"Bu anayasayı kimin yaptığını merak ediyorum"

 

Başkan Gökhan, sıkça tartışılan meclisin feshi konusunda; “Yürütme dediğimiz o olgu bütün denetimlerden neredeyse muaf hale geliyor ve bu tek kişilik irade soruşturması zorlaştırılan meclisi de tek bir iradeyle, gerekçesiz seçime götürme yetkisi var. `Fesih yok` deniyor, kelimelere takılmayalım. Fesih ya da kelimeler bir eylemin sonucunu ifade eden kelimeler. Burada sonuçta halkın oyuyla seçilmiş mevcut bir meclisin görevine son veriyor musun? Veriyorsun. Sen sonuçta bir meclisi ki bu aşağı yukarı ülkenin yüzde yüzünü ifade ediyor. Yarın baraj düşerse daha da kapsayıcı olacaktır. Sen bunu tek iradeyle, hiç bir gerekçe olmaksızın bunun görevine son veriyorsun. Görevi son vermek tabiatında yok etmektir, feshetmektir. Ortadan kaldırıyorsun, seçime götürüyorsun. Bir cumhurbaşkanının meclisi yok etme, feshetme, seçime götürmesi için tek irade bunu yapıyor da bu meclis bir ortak irade bulamaz mı? Bulur. Meclisi tek taraflı, tek bir iradeyle herhangi bir zaman dilimi ve gerekçe olmaksızın seçime götürmesini kabul etmemiz mümkün değildir” değerlendirmesinde bulundu. 

 

“İşin başka boyutu var...” diyen Belediye Başkanı Ülgür Gökhan, “ Bu anayasayı kim yaptı? Bir delikanlı çıkacak, bir anayasa hukukçusu çıkacak, hukukçuları çıkacak, “bunu ben yaptım” diyecek, diyen yok. Burhan Kuzu bile kıvırıyor. Bu ucube anayasa hemen hazır mıydı da `hadi anayasaya gidelim, yapalım` diyen Bahçeli`den sonra paldır küldür ortaya geldi. Bu kadar hazır değilse niye daha önce tartışmadın bunu? Meclise gelmeden önce keşke daha geniş kitlelerle, daha düzgün bir zaman içinde tartışsaydın. Belki o zaman düzeltirdin bazı konuları. Sakıncaları var. Bunu getirdiler dikte ettiler. Bunun geri dönüşü yok, çünkü bu bir anayasa, anayasanın değiştirilmesi kolay olmuyor. Anayasadaki bir hata toplumda çok ciddi sıkıntılar yaratabilir. Anayasa bir toplumsal bir müzakere sonucunda oluşması gereken, toplumsal bir uzlaşı metnidir. Herkes kendini içinde görebilmelidir, risk taşımamalıdır, korku yaratmamalıdır” ifadelerine yer verdi. 

 

 

Ülgür Gökhan: Bu anayasa değişiklik paketi sonuç itibariyle bunlar çok tartışıldı ama bir yere geldi, iktidar da bir yere geldi... Bir, tek adamı yetkilendirme modeli. Yargı konusunda da yürütme konusunda da yasama konusunda da bir adamı yetkilendirme değişikliği. Şimdi burada en sakıncalı bölüm Cumhurbaşkanının partinin genel başkanı olabilmesine de olanak sağlaması. Çünkü Cumhurbaşkanının adı değişmiyor, Cumhurbaşkanı demek bütün halkı kucaklayan sonuçta da yürütme, yasama, yargı arasındaki bir takım anlaşmazlıklar noktasında arabuluculuk yapan, adaletli çözüm sürecine katkı veren adaleti dağıtmaya çalışan ve halkın yüzde yüzünü temsil eden bir makam demektir. Dolayısıyla böyle bir makamın öncelikle parti genel başkanı tanımlamasıyla birlikte anılması son derece anti-demokratik bir uygulamadır. Peki o partiye mensup olmayan insanlara, o Cumhurbaşkanı`nın bakış açısı ya da tersine o partili olmayan insanın Cumhurbaşkanına bakış açıları saygınlık açısından, güven açısından nasıl olacaktır? Onun cevabını da bir kere bulmamız lazım... Ben bulamıyorum. Çift başlılık falan deniyor ya... Çift başlılık noktasında pratikte Vali Cumhurbaşkanını temsil eder, Cumhurbaşkanı devlet temsil eder, Cumhurbaşkanlığı sözcüğünün altında devleti temsiliyet vardır çünkü bayrak taşırlar. Ama aynı zamanda bir parti genel başkanı olarak AKP il başkanı da burada o Cumhurbaşkanını temsil edecek. Şimdi bu temsiliyetler nasıl birbirine karışmadan sonuçlanacak? Bu soruların cevaplarını maalesef net olarak yok, bulamıyoruz. Bir kere olayın bu boyutunu iyi irdelememiz lazım. Parti genel başkanının adını Cumhurbaşkanı olarak da saydığımızda yaptığı bütün etkileşim ve işlemler bir parti devletini ifade eder. 

