Çanakkale doğumlu, Türkiye’nin ender yetiştirdiği sanatçılardan biri olan Saniye Can, sanat hayatı boyunca ses verdiği, derlediği halk müziği eserleri ile yaşamaya, anılmaya devam ediyor. Hala söylenegelen, dillerde pelesenk olan halk müziği eserleri ile ölümsüz sanatçılar arasında ismini yazdıran, Türk Halk Müziğine ölümsüz türküler kazandıran Saniye Can, Çanakkale’nin de ‘kentin sanatçıları’ gurur listesinde yer alıyor… Ablası Refia Berkalp tarafından derlenen “Annem Entari Almış” türküsü ile çıkış yapan Saniye Can, Balıkesir Yolunda, Karyolamın Demiri (Yandım Ayşem), Sıra Sıra Siniler (Çanakkale), Gökte Uçan Teyyare, Karanfilin Moruna, gibi türküleri derleyen, sesiyle can veren Saniye Can, hala ülkenin en önemli halk müziği sanatçıları arasındaki yerini koruyor.
1953’te kadrolu sanatçı olur
Halk Müziği sanatçısı Saniye Can, 1930 yılında Çanakkale’de doğdu. İlk ve orta öğrenimini bu kentte tamamlayan Can, daha sonra Ankara’da bulunan ablasının yanına gitti. Burada aile dostlarının teşvikiyle Ankara Radyosu Yurttan Sesler Korosu Şefi Muzaffer Sarısözen ve saz sanatçısı Emin Aldemir’den dersler alan Can, 1953’te açılan sınavla kadrolu sanatçı oldu. Sanatçı, radyo çalışmalarının yansıra Nezahat Bayram, Aliye Akkılıç, Yıldız Ayhan, Turhan Karabulut, Mustafa Geceyatmaz gibi sanatçılarla turnelere çıktı.
Anadolu’da Saniye Can ilgisi
Sanat çalışmaları radyo ve turnelerle devam eden Can, derlemesini Ablası Refia Berkalp`in yaptığı “Annem Entari Almış” adlı eseri ile büyük bir çıkış yaptı ve yurdun her köşesinde sevilen bir sanatçı oldu. Türk Halk Müziği sanatçısı Saniye Can, “Balıkesir Yolunda” (Debreli) ve “Karyolamın Demiri” (Yandım Ayşem) adlı eserler ile unutulmayan Türk Halk Müziği Sanatçıları arasında yerini aldı. İyi bağlama da çalabilen Saniye Can, 1972 yılında İstanbul Radyosu’na atandı. Türkiye genelinde birçok ili tek tek dolaşarak derlemeler yapan Çanakkaleli Saniye Can, bağlama da icra edebilen sanatçı Anadolu’da büyük ilgi gördü. 1972’de İstanbul Radyosuna atandı ve buradan emekli oldu. Emekliliğinin ardından Çanakkale’ye yerleşen Saniye Can, 2 Temmuz 1996’da vefat etti.
1993’te TRT’ye konuşmuştu
Çanakkaleli sanatçı Saniye Can, 1993 yılı TRT’ye verdiği röportajında açıklamalarda bulundu.Ailesinin Yugoslavya’dan göçmen geldiği ve 10 kişiye bakmak zorunda oluğu için evlenmediğini söyleyen Can, “Hepsini okuttum, üniversite tahsili yaptım” diye anlattı. “Kültürü Ankara Radyosu’nda aldık, başka bir çalışma alanımız yoktu” diyen Can, “Bir türkü öğrendim, ‘Sabahın seher vaktinde Ali’yi gördüm Ali’yi’ diye, bu türküyü söylerken kendimden geçerdim ve bir hafta sonra halkın dilindeydi. Aradan bir ay geçiyor, bir Anadolu turnesine çıkıyorum, geliyorum. ‘Kızım seni Ali’ye vereyim mi’ türküsünü okuyorum, bakıyorum halk seviyor bunlar bana büyük mutluluklar verdi hiç bir şey düşünmedim hiç evlenmedim bütün hayatım halk müziği oldu” diye anlattı.
Saniye Can’ın derlemesini yaptığı, “Çanakkale Zeybeği”, “Çanakkale Türküsü” olarak da bilinen “Karyolamın Demiri” (Yandım Ayşem” isimli türkü bugün hala söylenegelen türkülerden sadece biri...
Çanakkale Türküsü
“Karyolamın Demiri”
Karyolamın demiri
Yandım Ayşem
O yar benim değil mi?
O yar benim olmasa
Yandım Ayşem
Yeni düştü sevimiz
Bu seviler bizdeyken
Yandım Ayşem
Çatlar ölür birimiz
Bahçelerde papirim
Yandım Ayşem
Hasta olur yatarım
Hekim doktor istemem
Yandım Ayşem
Sevdiğimi getirin…
***
Annem Entari Almış
Annem Entari Almış Siyah Dalları Varmış (Hey)
Keşke Sevmez Olaydım Yârimin Yâri Varmış
Dağlarda (Dağlarda) Koyun Güder Ovalarda (Beyim Aman)
Beyaz Geyme Tanırlar Seni Yolcu Sanırlar
Senin Fidan Boyunu Nazar Eder Yolcular (Beyim Aman)
Yatma Yeşil Çimene Uyur Uyanamazsın (Hey)
Verme Beni Ellere Görür Dayanamazsın (Beyim Aman)
***
Balıkesir Yolunda
Balıkesir Yolunda
Sepeti Var Kolunda
Ben Yârimi Kaybettim
Balıkesir Yolunda
Debre De Güzelime Debreli
Debre De Civanıma Debreli
Entarisi Pembeden
Yakışıyor Giymeden
Ben Yârimi Tanırım
Yüzündeki Benlerden
Debre De Güzelime Debreli
Debre De Civanıma Debreli
Entarisi Filizi
Kimbilir Halimizi
Esti Bir Hafif Rüzgâr
Ayırdı İkimizi
Debre De Güzelime Debreli
Debre De Civanıma Debreli
(Haber: Seçkin Sağlam)
(Yararlanılan Kaynak: Çanakkale Yazar ve Sanatçı Evi)
Not: Bu haber Çanakkale TROİA Dergisi’nin Şubat 2018 sayısında okuyucu ile buluşmuştur.
