Çift başlı kartal, arma bilimi ve bayrakbilimde imparatorluklar ile ilişkilendirilmiş bir semboldür. Modern dönemde kullanılan sembollerin çoğu Bizans İmparatorluğu döneminde hüküm sürmüş Paleologos Hanedanı arması ile bağlantılıdır. Ancak bu sembolün kökeni çok daha eskiye dayanmaktadır. Peki çift başlı kartal hangi devletler tarafından kullanılmıştır? Çift başlı kartalın anlamı nedir? Çift başlı kartalın tarihi hakkında merak edilenleri bu makalede sizler için derledik.
Çift başlı kartal motifine ilk olarak Antik Yakın Doğu bölgesinde rastlanmıştır. Asurlular, Hititler, Mikenler gibi medeniyetlerde çift başlı kartal kabartmaları, mühürleri ve süslemeleri bulunmuştur. Çift başlı kartal, Hititlerde kraliyet nişanesi olarak yorumlanmıştır. Alacahöyük'teki çift başlı kartal kabartması bunun en bilinen örneğidir.
Orta Çağda ise çift başlı kartal, Bizans İmparatorluğu, Bulgar İmparatorluğu, Fransız Krallığı, Endülüs gibi farklı bölgelerde kullanılmıştır. Ancak en önemli örnekler Bizans İmparatorluğu döneminde hüküm sürmüş Paleologos Hanedanı arması ile birlikte ortaya çıkmıştır. Paleologos arması, çift başlı kartalın üzerinde bulunan haç ve yıldızlar ile Hristiyanlık sembollerini de içermektedir.
Çift başlı kartal, Müslüman dünyasında da Anadolu Selçukluları ve Memlükler gibi devletler tarafından benimsenmiştir. Selçuklular, çift başlı kartalı devlet simgesi, mimari süsleme ve sikke motifleri olarak kullanmışlardır. Konya'daki Selçuklu kalesi, Hasankeyfli Nasreddin Mahmud sikkeleri ve Diyarbakır kalesi kuleleri çift başlı kartal motifinin görüldüğü yerlerden bazılarıdır.
Çift başlı kartal, Hristiyan dünyasında da Kutsal Roma İmparatorluğu, Sırbistan Krallığı, Arnavutluk soyluları ve Rusya Çarlığı gibi devletler tarafından tercih edilmiştir. Bu devletler, çift başlı kartalı Bizans'ın mirasçısı olduklarını iddia ederek veya Bizans ile ittifak kurarak kullanmışlardır. Rusya Çarlığı, çift başlı kartalı 15. yüzyıldan itibaren resmi devlet arması olarak kabul etmiştir.
Çift başlı kartal, farklı dinlerde ve farklı kültürlerde yeni anlamlar kazansa da hepsinde temel bir anlam vardır: iktidar ve güç. İktidar sembollerinden biri olan çift başlı kartal, İslam öncesinde de kullanılsa da İslam sonrasında dini geleneklere bağlı olarak yeni anlamlar kazanmıştır.
Çift başlı kartal, Türk mitolojisinde ve eski Türk inançlarında önemli bir yere sahiptir. Çift başlı kartal, gök tanrı Tengri'nin kutsal hayvanı olarak kabul edilmiştir. Çift başlı kartal, aynı zamanda Türk hakanlarının sembolü olmuştur. Çift başlı kartal, Türk hakanlarının hem doğu hem de batıya hükmettiklerini, hem dünyevi hem de uhrevi güçlere sahip olduklarını simgelemiştir.
Çift başlı kartal, Bizans İmparatorluğu'nda da benzer bir anlama sahiptir. Çift başlı kartal, Bizans imparatorlarının hem Roma hem de Konstantinopolis'e hükmettiklerini, hem dini hem de siyasi otoriteye sahip olduklarını göstermiştir. Çift başlı kartal, aynı zamanda Bizans'ın iki ana kurumu olan kilise ve devlet arasındaki birliği de temsil etmiştir.
Çift başlı kartal, Kutsal Roma İmparatorluğu'nda da Bizans'ın devamı olduğunu iddia eden imparatorların sembolü olmuştur. Çift başlı kartal, Kutsal Roma İmparatorluğu'nun hem Almanya hem de İtalya üzerinde hak iddia ettiğini, hem Katolik hem de Protestan mezheplerine tolerans gösterdiğini ifade etmiştir.
Çift başlı kartal, Rusya Çarlığı'nda da Bizans'ın varisi olduğunu ileri süren çarların sembolü olmuştur. Çift başlı kartal, Rusya'nın hem Avrupa hem de Asya'ya yayıldığını, hem Ortodoks hem de Müslüman halklara hükmettiğini belirtmiştir.
(HABER MERKEZİ)