 

Ülgür Gökhan: Alacağı yetkiler içerisinde bütün bakanlıkları tek başına atama yetkisi var. Bakanlar kurulu diye bir şey yok. Başkan yardımcıları da hakeza. Sonuç itibariyle bunların Türkiye Büyük Millet Meclisi`ne karşı sorumlulukları azalmış hatta yok edilmiş bir durumla karşı karşıyayız. Gensoru yok, bir bakan var ama bakana gensoru veremiyorsunuz. Yasama, yürütmenin ilgilileri nasıl denetleyecek? Bir yazılı soru önergesi verilecek, sözlü yok çünkü bakan meclise gelmeyecek, mecliste bir muhatabı yok. Kafasına göre, isterse cevap verecek... Ne kadarına cevap verecek bunlar soru işareti. Vermezse bir güvenoyuna gitme yetkisi yok. Meclis soruşturma açıyor, ancak nasıl açıyor? 301 oyla teklif edeceksin, 360 oyla soruşturma komisyonu kuracaksın, ondan sonra da yüce divana sevk edeceksin... Ölme eşeğim ölme!... Olacak iş değil. Bu noktada Cumhurbaşkanını koruma altına alın ama bakanları niye koruyorsun? Bakanların korunması aynı Cumhurbaşkanın ki gibi. Başkan yardımcılarını hadi anlayabiliriz diyelim, seçimle gelseler anlayacağım da seçimle gelmeyen başkan yardımcılarını aynı Cumhurbaşkanının koruması altına alıyorsun. Cumhurbaşkanını ilerde işleyebileceği suçlardan, geçmişteki suçlarından yargılayamıyorsan aynen başkan yardımcılarını da yargılayamıyorsun. Aynı şekilde bakanları da yapamıyorsun, aynı koruma altında. Yani gensoru yok. Şimdi ise soruşturma önergesiyle milletvekillerinin yarısıyla açabiliyorsun, yarısıyla da yüce divana yolluyorsun. Kademeler yok, çoğunluk, şimdi 3’te1, sonra 5’te 3 sonra bilmem ne, bilmem ne... Dolayısıyla ne oluyor? Yürütme dediğimiz o olgu bütün denetimlerden neredeyse muaf hale geliyor ve bu tek kişilik irade soruşturması zorlaştırılan meclisi de tek bir iradeyle, gerekçesiz seçime götürme yetkisi var. `Fesih yok` deniyor, kelimelere takılmayalım. Fesih ya da kelimeler bir eylemin sonucunu ifade eden kelimeler. Burada sonuçta halkın oyuyla seçilmiş mevcut bir meclisin görevine son veriyor musun? Veriyorsun. Sen sonuçta bir meclisi ki bu aşağı yukarı ülkenin yüzde yüzünü ifade ediyor. Yarın baraj düşerse daha da kapsayıcı olacaktır. Sen bunu tek iradeyle, hiç bir gerekçe olmaksızın bunun görevine son veriyorsun. Göreve son vermek tabiatında yok etmektir, feshetmektir. Ortadan kaldırıyorsun, seçime götürüyorsun. Bir cumhurbaşkanının meclisi yok etme, feshetme, seçime götürmesi için tek irade bunu yapıyor da bu meclis bir ortak irade bulamaz mı? Bulur. Meclisi tek taraflı, tek bir iradeyle herhangi bir zaman dilimi ve gerekçe olmaksızın seçime götürmesini kabul etmemiz mümkün değildir. Hatta bugünkü anayasada seçimi yenileme yetkisi var, bu çok fazla konuşulmuyor. Seçimler yapılır, hükümet kurulamazsa ya da süreç içerisinde güvenoyu alamazsa, 45 gün içinde yeni hükümet de kurulamazsa seçime götürebiliyor. Ama orada küçük bir nüans var; her iki şartta da meclis başkanına danışarak gidiyor, bu meclis iradesine saygı demektir. Bir çözüm arayışıdır. 

