Son yıllarda sıkça duyduğumuz terimlerden biri olan
"gaslighting," psikolojik bir manipülasyon biçimi olarak
karşımıza çıkıyor. Peki, gaslighting nedir ve nasıl etkiler
yaratır? Bu makalede, gaslighting kavramını detaylı bir şekilde
ele alacak ve bu zararlı manipülasyonun etkilerini açıklayacağız.
Gaslighting, bir kişinin gerçeklik algısını sorgulamasına neden
olan, bilinçli bir şekilde yapılan psikolojik bir manipülasyon
türüdür. Bu davranış, hedef kişinin kendine olan güvenini
zedeleyebilir ve mental sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir.
Gaslighting Nedir?
Gaslighting, bir kişinin düşünce ve hislerini, gerçeklik algısını
sorgulamasına neden olacak şekilde manipüle etmeye yönelik bir
stratejidir. Bu terim, 1938'de sahneye konan ve sonrasında
sinemaya uyarlanan "Gas Light" adlı oyundan türemiştir. Oyunda,
bir koca, karısını delirmeye ikna etmeye çalışır ve bunu, evdeki
gaz lambalarının ışığını bilinçli olarak kısıp artırarak yapar.
Gaslighting’in Temel Özellikleri
Gaslighting, genellikle şu özelliklere sahiptir:
- Gerçekliği Sorgulama: Manipülatör, hedef kişiyi kendi
algılarına güvenmemesi konusunda ikna eder.
- Hataların Yalnızca Hedefte Aranması: Hedef kişinin yapmadığı
hatalar, onun hatası olarak gösterilir.
- Sürekli Şüphe Uyandırma: Manipülatör, hedef kişinin
hafızasını ve akıl sağlığını sorgular, şüphe uyandırır.
Gaslighting Kimler Tarafından Yapılır?
Gaslighting, genellikle kişiler arası ilişkilerde, özellikle de
romantik ilişkilerde, iş yerlerinde veya aile içinde meydana
gelir. Manipülatörler genellikle kendilerini çok güçlü ve hakim
olarak gösterirler ve bu gücü hedef kişiyi kontrol altına almak
için kullanırlar.
Kimler Gaslighting Yapabilir?
- Partnerler: Romantik ilişkilerde, bir kişi diğerini kontrol
etmek için gaslighting kullanabilir.
- Patronlar: İş yerlerinde, yöneticiler çalışanların özgüvenini
zayıflatmak için gaslighting yapabilir.
- Aile Üyeleri: Aile içi dinamiklerde, bir aile üyesi
diğerlerini manipüle etmek için gaslighting uygulayabilir.
Gaslighting’in Etkileri Nelerdir?
Gaslighting’in etkileri, uzun vadede mental sağlık üzerinde ciddi
sonuçlar doğurabilir. Bu etkiler şunları içerebilir:
- Kendine Güven Kaybı: Hedef kişi, kendi kararlarına ve
algılarına güvenini kaybedebilir.
- Anksiyete ve Depresyon: Sürekli olarak sorgulanan gerçeklik,
anksiyete ve depresyona yol açabilir.
- İlişki Sorunları: Gaslighting, ilişkilerde sürekli bir
gerilim ve çatışma yaratabilir.
Gaslighting’den Nasıl Korunulur?
Gaslighting’den korunmak için bazı adımlar atabilirsiniz:
- Kendinizi Eğitin: Gaslighting’in belirtilerini öğrenin ve bu
konuda bilgi sahibi olun.
- Destek Arayın: Güvendiğiniz bir arkadaş veya aile üyesi ile
konuşun.
- Sınırlar Koyun: Kişisel sınırlarınızı koruyun ve gerekirse
profesyonel yardım alın.
Sıkça Sorulan Sorular
Gaslighting ile Nasıl Baş Edilir?
Gaslighting ile başa çıkmak için, durumu açıkça değerlendirin ve
gerekirse profesyonel yardım alın. Kendi gerçeklik algınızı
korumak için güçlü bir destek ağı oluşturun.
Gaslighting’in Belirtileri Nelerdir?
Gaslighting’in belirtileri arasında sürekli olarak kendinizi
sorgulamak, hatalarınızın sürekli olarak başkalarına mal edilmesi
ve gerçeklik algınızın sürekli olarak değişmesi yer alır.
Gaslighting Bir Suç Mudur?
Gaslighting, bir suç olarak tanımlanmasa da, psikolojik zarar
verme anlamında ciddi sonuçlar doğurabilir ve bu tür
davranışlarla başa çıkmak için hukuki ve profesyonel destek almak
gerekebilir.
Gaslighting Örnekleri
Gaslighting'in çeşitli örnekleri, bu tür manipülasyonun nasıl
çalıştığını daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir:
-
Kişisel Eşyaların Kaybolması: Bir kişi,
diğerinin kişisel eşyalarını saklayarak veya kaybettirerek,
kurbanın akıl sağlığından şüphe duymasına neden olabilir.
-
Evet demediğimi Yalanlama: Bir kişi, daha önce
verdiği sözleri inkâr eder ve kurbanı kendi hafızasından şüphe
etmeye iter.
-
İddiaları Sorgulama: Bir kişi sürekli olarak
kurbanın yaptığı şeyleri sorgular ve onları yalan söylemekle
suçlar.
İlişkide Gaslighting Nedir?
Bir ilişkide gaslighting, genellikle bir tarafın diğer tarafı
manipüle ederek kendini veya eylemlerini doğru göstermeye
çalıştığı bir durumdur. İşte ilişkilerde gaslighting'in bazı
örnekleri:
- Duygusal Manipülasyon: Partnerin sürekli olarak kurbanın
duygularını küçümseyerek veya yok sayarak kendini haklı
çıkarması.
- Suçlama: Partner, yaşanan sorunları veya çatışmaları kurbanın
üzerine atarak kendini sorumluluktan kaçırır.
- Gerçeklik Çarpıtma: Partner, olayların geçmişteki
gerçeklerini değiştirmeye çalışarak kurbanın kendine güvenini
sarsar.
Gaslighting Cümleleri
Gaslighting'in nasıl bir dil kullanılarak gerçekleştirildiğine
dair örnek cümleler:
-
“Bunu senin hayal ettiğini biliyorum.” —
Gerçekleri inkâr eder ve kurbanın algısını sorgular.
-
“Sen hep abartıyorsun, bu kadar önemli bir şey
değil.” — Kurbanın duygularını küçümseyerek
geçiştirir.
-
“Daha önce böyle bir şey söylemedim, bu sadece
kafanda.” — Önceki konuşmaları inkâr eder ve kurbanın
hafızasından şüphe etmesini sağlar.
(HABER MERKEZİ)
