VEGAN VE VEJETARYEN BESLENME

Vejetaryen beslenme bitkisel kaynaklı besinlerin ağırlıkla tüketildiği, et ya da hayvansal kaynaklı gıdaların ise hiç tüketilmediği ya da sınırlı olarak tüketildiği beslenme modelidir.

Vejetaryen beslenmenin Lakto-Vejetaryen, Ovo-Vejetaryen, Lakto-Ova Vejeteryan ve Vegan gibi sınıflandırılmaları vardır.

• Lakto-vejetaryen: Bitkisel kaynaklı besinleri tüketir. Hayvansal kaynaklı besinlerden yalnızca süt ve süt ürünlerini tüketmektedir.
• Ovo-vejetaryen: Bitkisel kaynaklı besinleri tüketir. Hayvansal kaynaklı besinlerden ise yalnızca yumurta tüketmektedir.
• Lakto-Ovo Vejetaryen: Bitkisel kaynaklı besinleri tüketir. Hayvansal kaynaklı besinlerlerden ise süt ve yumurtayı tüketmektedir.
• Vegan Beslenme: Vegan beslenme modelini yaşam tarzı seçen kişiler ise hayvansal kaynaklı hiçbir besini tüketmemekle birlikte hayvan kaynaklı ipek, yün, deri ve kozmetik ürünleri de hayatlarından çıkarmayı tercih ederler.

Vejetaryen Beslenmenin Vücuda Etkileri:

• Makrobesinlerin vücuda yeterli alımı açısından değerlendirdiğimiz de vegan diyet uygulayanların diğer tüm diyet türlerini uygulayanlara kıyasla protein alımı daha düşüktür. Veganizm aynı zamanda İyot, Çinko, Kalsiyum, Potasyum, Selenyum, D vitamini ve B vitaminlerinden olan B2 (riboflavin), B3 (niasin), B12 gibi vitaminlerin vücuda düşük alımı ile ilişkilidir.
• Bitkisel yönden zengin diyetler bazı amino asit çeşitlerini içermemektedir. Örneğin tahılların Lizin amino asit içeriğinden düşük olması vejetaryen beslenmede eksik olarak kabul görülmektedir. Bu sebeple Lizin ve eksik kalabilecek başka amino asit çeşitlerinin alımının desteklenmesi amacıyla tam tahıllar, kabuklu yiyecekler, tohumlar ve kurubaklagillerin birlikte tüketilmesi fayda sağlayabilmektedir.
• Vejetaryen bireyler dengesiz beslendiklerinde demir eksikliği riski artabilmektedir. Vücutta emilimi yüksek olan hem demir, et ve tavuk gibi hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunmaktadır. Ancak vejetaryen kişiler bunları tüketmediğinden dolayı hem olmayan demir sınıfına girebilecek koyu yeşil yapraklı sebzeler, mercimek ve bazı baklagillerin yanında C vitamini açısından zengin besinleri tüketmesi önerilmektedir.
• 2017 de yapılan bir çalışmanın sonucunda vejetaryen ve vegan beslenme modelini yaşam tarzı haline getirmiş bireylerde vücut kitle indeksi, toplam kolesterol, LDL-kolesterol ve glikoz seviyelerinde önemli ölçülerde azalma görüldüğü bildirilmiştir. Uygulanan diyetin eksiklikleri göz önüne alındığında, sağlıklı ve dengeli beslenme temeli dikkate alınarak hazırlanan vejetaryen diyetler kardiyovasküler hastalıklar, obezite, Tip 2 diyabet ve bazı kanser türlerine yakalanma riskini oldukça azaltmaktadır.