 

Ülgür Gökhan: Gelelim yargı konusuna. Yürütme tek başına organize ediyor, bakanlıkları yeniliyor, yeniden yapılandırıyor, kuruyor, müsteşarına kadar atıyor. Yürütmeyi tek bir iradede topluyoruz. Bu noktada meclisi de kendine bağlıyor. Seçim yasasını değiştirmediği için meclisi üyelerinin çoğunluğunu sen yazıyorsun. O meclisten 301, 360, 400 arıyorsun... Ve HSYK`ya üye atarken o meclisin bir bölümünü, o meclisin onayına sunuyorsun. Oralarda yüzdelikler koymuşsun ama o hiç bir zaman olmayacaktır. Anayasalar boşluk kaldırmaz, gayet net çözer bu işleri. Cumhurbaşkanlığı hükümet modeli ucube bir şeydir, dünyanın hiç bir yerinde yok. Hem Cumhurbaşkanı sıfatını koruyacaksın, hem hükümetim diyeceksin. O zaman Başkanım de. Cumhurbaşkanlığı sıfatını korumak onun arkasına sığınmak demektir. Bahçeli`de güya aklı sıra `başkanlık değil bu` diyor. Keşke başkanlık olsa, keşke başkanlığın gerekleri yerine gelse. O zaman kuvvetler ayrılığı olurdu. Meclisi de seçiyor, kendi milletvekillerini. Yargıda 13 kişilik HSYK`ya üye atıyor. Hakimler Savcılar Kurulu o kadar önemli bir kurul ki bütün diğer hakimlerin bütün özlük haklarını bu kurul tespit ediyor. İki kere de seçime gidiyorlar. İki kere gidilen seçimde bir biat, bir gebelik söz konusu olur. Dört yılda bir de seçime gidiyorlar. Halbuki sekiz yıl deseydin `delikanlı gibi hakimliğimi yapabilirim` denirdi. Ama dört yıl sonra seni bir daha seçeceğim, zaten ben atamışım seni... 

 

Ülgür Gökhan: Amerikan başkanlık sistemi son derece önemli. Orada örnekler oldu. Tam da bizim referandum sırasına denk geldi ama onu takip etmek lazımdı. Adam Müslümanlara giriş yasağı koydu, mahkemeler durdurdu. Dakika bir gol bir! İki, bir mahkemeye üye atadı; adam daha senato onayı almadan çıktı `ben Müslümanların giriş yasağına karşıyım` dedi. 16 tane savcı deklarasyon yayınladı yasaklarla ilgili. ObamaCare`yi kaldıracağım diyordu, kendi partisinin çoğunlukta olduğu meclisten bunun geçmeyeceğini anladı, geri çekti. Kuvvetler ayrılığı denilen olay bu. Sistem... Adalet... Bütün bunlar birer örnek. Başka bir örnek ise Azerbaycan`da; adama başkan yardımcısı atama yetkisi verdiler, gitti karısını atadı. Benim hanım belediyeye gelmekten çekinir, yanlış anlaşılır diye. Bir senede 5 kere gelmemiştir. Biz çekiniriz. Hanımı geliyor, müdahale ediyor denmesin diye. Adam karısını başkan yardımcısı yapıyor. Dolayısıyla parlamenter sistemin bütün aksaklıklarını ortaya koymalıyız. A`dan Z`ye bunları düzeltmeliyiz. 12 Eylül Anayasası`nın getirdiği sıkıntıları ortadan kaldırırsak; baraj, seçim kanunu, siyasi partiler kanunu, siyasi etik yasasını koyarsak zaten parlamento güçlenecektir. Sıkıntılar senelerden beri belli. 

 

