Pnömoni, akciğerlerdeki hava keseciklerinin iltihaplanması sonucu oluşan bir enfeksiyon hastalığıdır. Virüsler, bakteriler ve mantarlar pnömoniye neden olabilir. Pnömoni, özellikle çocuklar, yaşlılar ve kronik hastalığı olanlar için ciddi ve hayati tehlike oluşturabilir. Pnömoni belirtileri, nedenleri, tedavisi ve korunma yolları hakkında bilmeniz gerekenleri bu makalede bulabilirsiniz.
Pnömoni belirtileri, hastalığın nedenine, şiddetine ve kişinin sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Bazı yaygın pnömoni belirtileri şunlardır:
Pnömoni belirtileri grip, soğuk algınlığı veya koronavirüs belirtileriyle karıştırılabilir. Bu nedenle, şüpheli durumlarda mutlaka doktora başvurmak ve gerekli tetkikleri yaptırmak önemlidir.
Pnömoni, akciğerlere ulaşan ve enfeksiyona neden olan mikroorganizmaların türüne göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir. En sık görülen pnömoni türleri şunlardır:
Bakteriyel pnömoni: Akciğerlerde bakteri enfeksiyonu oluşması sonucu gelişir. En sık rastlanan bakteri, Streptococcus pneumoniae (pnömokok) adı verilen bakteridir. Bakteriyel pnömoni, genellikle ani başlar, yüksek ateş, öksürük, balgam, nefes darlığı ve göğüs ağrısı gibi belirtiler verir. Bakteriyel pnömoni, antibiyotiklerle tedavi edilebilir.
Viral pnömoni: Akciğerlerde virüs enfeksiyonu oluşması sonucu gelişir. En sık rastlanan virüs, influenza (grip) virüsüdür. Viral pnömoni, genellikle yavaş başlar, hafif ateş, kuru öksürük, halsizlik, baş ağrısı ve kas ağrısı gibi belirtiler verir. Viral pnömoni, antibiyotiklerle tedavi edilemez, ancak antiviral ilaçlar kullanılabilir.
Mantar pnömoni: Akciğerlerde mantar enfeksiyonu oluşması sonucu gelişir. En sık rastlanan mantar, Candida albicans adı verilen mantardır. Mantar pnömoni, genellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde görülür, ateş, öksürük, balgam, nefes darlığı ve göğüs ağrısı gibi belirtiler verir. Mantar pnömoni, antifungal ilaçlarla tedavi edilebilir.
Pnömoni, ayrıca kaynağına göre de sınıflandırılabilir. Toplum kaynaklı pnömoni, hastaneye yatmadan önce veya hastaneye yatışın ilk 48 saat içinde gelişen pnömonidir. Hastane kaynaklı pnömoni, hastaneye yatıştan sonra 48 saatten fazla bir süre sonra gelişen pnömonidir. Hastane kaynaklı pnömoni, genellikle daha ciddi ve dirençli mikroorganizmaların neden olduğu pnömonidir.
Pnömoni tedavisi, hastalığın nedenine, şiddetine ve kişinin sağlık durumuna göre değişir. Pnömoni tedavisinde genellikle şu yöntemler kullanılır:
İlaç tedavisi: Pnömoninin neden olduğu mikroorganizmanın türüne göre antibiyotik, antiviral veya antifungal ilaçlar verilir. Ayrıca, ateş düşürücü, ağrı kesici, öksürük kesici ve balgam söktürücü ilaçlar da kullanılabilir.
Oksijen tedavisi: Pnömoni nedeniyle solunum yetmezliği olan hastalara oksijen verilir. Oksijen, burun kanülü, maske veya solunum cihazı ile verilebilir.
Sıvı tedavisi: Pnömoni nedeniyle sıvı kaybı olan hastalara damar yoluyla sıvı verilir. Sıvı tedavisi, vücuttaki dengeyi sağlamak, toksinleri atmak ve enfeksiyonla savaşmak için önemlidir.
Fizyoterapi: Pnömoni nedeniyle akciğerlerde biriken balgamı temizlemek için fizyoterapi uygulanabilir. Fizyoterapi, göğüs masajı, sırt vuruşu, derin nefes alma ve öksürme egzersizleri gibi yöntemler içerir.
Pnömoni tedavisi, genellikle evde yapılabilir. Ancak, şiddetli pnömoni olan, yaşlı, çocuk, hamile, kronik hastalığı olan veya bağışıklık sistemi zayıf olan hastaların hastaneye yatırılması gerekebilir.
Pnömoniden korunmanın en etkili yolu, pnömoniye neden olan mikroorganizmalara karşı aşı olmaktır. Pnömoni aşıları şunlardır:
Pnömokok aşısı: Pnömoninin en sık nedeni olan pnömokok bakterisine karşı koruma sağlar. Pnömokok aşısı, 2 yaş altı çocuklara, 65 yaş üstü yetişkinlere ve kronik hastalığı olan kişilere önerilir.
Grip aşısı: Pnömoninin sık nedenlerinden biri
olan grip virüsüne karşı koruma sağlar. Grip aşısı, her yıl 6 ay
ve üzeri herkese önerilir.
COVID-19 aşısı: Pnömoniye neden olabilen yeni tip koronavirüse
karşı koruma sağlar. COVID-19 aşısı, Sağlık Bakanlığı’nın
belirlediği öncelikli gruplara uygulanmaktadır.
Pnömoniden korunmanın diğer yolları şunlardır:
Bu nedenle, pnömoni hakkında bilinçli olmak, erken tanı ve tedavi için doktora başvurmak, aşı olmak ve koruyucu önlemler almak hayati önem taşımaktadır. (Yunus Erzincanlı)
