Pedagog
Google Hafıza Bankamız Haline mi Geldi?
Teknolojik amnezi modern zamanların en büyük salgını olmaya aday. Eğer siz de daha birkaç yıl önce çok iyi bildiğiniz terim ve kavramları hatırlamak için Google’a başvuruyorsanız, eskiden hatırlamak için hiçbir yere bakmadığınız telefon numaraları ve adlar için eliniz cep telefonunuza gidiyorsa yalnız değilsiniz… Artık ihtiyacı olan her bilgiyi ‘googlayan’ ve bilgileri kendi zihninde saklamaktan vazgeçmiş milyonlarca insanla aynı şeyi yapıyorsunuz demektir!
2015 Mayıs ayında Kaspersky tarafından internet erişimine sahip olan cihazların nasıl kullanıldığını öğrenmek için bir araştırma yapıldı. Yapılan araştırma sonucunda, teknolojiye artan güvenle birlikte insanların en temel bilgilerini bile unutmaya başladıklarını, en temel ve önemli bilgilerin bile hatırlanamadığı gösterdi. Pitsburg Üniversitesi’nde görev yapan Dr. Swathi Gujral Dijital Amnezi adı verilen bu durumu şu şekilde anlatıyor:
“20 yıl önce, Google, akıllı telefonlar ve bilgisayarlarımız olmadığında, çok daha fazla şeyi hatırlamamız gerekiyordu. telefon numaraları, adres tarifleri vb…” Günümüzde ise, tüm bu bilgiler sadece bir yerde saklanıyor ve bizim sadece ona erişecek yolu bilmemiz gerekiyor. Bir diğer deyişle, beynimizin o kadar fazla iş yapması gerekmiyor. Dijital amnezi ya da Google etkisi, her zaman ona erişebileceğimize inanarak çevrim içi dünyayı bir hafıza bankası olarak kullanmamıza neden oluyor. Bu, genel bilgiler için yararlı olabilir. Ancak öğrenme veya önemli kişisel bilgilerin saklanması söz konusu olduğunda o kadar yararlı değildir. Yani Google etkisi, önemli bilgileri hatırlayamadığımız rahatsız edici durumlara yol açabilir.”
İşte problem tam da bu ‘büyük kolaylık’ olarak nitelendirdiğimiz noktada başlıyor. Eğer beyninizi beş ya da on yıl önce kullandığınız şekilde kullanmıyor, bazı bilgileri hatırlamak için zihninizi zorlamıyor, temel bilgiler için kendi belleğinize başvurmuyorsanız beyninize farklı bir mesaj veriyorsunuz.
Önceden oluşmuş bu bağlantılar artık kullanılmadığında beynimiz küçülmeye başlıyor ve bu yüzden zamanla aynı şeyleri yapmak gittikçe zorluk çekiyor. Annenizin telefon numarasını bir kerede söyleyemiyor, kimlik numaranızı hatırlamak için duraksıyor ve arkadaşınızın evine navigasyon cihazını çalıştırmadan gidemiyorsunuz. İşte bu durumun adı dijital amnezi.
“Ama ben hafızamı geliştirmek için telefondan sürekli bulmaca çözüyor ve oyunlar oynuyorum.” dediğinizi duyar gibiyiz. Hayır, ne yazık ki online uygulamalar aracılığıyla yaptığınız her şey sadece dijital ortamdaki hızınızı arttırır. Gerçek dünyadaki kavrama ve etkinlik hızınızı bir etkisi olamaz.
Birmingham Üniversitesi Psikoloji Bölümünden Dr. Maria Wimber, bilgi depolamak için teknolojiye aşırı güvenmemizin kalıcı bir uzun süreli bellek yaratma yeteneğimizi olumsuz etkileyebileceğini söylüyor. Wimber’e göre “Geçmiş araştırmalar, bilgiyi aktif olarak hatırlamanın kalıcı bir bellek yaratmanın en etkili yolu olduğunu defalarca göstermiştir. Buna karşılık, belleği ne kadar pasifleştirir ve örneğin, internete tekrar tekrar bakarak) zihnimizi kullanmazsak sağlam ve kalıcı bir belleğe sahip olmaktan o kadar uzaklaşmış oluruz.”
Günlük hayatlarının büyük bölümü ekran karşısında geçen ve hayatı bize göre çok daha dijital yaşayan genç kuşaklar açısından ise durum çok daha farklı .
