olucak@gmail.com
Dünyada giderek artan yalnızlaşma eğilimine karşı bakanlıklar, komisyonlar oluşturuluyor, yeni çözüm yolları aranıyor.
Yalnızlık, bu günlerde ne senaryosunu Atilla İlhan’ın yazdığı, Sadri Alışık ve Çolpan İlhan’ın aşkına sahne olan ünlü siyah beyaz film, Yalnızlar Rıhtımı’nın romantizmiyle, ne de Erkin Koray’ın unutulmaz şarkısıyla akıllara geliyor. Yalnızlık, yalnız hissetme veya yalnızlığı tercih etme halleriyle, dünyanın yeni sağlık sorunlarından birisi.
Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ), 2023 yılında yalnızlığı küresel bir sağlık tehdidi olarak ilan etmişti. DSÖ, sorunla ilgili olarak ABD’li genel cerrah Dr. Vivek Murthy ve Afrika Birliği Gençlik Elçisi Chido Mpemba'nın öncülüğünde, aralarında Vanuatu İklim Değişikliği Uyum Bakanı Ralph Regenvanu ve Japonya Yalnızlık ve İzolasyon Önlemlerinden Sorumlu Bakan Ayuko Kato'nun da bulunduğu yetkili ve hükümet bakanından oluşan, üç yıl süreyle görev yapacak uluslararası bir komisyon kurmuştu. Komisyona göre, yalnızlık gençlerin hayatını karartıyor, üniversiteyi bırakmalarına, performans düşüklüğüne ve ekonomik sorunlara yol açıyor. Dr. Vivek Murthy ise;“Sosyal izolasyon yaş ve sınır tanımıyor…Bu sorunlar tek bir ülkeyi etkilemiyor… Yalnızlık, yeterince takdir edilmeyen bir halk sağlığı tehdididir." diyor.
Avrupa komisyonu araştırmasına göre, Avrupa ülkelerinde her 10 kişiden biri zamanının çoğunu yalnız geçiriyor ve yalnızlık oranı artıkça da depresif belirtiler aynı oranda artış gösteriyor. Kendini yalnız hisseden kişilerin bulunduğu ülkeler, en yüksekten azalana doğru sıralandığında, Bulgaristan, Yunanistan, Fransa, Portekiz, İtalya, İspanya, Hollanda, Çekya, Hırvatistan ve Avusturya. Araştırmanın çarpıcı sonuçlarından birisi de yalnızlığın gençler arasında daha yüksek olması.
Amerika’da dayalnızlık sorunları konusunda araştırmalar yapılıyor. Gallup 2024 Ulusal Sağlık ve Refah Endeksi Araştırmasında, yalnızlık eğiliminin Covid19 ile başladığı, salgından sonra da devam ettiği görülüyor. Araştırmaya göre, beş yetişkinden birinin kendini yalnız hissettiği, bu durumun uykusuzluk, inflamasyon, depresyon, anksiyete ve yaşam süresinin kısalması gibi sorunlara neden olabileceği belirtiliyor.
Dünyada Covid19 pandemisiyle artan yalnız yaşama talebinin giderek artması ülkeleri endişelendirmeye ve çareler aramaya yönlendiriyor. Pandemiden önce başlayan yalnızlaşma eğilimine karşın ilk olarak İngiltere’nin, ardından Japonya’nın Yalnızlık Bakanlığı kurması endişenin boyutları hakkında bilgi veren önemli göstergelerden.
İngiltere’de İşçi Partisi vekili Jo Cox’un başlattığı çalışmalar sonunda 2018 yılında İngiltere’de ilk Yalnızlıktan Sorumlu Bakan Muhafazakâr Partili Tracey Crouch oluyor. Sosyal hizmetleri iyileştirmek ve toplumsal bağı güçlendirmek için yalnızlık çekenler, uzmanlar tarafından sanata ya da topluluk etkinliklerine katılmaya yönlendiriliyor. Ancak iki yıl sonra veriler, beklenen düzeyde başarı yakalanamadığını gösteriyor; bakan kısa bir süre sonra başka gerekçeler sunarak istifa ediyor. İngiltere’nin ikinci Yalnızlık Bakanı Mims Davies, Bağları İnşa Etme Fonu ve yüzlerce yeni proje ile göreve başlıyor. Bunlar arasında ‘Hadi Yalnızlığı Konuşalım’ kampanyası da bulunuyor. Ancak bakanın görevi değiştirilince 2019’da, üçüncü kez bir başka Yalnızlık BakanıBarones Diana Barran çalışmalara başlıyor.
Pandemi sonrası artan yalnızlıkla mücadele eden Japonya da çareyi Yalnızlık Bakanlığı kurmakta arayan ülkelerden. Japonya’nın ilk Yalnızlık Bakanı Tetsushi Sakamoto. Bakan Sakamoto, yalnızlığı ve sosyal izolasyonu tercih eden insanlar arasında bağlar kuracak faaliyetleri desteklemek, düşen doğum oranlarını yükseltmek ve intihar vakalarını ele almak gibi çoklu problemleri çözmekle görevlendiriliyor. Bu sorunları diğer bakanlıklarla birlikte, kapsamlı bir yaklaşımla çözmeyi amaçlıyor.
Dünya’daki yalnız yaşama eğilimlerine benzer olarak Türkiye’de de yalnız yaşayanların sayısı pandemiden sonra artıyor. TÜİK 2024 verilerine göre, Türkiye’de yalnız yaşayanların sayısının giderek yükseldiği ve 5 milyonu aştığı belirtiliyor. TÜİK’in tek kişilik hane halkı rakamlarına göre yalnız yaşayanların sayısı son 10 yılda yüzde 77,2 artarak bu sonuca ulaşıyor.Yalnız yaşayanların yarıdan fazlası büyük şehirlerde bulunuyor. Yalnız yaşayanlar en fazla İstanbul’da, İstanbul’u Ankara ve İzmirtakip ediyor. Türkiye’de yalnız yaşayan sayısının en düşük olduğu iller ise Bayburt, Ardahan ve Hakkari.
Yalnızlığın çaresi var mı? Yalnızlığın önlenmesinde ekonomik durumun ve sosyal etkileşimin etkili olduğu belirtiliyor. Sosyal medyanın aşırı kullanımından kaçınmak da seçenekler arasında. En önemli çözüm olarak ise, yüz yüze etkileşimi geliştirecek yöntemler öneriliyor.Sonuç olarak, ülkeler dünyanın bu ortak sorunuyalnızlığa çare aramaya devam edecek gibi görünüyor. Yalnızlık ve izolasyon konularında Türkiye’nin de yeni araştırmalar yapması ve sosyal etkileşimi artıracak, birleştirici projeleri desteklemesi ihtiyaç haline geliyor.
Kaynaklar: Independent, AA, TÜİK, Sputnik, Euronews, The Guardian,BBC.
