Yerel Gazeteler ile Dijital Yerel Gazetelerin Karşılaştırılması-1

Bu yazıda, Türkiye’deki yerel basının son yıllarda yaşadığı dijital dönüşümü ve teknoloji kullanımındaki değişimi ortaya koymak amacıyla yapılan çalışmamız özetlenmiştir.

Çalışma, 2017 Nisan ayında, 29 ilden alınan 54 yerel gazete sınırlılığında yapılan araştırmanın devamı niteliğindedir. Araştırma, Türkiye’nin 61 ilindeki basılı yerel gazetelerden 123 örnek, dijital yerel gazetelerden 116 sitenin incelenmesiyle sınırlandırılmıştır. Basılı yerel gazete incelemeleri kapsamında basılı ve dijital gazetelerdeki ulusal ve yerel tüm haberler, nitel ve nicel araştırma yöntemleriyle değerlendirilmiştir. Haberler içerik ve söylem çözümlemesi kullanılarak sınıflandırılmış, bulgular basılı yerel gazeteler ve yerel gazete internet siteleri özelliklerini belirlemek için yorumlanmıştır.

Gazetelerin incelenmesinde, ulusal ve yerel haber sayıları, ana sayfalardaki reklam, internet sitelerinin güncel olmaları gibi ölçütler dikkate alınmıştır. Çalışma kapsamında bulunan 123 basılı yerel gazete ile 116 yerel internet gazeteleri ulusal haber ve yerel sayıları, muhabir imzalı haber sayıları, ana sayfalardaki reklam sayıları, fotoğraflı haber ve imzalı fotoğraflı haber sayıları, Basın Meslek İlkelerine söz verenlerin oranları, künyelerdeki kişi ve gazeteci sayıları, yayın süreleri, günlük ve haftalık olma oranları, internet sitelerinin güncel olma durumlarına göre incelenmiş, elde edilen bulgular 9 adet şekil ile özetlenmiştir.

Haber sayıları açısından internet gazeteleri önemli oranda avantajlı olmalarına rağmen, muhabir imzalı özel haber oranı basılı gazetelerde daha yüksektir. Yerel haberlerin toplam haberlere oranı ise internet ortamında basılı gazetelerden daha yüksek bulunmuştur. Basılı ve dijital gazetelerin reklam sayıları araştırıldığında yayınların reklam ortalamalarında basılı gazeteler avantajlıdır. Benzer biçimde reklam incelemesindeki ikinci bir seçenek olan ana sayfalardaki reklam sayılarına bakıldığında da yine basılı gazetelerin daha fazla reklam aldıkları, aynı başarıyı internet ortamına taşıyamadıkları tespit edilmiştir.

Haberlerde fotoğraf kullanımı önemli orandadır ancak bu fotoğraflarda muhabir imzalarının kullanılması çok düşük oranlarda kalmaktadır.

Basılı yerel gazeteler Basın Meslek İlkelerine Uyma Sözü vermeyi yüzde 58 oranında tercih ederlerken, internet gazetelerinde bu oran yüzde 18’e düşmüştür.

Gazetelerde çalışan kişi sayıları incelendiğinde, basılı gazetelerde daha fazla sayıda kişi olduğu, hem basılı hem dijital gazetelerde çalışanlara gazeteci olanların oranının yüzde 70 olduğu tespitleri yapılmıştır.

İnternet sitelerinin genel olarak güncellendikleri ancak sosyal medya hesaplarında aynı güncellik oranlarına uyulmadığı görülmüştür.

Yerel basının basılı ve internet gazeteleri üzerinde yapılan incelemede sonuçlar iki farklı noktada toplanmaktadır. Birincisi, gelişen teknolojiye uyum sağlayıp dijital teknolojinin avantajlarından yeterince yararlanamadıkları, noktasıdır. İkincisi ise, teknolojinin ve kadroların şimdilik çözemeyeceğini gözlemlediğimiz gazeteye, habere, okura bakış açısının göstergesi olan etik yaklaşımlardır. Edinilen bilgilere göre ve bulguların karşılaştırılmasında çıkan sonuçlara göre, gazete sahipleri kadrolarını ve ekonomik durumlarını reklam alma problemlerini çözmeye çalışmaktadırlar. Ancak şimdilik gözden kaçırdıkları önemli bir nokta kendi kendini denetim konusudur. Bu durum dünya gazetelerindeki örneklerden görülmüştür ki, bağımsızlığı korumada en etkili kendi kendini denetim sistemi ombudsmanlık ya da okur temsilcisi sisteminin işlev kazandırılmasıdır.

Kaynak: Erkal, A., & Uçak, O. (2018). Türkiye’deki Basılı Yerel Gazeteler ile Dijital Yerel Gazetelerin Haber, Reklam ve Kendi Kendini Denetim Yaklaşımlarının Karşılaştırması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(4), 2511-2529.