Çünkü teknolojiinin içine doğmuş kuşaklar kendi bellekleri yerine teknolojiyi kullandıklarının farkında bile olmayabilirler. Üstelik, çocuklarımız sadece belleklerini değil, düşünme becerilerini de teknolojiye emanet etmiş ve dijital platformaların kendi belleklerini “boşaltmasına” onay vermiş olabilirler.
Üstelik çocukluklarından beri bilgisayar kullanan çocukların b u teknolojiden zarar görme olasılığı çok daha yüksek. Peki hem kendi zihnimizi hem de çocuklarımızın zihinlerini teknolojinin etkilerinden korumak için yapabileceğimiz neler var? İşte bazı temel öneriler.
Dr. Swathi Gujral’e göre atılması gereken en önemli ilk adım aynı andan birden çok şeyi yapmayı bırakmak. Çünkü bizim beynimiz aslında modern toplumun talep ettiği gibi aynı anda birçok şeyi yapacakmış gibi tasarlanmadı. Kabaca anlatmak gerekirse, beynimiz dikkatini önce bir şeye verebiliyor, o görevi tamamladıktan sonra bir sonrakine geçebiliyor. Örneğin eğer bu yazıyı okurken bir yandan da televizyon izliyorsanız ya izlediğiniz programda ne olup bittiğini tam olarak anlayamayacaksınız ya da bu yazının konusunu .
Çocuklarımız ise oynadıkları dijital oyunlar, izledikleri videolarla aynı anda bir çok şeyi yapabileceklerini düşünerek büyüyorlar. Onlara yaptıkları işe nasıl konsantre olacaklarını, dikkatlerini nasıl kullanacaklarını ve zihinlerini kullanırken bir yandan da teknolojik bir dikkat dağıtıcıdan uzak durmalarını bu yaşlarda öğretmemiz çok önemli.
Herkesin uykuya olan ihtiyacı farklıdır. Ancak her akşam farklı saatlerde yatağa giden ya da 5 saatten az -10 saatten çok uyumayı alışkanlık haline getirmiş biriyseniz unutkanlaşmanızda uyku bozukluğunuzun büyük bir etkisi vardır.
Unutmayın, dinlenmek beden içindir; uyku ise beyin sağlığı içindir. Yeteri kadar uyku sizi dijital amneziden de koruyacaktır.
Beyninizin yapması gereken bir görevi teknolojik bir araca her bıraktığınızda yapmak için yaratıldığı en temel beceriyi zihninizin elinden alırsınız. Oysa her organ ancak gerçekten antrenmanlı olduğunda iyi performans gösterir. Aile üyelerinin telefon numaralarını ya da sıklıkla googla sorduğunuz basit soruların yanıtlarını hatırlamak için çaba gösterin. Belleğinizi keskinleştirmek için alıştırmalar yapın. Alışveriş listenizi ezberleyin. Günlük işlerinizi aklınızdan planlayın. Akıl haritaları kullanın. Elinizin altında bir kağıt ve kalem olmasına ve yazı yazmaya dikkat edin.
Okumaya ve düşünmeye zaman ayırırsanız sadece belleğinizi güçlendirmez aynı zamanda teknolojinin zihninizde yarattığı bilgi çöplüğünden de kendiniz korumuş olursunuz. Okumak ve düşünmek için ayıracağınız zaman bir yandan da zihninizin keskinleşmesini sağlayacaktır.
Her şeyin dijitalleştiği bir dünyada çocuklarımızı iyi okurlar olarak yetiştirmek belki de en çok görevlerden biri. Oysa okumak onların belleklerini korumaları ve zihinsel becerilerini en üst düzeyde kullanmalarını sağlayacak belki de en önemli araç!
Sosyal medyada ve televizyonda, beyin gücünüzü iyileştiren takviyeler hakkında sürekli reklamlar var. Onları edinmeden önce mutlaka hekiminize danışın ve kendinize şu soruyu sorun; doğal yollarla alabileceğim vitamin ve mineralleri neden bu şekilde tüketeyim? Paketli gıdalardansa meyveleri, kuruyemişleri, protein barlarını, tarçını, zerdeçalı ve omega-3 yağ asitlerini hayatınızın bir parçası haline getirin.
Ve unutmayın; önemli olan bilgiyi nerede bulacağınızı hatırlamak değil; bilginin kendisini hatırlamaktır. Akıllı telefonlar ve teknoloji bizim hayatımızı kolaylaştırmak için vardır; mevcut becerilerimizi budamak için değil…
