Tourette sendromu, istemsiz ve tekrarlayıcı sesli ve bedensel tiklere neden olan bir nörogelişimsel bozukluktur. Tikler, kişinin hayatını olumsuz etkileyebilir. Tourette sendromunun nedeni tam olarak bilinmemektedir. Tourette sendromu, ilaç ve terapi ile tedavi edilebilir.
Bu makalede, Tourette sendromunun nedenleri, belirtileri, tanısı ve tedavisi hakkında merak ettiğiniz her şeyi öğreneceksiniz. Tourette sendromu hakkında bilgi sahibi olmak, bu durumla başa çıkmak için önemlidir. Tourette sendromu olan kişiler, doktorun önerilerine uyarak, yaşam kalitelerini artırabilirler.
Tourette sendromu, istemsiz ve tekrarlayıcı sesli ve bedensel tiklere neden olan bir nörogelişimsel bozukluktur. Tikler, göz kırpma, omuz silkme, öksürme, boğaz temizleme, yüz hareketleri veya küfür gibi sesler olabilir. Tikler hafif veya şiddetli olabilir ve kişinin hayatını olumsuz etkileyebilir. Tourette sendromu, genetik, hormonal, kas-iskelet sistemi veya çevresel faktörlerle ilişkili olabilir. Tourette sendromu, ilaç ve terapi ile tedavi edilebilir.
Tourette sendromunun nedeni tam olarak bilinmemektedir. Tourette sendromu, kalıtsal bir hastalık olarak kabul edilir. Ailede tik bozuklukları ya da Tourette sendromu olan bireylerde de Tourette gelişme riski artmaktadır. Bazı genetik değişiklikler, Tourette sendromunun ortaya çıkmasında rol oynayabilir. Ancak sadece genetik yatkınlık yeterli değildir. Çevresel bazı tetikleyiciler de (örneğin stres, enfeksiyon, travma, doğum komplikasyonları) bu genetik yatkınlık ile etkileşerek klinik belirtilerin ortaya çıkmasında rol oynayabilir.
Tourette sendromunun belirtileri, tiklerdir. Tikler, istemsiz, ani, tekrarlayıcı ve ritmik sesli veya bedensel hareketlerdir. Tikler, basit veya kompleks olabilir. Basit tikler, tek bir kas grubunu veya sesi içerir. Kompleks tikler, birden fazla kas grubunu veya sesi içerir. Tikler, genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar. Tikler, stres, heyecan, yorgunluk, soğuk, ısı, ışık gibi faktörlerle artabilir veya azalabilir. Tikler, kısa süreli olarak baskılanabilir, ancak bu tiklerin daha sonra daha şiddetli olarak geri dönmesine neden olabilir.
Tourette sendromunda görülen basit motor tikler arasında; göz kırpma, yüz buruşturma, ağız kenarında çekilme, boyunda istemsiz kasılma hareketi, omuz silkme davranışı, burun çekme, kaş kaldırma, baş sallama, el sallama, parmak oynatma, bacak hareket ettirme gibi hareketler bulunabilir.
Tourette sendromunda görülen basit vokal tikler arasında; öksürme, boğaz temizleme, hırlama, tıslama, ıslık çalma, homurdanma, inleme, hayvan sesleri çıkarma, heceleme, sesleri tekrarlama, yutkunma gibi sesler bulunabilir.
Tourette sendromunda görülen karmaşık motor tikler arasında; adım atarken belirli bir düzeni takip etmek, atlamak veya zıplamak, başkalarının yaptığı hareketleri tekrarlamak, eğilmek veya bükülmek, müstehcen jest ve hareketlerde bulunmak ya da nesnelere dokunmak veya onları koklamak bulunabilir.
Tourette sendromunda görülen karmaşık vokal tikler arasında; anlamsız veya anlamlı kelimeler, cümleler, şarkılar söylemek, başkalarının söylediklerini tekrarlamak, küfür etmek, ırkçı veya cinsel içerikli sözler söylemek bulunabilir.
Tourette sendromunun tanısı, fizik muayene, klinik gözlem ve hastanın öyküsü ile konulur. Tourette sendromunun tanısı için aşağıdaki kriterlerin karşılanması gerekir:
Tourette sendromunun tanısında, beyin görüntüleme yöntemleri, laboratuvar testleri veya ölçme testleri kullanılmaz. Ancak bu yöntemler, Tourette sendromuna eşlik eden veya benzer belirtilere neden olan başka bir durumu dışlamak için kullanılabilir.
Tourette sendromunun kesin bir tedavisi yoktur. Ancak tiklerin şiddetini ve sıklığını azaltmak, kişinin yaşam kalitesini artırmak ve eşlik eden durumları tedavi etmek için ilaç ve terapi yöntemleri kullanılabilir. Tourette sendromunun tedavisinde, kişinin ihtiyaçlarına, belirtilerine ve tercihlerine göre bir tedavi planı oluşturulur. Tourette sendromunun tedavisinde kullanılan yöntemler şunlardır:
Tikleri baskılamak için nöroleptik, antidepresan, antihipertansif, alfa bloker gibi ilaçlar kullanılabilir. Ancak bu ilaçların yan etkileri olabilir. Bu nedenle ilaç tedavisi, doktorun önerisi ve gözetimi altında yapılmalıdır.
Tikleri azaltmak için bilişsel davranışçı terapi, maruz bırakma ve tepki önleme terapisi, kapsamlı davranışsal müdahale terapisi gibi yöntemler kullanılabilir. Bu yöntemler, kişiye tiklerini fark etmeyi, tetikleyicilerini tanımayı, alternatif davranışlar geliştirmeyi ve tiklerini baskılamayı öğretir.
Tourette sendromu hakkında bilgi vermek, kişiye, ailesine ve çevresine hastalıkla başa çıkmak için destek sağlar. Psiko-eğitim, kişinin kendine olan güvenini, sosyal uyumunu ve akademik başarısını artırır.
Tourette sendromu olan kişilerin bir araya gelerek deneyimlerini paylaştığı, sorunlarını çözmeye çalıştığı, birbirlerine destek olduğu gruplardır. Destek grupları, kişinin yalnız olmadığını, başkalarının da benzer zorluklar yaşadığını görmesini sağlar. Destek grupları, kişinin duygusal, sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılar.
Tourette sendromu, istemsiz ve tekrarlayıcı sesli ve bedensel tiklere neden olan bir nörogelişimsel bozukluktur. Tourette sendromu, hem görünüşü hem de sağlığı etkileyebilir. Tourette sendromunun nedenleri, belirtileri, tanısı ve tedavisi hakkında bilgi sahibi olmak, bu durumla başa çıkmak için önemlidir. İşte Tourette sendromu hakkında bilmeniz gerekenler:
