Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi öğrencisi, Refikcan Uysal, motosikleti ile geçirdiği kazada yaşamını yitirdi. ÇOMÜ Spor Bilimleri Fakültesi 3. sınıf öğrencisi Uysal`ın, iş çıkışı bir arkadaşıyla çay içtiği, sonrasında ÇOMÜ Terzioğlu Kampüsü`nde bulunan öğrenci yurduna giderken kaza geçirdiği ancak, tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadığı öğrenildi. ÇOMÜ Spor Bilimleri Fakültesi Dekanlığı tarafından internet sitesinde yapılan açıklamada "Antrenörlük Eğitimi Bölümü 3. Sınıf öğrencimiz Refikcan Uysal, motoruyla geçirdiği trafik kazası sonucu hayatını kaybetti. Öğrencimize Allah`tan rahmet, ailesine ve sevenlerine başsağlığı dileriz" denildi. ÇOMÜ Rektörlüğü ise yayımladığı taziye mesajında "Spor Bilimleri Fakültesi 3. sınıf öğrencisi Refikcan Uysal vefat etmiştir. Merhuma Allah`tan rahmet, ailesine ve sevenlerine başsağlığı dileriz" ifadelerini kullandı. Uysal`ın hayatına mal olan motosiklet kazası, tüm motosiklet sürücülerinin, ama özellikle motosikletli kuryelik yaparak geçimini sağlayan, para kazanan sürücülerin trafikte yaşadıkları sorunları da bir kez daha gündeme getirdi. Kentlerde şehir içi ve buna bağlı olarak şehirlerarası yolların motosiklet sürücülerine uygun olarak düzenlenmemesi, otomobil sürücülerinin trafik içindeki davranışları ve diğer sebepler, motosiklet sürücülerinin hayatlarına mal olmaya devam ediyor. 1915 Çanakkale Motosikletli Kuryeler Derneği Başkanı Settar Yurdakul ile motosikletli kuryelerin çalışma şartlarını, sorunlarını ve örgütlenme süreçlerini konuştuk...
"Motosiklet kuryelerinin iş yükü artıyor"
Pandemi döneminde, özellikle ev ve iş yerlerine yapılan siparişle motosikletli kuryeler büyük rağbet görürken, ihtiyaca bağlı olarak artan bu sektördü, kuryelerin iş yükü de arttı. Bu artışa ve çalışma temposuna bağlı olarak kuryelerin iş güvenliği riski de büyük oranda arttı. 1915 Çanakkale Motosikletli Kuryeler Derneği Başkanı Settar Yurdakul, "Biz önceden lahmacun, pide, hamburger götürüyorduk. Şimdi öyle değil; su, deterjan, kola, alkol, sigara gibi ihtiyaçları da götürüyoruz. Artık, neredeyse her alışveriş kuryeler üzerinden siparişle yapılmaya başlandı. Çanakkale`de, ki nispeten küçük ölçekli bir şehir olmasına rağmen, bir kuryeye, 30 ile 60-70 arasında paket düşüyor. Şuanda resmi olarak çalışan, gerçekten bu iş ile çocuğuna ailesine bakan kurye sayısı 100 kişi civarında, belki biraz daha fazladır. Büyük firmaların kuryeleri de Çanakkale`de çalışıyor. Yani sadece esnaf ve yerel kuryeler değil, şirketlere bağlı, kimi part time da olsa kuryeler var. Dolayısıyla sayımız 200`ü de geçer sayımız" dedi.
"Sigortasız ya da part time çalışa koşulları nedeni ile kurye kazalarının tamamında bilgi sahibi olamıyoruz"
Pandemi sürecinde, Türkiye genelinde çok sayıda motosikletli kurye kazaları gerçekleşti, ancak bunların çok azı gündem oldu. Birçoğu ise sigortasız ve güvencesiz çalışma koşullarına bağlı olarak, sıradan kaza haberleri olarak yansıdı. Yurdakul, "Bugün üç kişi vefat etse, biz ancak bunun bir tanesini bilebiliyoruz. Diğerlerini görmüyoruz, haberimiz olmuyor. Üniversite öğrencisi Refikcan kardeşimizden de kaza yaptığı gece haberimiz olmadı, sonrasında oldu. Sigortasız kurye varsa, part time ya da başka şekillerde çalışan, bunlardan haberimiz olmuyor maalesef.
