Yöresel ayakkabı harik, Bitlis ve çevresinde 600 yıldır kullanılan, kendil ve keçi kılından dokunan, el yapımı bir ayakkabı türüdür. Halk oyunlarında, özel günlerde ve süs olarak şark köşesinde kullanılan harik, son yıllarda kaybolmaya yüz tutmuş el sanatları arasında yer almaktadır. Ancak harik sadece bir sanat eseri değil, aynı zamanda birçok hastalığa da iyi gelen bir sağlık dostudur. Bu yazımızda, harik’in tarihçesini, nasıl yapıldığını, hangi hastalıklara iyi geldiğini ve son ustalarının bu geleneği nasıl yaşattığını anlatacağız.
Harik, Bitlis ve çevresinde 600 yıldır kullanılan bir ayakkabı türüdür. Harik’in kökeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı kaynaklara göre Selçuklu dönemine, bazı kaynaklara göre ise Osmanlı dönemine dayanmaktadır. Harik, eskiden Bitlis’teki erkeklerin özellikle yaz aylarında kullandığı bir ayakkabıydı. Ayakkabının icadı ile birlikte harik daha az kullanılmaya başladı. Teknolojinin de gelişmesi ile harik sadece bir sanat olarak kaldı. Günümüzde harik, halk oyunları ekipleri tarafından, özel günlerde ve süs olarak şark köşesinde kullanılmaktadır.
Harik, tamamen el işçiliği ile yapılan bir ayakkabıdır. Harik yapmak için kullanılan malzemeler, kendil ve keçi kılıdır. Kendil, bir bitki türü olup, lifleri ip haline getirilir. Keçi kılı ise, keçilerden elde edilen kıllardır. Harik yapmak için önce kendilden bir taban dokunur. Tabanın düz olması, bel fıtığı hastaları için idealdir. Sonra keçi kılından bir üst kısım dokunur. Üst kısım, tabana dikilerek harik tamamlanır. Harik yapmak için gerekli olan araçlar ise, tezgah, iğne, makas ve çekmecedir. Harik yapmak, uzun ve zahmetli bir iş olup, bir çift harik yapmak yaklaşık 3 saat sürmektedir.
Harik, sadece bir sanat eseri değil, aynı zamanda bir sağlık dostudur. Harik’in sağlığa faydaları şunlardır:
Harik, Bitlis’in tarihi bir el sanatı olmasına rağmen, günümüzde bu sanatı yaşatan çok az sayıda usta kalmıştır. Bu ustalardan biri de Haydar Yılmaz’dır. Yılmaz, 25 yıldır harik yapmakta ve bu sanatı gençlere öğretmeye çalışmaktadır. Yılmaz, 1997 yılında İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü bünyesinde açılan kursta harik yapmayı öğrenmiş, 1998 yılından bu yana da usta öğretici olarak çalışmaktadır. Yılmaz, ülke genelinde düzenlenen fuar ve festivallere katılarak, harik’i tanıtmakta ve satmaktadır. Yılmaz, son yıllarda İş-kur destekli açtığı kursta 12 genç kursiyere harik yapmayı öğretmiş ve bu sanatın kaybolmaması için umutlanmıştır. Yılmaz, harik’in Bitlis’in kültür mirası olduğunu ve bu mirası yaşatmak için ellerinden geleni yapacaklarını belirtmiştir.
Yöresel ayakkabı harik, Bitlis ve çevresinde 600 yıllık bir geçmişe sahip olan, kendil ve keçi kılından dokunan, el yapımı bir ayakkabı türüdür. Harik, hem görsel hem de sağlık açısından birçok fayda sunmaktadır. Harik, bel fıtığı, stres, romatizma gibi birçok hastalığa iyi gelmektedir. Harik, son yıllarda kaybolmaya yüz tutmuş el sanatları arasında yer almakta ve bu sanatı yaşatan çok az sayıda usta kalmıştır. Bu ustalardan biri de Haydar Yılmaz’dır. Yılmaz, 25 yıldır harik yapmakta ve bu sanatı gençlere öğretmeye çalışmaktadır. Yılmaz, harik’in Bitlis’in kültür mirası olduğunu ve bu mirası yaşatmak için uğraş verdiğini söylemektedir. Harik, Bitlis’in tarihi ve kültürel değerlerinden biri olup, bu değeri korumak ve tanıtmak hepimizin görevidir.
(HABER MERKEZİ)
