Yeni yapılacak anayasaya ilişkin düşünce ve önerilerini doğrudan dile getirme fırsatı bulamayan vatandaşların konuya ilişkin eğilim, beklenti ve önerilerini belirlemek amacıyla yapılan araştırma; 19 meslek grubundan, 1958 kadın (%49) ve 2033 erkek (%51) katılımcıyla gerçekleştirildi.
Araştırmada vatandaşlara ‘vatandaşlığın tanım ve niteliği, inanç ve ibadetlerin gerektirdiği kıyafet şeklinin kamusal alanda serbest/yasak olması, Türkçeden başka bir dilin ana dili olarak okutulması/öğretilmesi veya başka bir anadilde eğitim, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin sınırları’ gibi konularda sorular yöneltildi. Katılımcılara mümkün mertebe mevcut anayasal düzenlemeler ile üzerinde tartışılan alternatif düzenlemelere ilişkin seçenekler üzerinden sorular yöneltilirken; vatandaşların kendi, özgün düşünce ve önerilerini ifade etmesine özen gösterildi.
Gerek araştırmanın yapıldığı dönemdeki zorlu kış koşulların bazı yerleşim yerlerine ulaşımı zorlaştırması veya engellemesi gerekse araştırmaya ilişkin finansal imkânların bulunmayışı nedeniyle araştırmaya katılanların büyük çoğunluğu (%60,51) Türkiye’nin en fazla nüfus yoğunluğuna sahip bölgesi Marmara’da yaşayan vatandaşlar arasından seçildi. Ancak araştırma sonuçlarının Türkiye’deki tüm halk kesimlerinin eğilim ve beklentilerini yansıtabilmesi için Marmara, Ege, Akdeniz bölgelerindeki araştırma noktalarında göçle gelerek Batı bölgelerindeki kentlere yerleşen Doğu ve Güneydoğu Anadolu kökenli vatandaşlara ulaşmak için özel bir gayret sarf edildi. Araştırma kapsamında 18-25 yaş grubundaki gençlere de daha geniş bir yer ayrıldı.
Araştırmanın veri analizleri dördüncü sınıf öğrencileri Kübra Küçükali ve Semra Gülmez tarafından yapılırken; gelecek kuşakların hayatına yön verecek yeni bir anayasanın yapımına katkı sağlamak amacıyla yapılan araştırmada toplam 56 genç sosyolog adayı öğrenci de görev aldı.
“Yeni Anayasa” araştırması sonuçları
Araştırmaya katılan vatandaşların %42,85’i ‘Türk vatandaşı’, %56,28’i ise ‘Türkiye vatandaşı’ tanımını doğru bulurken; ‘Türkiye vatandaşı’ tanımını doğru bulanların %26,94’lük bir kısmı anayasada ‘herhangi bir alt kimlik (etnik, kültürel vb.) kabul edilmemelidir’ diyor. ‘Türk vatandaşı’ ve ‘Türk’ tanımını doğru bulan vatandaşların oransal olarak en fazla bulunduğu bölge Ege (%46,07) olurken; Doğu Anadolu Bölgesi’nden araştırmaya katılan vatandaşların %75’i, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden katılanların da %70,07’si ‘Türkiye vatandaşı’ tanımını doğru buluyor ve ‘vatandaşın kendi seçtiği alt kimlik (etnik, kültürel vb.) anayasada kabul görmelidir’ şeklinde görüş belirtiyor. ‘İnanç ve ibadetlerin gerektirdiği kıyafet şekli kamusal alanda serbest olmalıdır’ diyenler (%49,84), ‘inanç ve ibadetlerin gerektirdiği kıyafet şekli kamusal alanda yasak olmalıdır’ (%46,83) diyenlerden biraz daha fazla çıkarken; 18-25 yaş grubundaki gençlerin yarıdan fazlası (%52,89) ‘inanç ve ibadetlerin gerektirdiği kıyafet şeklinin kamusal alanda serbest olmasını’ istiyor. Güneydoğu Anadolu (%78,83), Doğu Anadolu (%73,61), İç Anadolu (%62,12), Akdeniz (%56,96) ve Karadeniz (%56,09) Bölgelerinden araştırmaya katılan vatandaşların büyük bir çoğunluğu ‘inanç ve ibadetlerin gerektirdiği kıyafet şeklinin kamusal alanda serbest olmasını’ isterken; ‘inanç ve ibadetlerin gerektirdiği kıyafet şeklinin kamusal alanda yasak olmasını’ isteyen vatandaşlar Ege (%51,16) ve Marmara’da (%50,83) çoğunluğu oluşturuyor.
