Türkiye, son yıllarda yerli ve milli savunma sanayiye büyük yatırımlar yaparak silah ihracatını artıran ülkeler arasında önemli bir yer edindi. Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü (SIPRI) tarafından yayımlanan rapora göre, Türkiye’nin silah ihracatı 2016-2020 döneminde bir önceki beş yıllık döneme göre yüzde 69 oranında arttı. Türkiye, silah ihracatında dünyada 12. sırada yer aldı. Peki, Türkiye’nin savunma sanayi alanındaki başarısının arkasında neler var? Hangi silahlar en çok talep görüyor? İşte Türkiye silah satış artışı konusunda bilmeniz gerekenler…
Türkiye, 2002 yılında iktidara gelen Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ile birlikte savunma sanayi alanında yeni bir strateji izlemeye başladı. Bu strateji, yerli ve milli üretimi önceleyen, ithalata bağımlılığı azaltan ve ihracatı artıran bir yaklaşımdı. Türkiye, bu stratejiyi uygulamak için hem kamu hem de özel sektördeki savunma sanayi kuruluşlarını destekledi. Ayrıca, uluslararası işbirlikleri ve ortak projeler de geliştirdi.
Türkiye’nin savunma sanayi stratejisinin en önemli motivasyonlarından biri, NATO müttefiki olan ABD ve Avrupa ülkelerinin Türkiye’ye silah ambargoları uygulamasıydı. Özellikle 1974’teki Kıbrıs Barış Harekatı’ndan sonra ABD’nin Türkiye’ye silah satışını durdurması, Türkiye’yi kendi silahını üretmeye yönlendirdi. Son yıllarda da ABD’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi alması nedeniyle Türkiye’ye F-35 savaş uçağı teslimatını askıya alması, Türkiye’nin yerli savaş uçağı projesini hızlandırmasına yol açtı.
Türkiye’nin silah ihracatında öne çıkan ürünlerden biri insansız hava araçları (İHA) oldu. Özellikle Baykar Savunma tarafından üretilen Bayraktar TB2 İHA, hem fiyat hem de performans açısından dünyada rekabet edebilen bir ürün haline geldi. Bayraktar TB2, Azerbaycan-Ermenistan çatışmasında, Libya’da ve Suriye’de etkili bir şekilde kullanıldı. Bu da diğer ülkelerin ilgisini çekti. SIPRI’ye göre, 2016-2020 döneminde Türkiye İHA ihracatını yüzde 170 oranında artırarak dünyada en çok İHA ihraç eden ikinci ülke oldu.
Türkiye’nin silah ihracatında diğer önemli ürünler ise gemiler, helikopterler, roketler ve füzelerdir. Türkiye, Pakistan’a 4 adet korvet gemisi sattı. Bu satış, Türk savunma sanayisinin tarihindeki en büyük tek seferlik ihracat oldu. Türkiye ayrıca Ukrayna’ya 6 adet Ada sınıfı korvet gemisi satmayı planlıyor. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından üretilen T129 ATAK helikopteri de Pakistan ve Filipinler gibi ülkelere ihraç edildi. Roketsan ise SOM seyir füzesi, BORA balistik füze ve HİSAR hava savunma sistemi gibi ürünlerle dikkat çekti.
Türkiye’nin silah ihracatında hedef pazarları, coğrafi yakınlık, siyasi ilişkiler ve güvenlik ihtiyaçlarına göre değişiyor. Türkiye, son yıllarda Orta Doğu, Asya ve Afrika ülkelerine silah satışını artırdı. SIPRI’ye göre, 2016-2020 döneminde Türkiye’nin silah ihracatının yüzde 55’i Orta Doğu’ya gitti. Türkiye’nin en büyük silah müşterisi ise Katar oldu. Katar, Türkiye’nin silah ihracatının yüzde 28’ini aldı. Türkiye ayrıca Azerbaycan, Irak, Libya, Suudi Arabistan ve Umman gibi ülkelere de silah sattı.
Asya’da ise Türkiye’nin en önemli silah müşterisi Pakistan oldu. Pakistan, Türkiye’nin silah ihracatının yüzde 16’sını aldı. Türkiye, Pakistan’a gemi, helikopter, İHA ve tank gibi çeşitli silahlar sattı. Türkiye ayrıca Malezya, Endonezya, Bangladeş ve Filipinler gibi ülkelere de silah ihraç etti. Afrika’da ise Türkiye’nin en büyük silah müşterisi Somali oldu. Somali, Türkiye’nin silah ihracatının yüzde 5’ini aldı. Türkiye ayrıca Tunus, Cezayir, Nijerya ve Etiyopya gibi ülkelere de silah sattı.
Yunus Erzincanlı
