilir.
• Rezene: Gaz, şişkinlik, ağrı gibi belirtileri azaltabilir. Rezene çayı, tohumu, yağı veya şurubu şeklinde tüketilebilir.
• Anason: Mide asidini dengeler, gaz ve şişkinliği giderir. Anason çayı, tohumu, yağı veya şurubu şeklinde tüketilebilir.
• Karbonat: Mide asidini nötralize ederek, ekşime ve yanmayı hafifletebilir. Bir bardak suya bir çay kaşığı karbonat ekleyerek içilebilir.
• Elma sirkesi: Mide asidini dengeler, sindirimi kolaylaştırır. Bir bardak suya bir yemek kaşığı elma sirkesi ekleyerek içilebilir.
• Aloe vera: Mide mukozasını korur, iltihabı azaltır, ülserleri iyileştirir. Aloe vera suyu, jeli, kapsülü veya şurubu şeklinde tüketilebilir.
• Probiyotikler: Bağırsak florasını düzenler, sindirimi kolaylaştırır, enfeksiyonlara karşı korur. Yoğurt, kefir, turşu, lahana, sirke gibi probiyotik içeren gıdalar tüketilebilir. Ayrıca probiyotik takviyeleri de alınabilir.

Dispepsi Ne Zaman Ciddi Bir Sorun Olur?

Dispepsi, genellikle zararsız ve geçici bir rahatsızlıktır. Ancak, bazen dispepsi, ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu nedenle, dispepsi belirtileri şu durumlarda görülürse, vakit kaybetmeden doktora başvurmak gerekir:

• Dispepsi belirtileri, bir aydan uzun sürerse veya sık sık tekrarlar ise
• Dispepsi belirtileri, ilaç tedavisine rağmen geçmez veya kötüleşirse
• Dispepsi belirtilerine, kilo kaybı, iştahsızlık, yutma güçlüğü, siyah dışkı, kanlı kusma, sarılık, ateş, karaciğer büyümesi, lenf bezlerinde şişme gibi başka belirtiler eşlik ederse
• Dispepsi belirtileri, 50 yaşından sonra ilk kez ortaya çıkarsa
• Dispepsi belirtileri, ailede mide veya bağırsak kanseri öyküsü olanlarda görülürse

Dispepsi Önlenmesi Mümkün mü?

Dispepsi, tamamen önlenemeyen bir rahatsızlık olabilir. Ancak, dispepsiye neden olan veya tetikleyen faktörlerden uzak durarak, dispepsinin oluşma riski azaltılabilir. Dispepsi önlemek için şu önlemler alınabilir:

• Sağlıklı ve dengeli beslenmek, yemekleri yavaş yavaş, iyice çiğneyerek yemek
• Mide asidini artıran veya tahriş eden yiyecek ve içeceklerden kaçınmak
• Stres, depresyon, anksiyete gibi psikolojik sorunları çözmek, gerekirse profesyonel yardım almak
• Sigara ve alkol tüketimini bırakmak veya azaltmak
• Mide zarını tahriş edebilecek ilaçları doktor kontrolünde kullanmak
• Fazla kilolardan kurtulmak, egzersiz yapmak
• Düzenli olarak doktora kontrole gitmek, gerekli tetkikleri yaptırmak
• Dispepsi, sindirim sisteminde ortaya çıkan yaygın bir rahatsızlıktır. Dispepsi, bir hastalık değil, altta yatan başka bir sorunun belirtisi olabilir.

Dispepsi, yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir ve tedavi edilmesi gerekir. Dispepsi tedavisinde, ilaçların yanı sıra, yaşam tarzı değişiklikleri ve alternatif yöntemler de faydalı olabilir. Dispepsi, ciddi bir hastalığın işareti olabileceği için, dispepsi belirtileri görüldüğünde, doktora başvurmak önemlidir.