"Kaza oranımız yüzde 50 arttı"
Motosiklet kazalarının birçok nedeni olduğunu ifade eden Yurdakul, kuryeler üzerindeki iş yükünün artmasının yanında, yollardaki düzenlemelere de dikkat çekti. Çanakkale`de kaza oranının yüzde 50 oranında arttığını dile getiren Yurdakul, "Belediyelerin yol düzenlemeleri ve yol bakımlarından kaynaklı olarak da sıkıntılarımız var. 5-10 santimlik çukurlar, logar kapaklarının açık kalması veya mesela yolların üzerindeki `yaya geçidi`, `yavaş` gibi ibarelerin bulunduğu işaretler, en küçük bir yağmurda kaygan bir duruma geliyor. Ya da araç sürücülerin motor sürücülerine yönelik trafikteki sorumsuz hareketleri de kazalara neden oluyor. Ama tabiki en büyük sorun kuryelerin üzerindeki iş yükü. Tüm bu sebeplerle, Çanakkale`de, haftada ortalama en az üç kaza oluyor" dedi.
"Büyük firmalar `esnaf kurye` modeli ile kendilerini koruma altına alıyor"
Motosikletli Kuryelerin mutlaka sigortalı olarak çalışması gerektiğinin altını çizen Yurdakul, kimi iş yerlerinin hiç sigorta yapmamasına, kiminin düzensiz yatırmasına tanık olduklarını ifade etti. Büyük ölçekli firmaların ise `esnaf kurye" modeline geçtiklerini ifade ederek, "Kurye ile bağı sadece getir-götür üzerine kurulmuş, ondan hizmet alma yöntemiyle çalışıyorlar. Dolayısıyla bu kuryeler sigortasız çalıştırılıyor. Böyle olunca da o kurye kaza yaptığında, o büyük firmalar herhangi bir sorumluluk üstlenmiyor. Esnaf kurye modelinde, çalıştığı saat üzerinden ve götürdüğü paket üzerinden hizmet bedeli olarak faturasını kesiyor, KDV`sini ödüyor, parasını alıyor... Bunun dışında büyük firmaların kuryeler üzerinde bir sorumluluğu da kalmıyor. Büyük firmalar kendini koruma altına alıyor, ama olan kuryeye oluyor" dedi.
"Örgütlenerek haklarımıza sahip çıkmaya çalışıyoruz"
Akdeniz Motosikletli Kuryeler Federasyonu, İç Anadolu Kuryeler Federasyonu ve Tüm Anadolu Motosikletli Kuryeler Federasyonu olmak üzere üç federasyon kurulduğunu ifade eden Yurdakul, Türkiye Motosikleti Kuryeler Konfederasyonu`nu kurma çalışmalarının devam ettiğini söyledi. "Örgütlenmenin, motosikletli kurye kardeşlerimizin haklarının savunulması ve korunmasında, iş ve işçi güvenliğinin sağlanması konusunda çok büyük katkıları olacağını düşünüyoruz. Biz hem dernek hem de federasyonlarımız üzerinden motosikletli kurye kardeşlerimize çalışma prensipleri, iş disiplinleri ve güvenlikleri noktasında online da dahil olmak üzere eğitimler veriyoruz. Federasyonumuzda oluşturulan fonlar üzerinden Mesleki Yeterlilik Belgeleri veriyoruz. Bizler, motosikletin üzerine bindiğimiz anda yaşama şansımız yüzde 50... Biz hala az tehlikeli iş sınıfındayız. Bunun da çok tehlikeli iş sınıfına alınması noktasında çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bizim kaza yapma oranımız çok yüksek ama hayatta kalma şansımız çok düşük maalesef. Bizim şuanda birlik ve beraberliğimizi sağlayarak, haklarımıza sahip çıkmaya çalışıyoruz" dedi.
"Çalışma saatleri de iş yükü de fazla"
Motosikletli kuryelerin çalışma saatleri ve iş yükünün giderek arttığını dile getiren Yurdakul, Günde ortalama 12 saatten 17 saate kadar çalışan kuryeler olduğunu, buna rağmen sigortaların yine 30 gün üzerinden işlendiğini,g eriye kalan fazla mesainin ise çoğu zaman alınmadığını söyledi. "Çanakkale`de soruna farklı çözümler getirmeye çalışıyoruz belli bir saatten sonra paket başına ücret alınmasını sağlıyoruz. Biraz da örgütlenince, dernek ve federasyonlar kurulunca bu sorunlar da peyderpey çözülüyor. Ama tabi yine de motosikletli kuryeler üzerindeki iş yükü ve yaşamsal iş güvenliği sorunu devam edecektir. Asıl bu sorunlar üzerinden mücadele etmeye de çalışıyoruz" ifadelerine yer verdi.