Ülgür Gökhan: İşin başka boyutu var... Bu anayasayı kim yaptı? Bir delikanlı çıkacak, bir anayasa hukukçusu çıkacak, hukukçuları çıkacak, “bunu ben yaptım” diyecek, diyen yok. Burhan Kuzu bile kıvırıyor. Bu ucube anayasa hemen hazır mıydı da `hadi anayasaya gidelim, yapalım` diyen Bahçeli`den sonra paldır küldür ortaya geldi. Bu kadar hazır değilse niye daha önce tartışmadın bunu? Meclise gelmeden önce keşke daha geniş kitlelerle, daha düzgün bir zaman içinde tartışsaydın. Belki o zaman düzeltirdin bazı konuları. Sakıncaları var. Bunu getirdiler dikte ettiler. Bunun geri dönüşü yok, çünkü bu bir anayasa, anayasanın değiştirilmesi kolay olmuyor. Anayasadaki bir hata toplumda çok ciddi sıkıntılar yaratabilir. Anayasa bir toplumsal bir müzakere sonucunda oluşması gereken, toplumsal bir uzlaşı metnidir. Herkes kendini içinde görebilmelidir, risk taşımamalıdır, korku yaratmamalıdır. Adama Olağan Üstü Hal yetkisi veriyorsunuz, bir kişiye. Hiç kimseye danışmadan, kimseden yetki almadan, bakanlar kurulu kararı olmadan, hiç bir MGK kararı olmadan... Hiç bir sürece gerek yok. Sabahleyin kalktım Olağan Üstü Hal ilan ettim, nokta. Bundan sonra her şeyi yapabiliyor. Hatta temel hak ve özgürlükleri, kişisel malına el koyabiliyor. Memuriyetine son veriyor. Kıdem tazminat hakkında son veriliyor. Her şeyi yapabiliyor. A`dan Z`ye her şeyi yapabiliyor. Millet bunu nasıl görmüyor, şaşıyorum. `Meclise sundum` diyebilir. Meclisten geçmeyecek şeyi meclise sunar mı? Geçmezse de meclisi fesheder. OHAL yetkisini bir bahaneyle alacak ve istediğini yapacak, temel hak ve özgürlükler dair. Çok sakıncalı, çok tehlikeli bir şey!... Böyle yetkileri bir kişinin iradesine vermemiz düşünülemez.  Kendine kötülük yapıyor. Ben olsam istemem. Çünkü kendine kötülük yapıyor. Oklar ona gidecek. Çok kötü bir şey. Şunu diyemez `Efendim ben bilmiyordum, bakanlar yapmış` diyemez. Bakanlar kurulu yok, bakanlar kurulu kararı diye bir şey yok. Topu atacağı biri yok. Başkan yardımcılarının nitelikleri noktasında da sıkıntı var çünkü kendisinin 40 yaşında üniversite mezunu olması şartı var, başkan yardımcısında o da yok. Bir ilkokul mezunu başkan yardımcısı olabilir.  Bütçe konusu da var. Bütçeyi yapıyor yolluyor, mecliste geçmedi; adamın hiç umurunda bile değil, biraz yıllık değerlendirme oranıyla bütün kalemleri artıyor ve yola devam ediyor. Amerika`da ne oldu? Obama`nın bütçesini meclis onaylamadı. Devlet kilitlendi, bazı daireler kepenkleri kapattı, insanlar devlet hizmeti alamaz oldu. 15 gün sürdü. 15 gün sonra oturup meclis ve başkan uzlaştı, meclisin dedikleri başkanın istekleri arabulucular girdi, onaylandı ve ondan sonra devlet hizmeti açıldı. Neden çünkü yasama ayrı bir güç. Parlamenter sistem bize en uygun sistem. Atatürk bunu boşuna koymamış. Kendi yetkilerini bile devretme noktasına geldiğinde Atatürk bile bu noktada parlamenter, katılımcı sistemi yetkilerin ve sorumlulukların dağıtıldığı sistemin en demokratik sistem olduğunu düşünmüş. Biz de öyle düşünüyoruz.  Şimdi meclis bir yasa çıkarttı, bugünü söylüyorum. Ne oluyor? Cumhurbaşkanına gidiyor, Cumhurbaşkanı veto ediyor, veto ederse tekrar `tekrar memnunuz kardeşim yaptığımız bu yasadan` dersen, adam da onaylıyor, yayınlıyor. Şimdi ise geri gönderiyor 301 oyu bulamazsan adamın dediği oluyor, iptal oluyor. Olağan Üstü Hal`de bir kararname çıkarıyor, meclise gidiyor; meclisi üç ay içerisinde buna olur vermesi lazım. Meclis üç ay boyunca bir şey yapmazsa bu kararname kendiliğinden düşüyor. Ama adam üç ay içerisinde yapacağını yapıyor. Meclis başkanı bunu gündeme getirmezse meclisin reddetme durumu yok. Üç ay içinde seni kesiyor biçiyor, ekonomik hakkını, siyasal hakkını, hukuki hakkını, memuriyet hakkını, kıdem tazminatı hakkını...