olucak@gmail.com
İletişim yeni formlar kazanmaya, yeni yöntemler ve yeni mecralar ile değişmeye devam ediyor. Sosyal medya ise, özellikle çocuklar ve gençler için yetişkinlerin vazgeçilmez iletişim biçimlerini geride bırakıyor.
Her yaş için iletişim kurmak önemli ancak ilk gençlik dönemlerinde iletişim kurmak yetişkin dönemlerine göre daha etkileyici olabiliyor. Günümüz gençliğinde iletişimi belirleyen neredeyse tek ve en önemli yöntem ise sosyal medya. Her bir sosyal medya platformu kullanmanın ayrıcalıkları olsa da önemli olan bağlantıda kalmak; her an ulaşılabilir olmak ve her an istenilen kişiye ulaşabilmek. Sosyal medya kullanım alışkanlığının çocukluktan başlaması ve ergenlik döneminde katlanarak devam etmesi aileleri endişelendirirken, bu durumun nasıl engelleneceği çözülemeyen bir probleme dönüşüyor. Aynı zamanda bu durum çeşitli ülkelerin, çocukların ve gençlerin sosyal medya kullanımlarında yeni kısıtlamalara ve kurallar koymalarına neden oluyor.
Ülkemizde 2024 yılı rakamlarına göre günlük internet kullanımı 7 saati geçiyor. Dünya sıralamasına göre Türkiye internet kullanımında 19. sırada yer alıyor. İnternet kullanıcılarının neredeyse tamamına yakını (% 93,8’i) mobil bağlantı kurabiliyor. Mobil bağlanabilenlerin de yarıdan fazlası (% 67,4’ü) sosyal medya kullanıcısı. Bu rakamlar ülkemiz genel durumunu ifade ederken çocukların internet kullanım rakamları daha farklı ve düşündürücü görünüyor.
Çocuklar için Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, TÜİK tarafından ilk defa bağımsız bir araştırma olarak uygulanmış. Araştırmaya göre, 6-15 yaş grubu çocukların internet kullanım alışkanlığı yüzde 91,3 olarak tespit edilmiş. İnternet kullanımı kız çocuklarında yüzde 90,3 olurken, erkek çocuklarında kızlardan biraz daha fazla (%92,2) olduğu görülmüş.
Araştırma verilerine göre, çocuklar günde en az 2 saat veya daha fazla internette vakit geçiriyor; hafta sonları bu süre daha da artarak devam ediyor. İnternetteki bu süreyi çocuklar en çok video izlemek için geçiriyor. Ayrıca ödev yapmak ya da eğitim amaçlı kullanımlar ikinci sırada yer alırken; oyun oynama veya oyun indirme üçüncü internet kullanım amaçlarını gösteriyor. Aşağıdaki grafikte görüldüğü gibi, çocuklar interneti en az e-posta göndermek veya almak için kullanıyor.
Düzenli İnternet kullanan çocukların İnternet kullanım
amaçları, 2024 (TÜİK)
İnternet kullanan çocukların yüzde 66,1’i sosyal medya kullanıyor. Çocukların en fazla kullandıkları sosyal medya platformu You Tube. Kullandıkları diğer platformlar ise sırasıyla; Instagram, Tik Tok, Snapchat, Pinterest, Facebook ve X olarak sıralanıyor. Sosyal medya kullanımı çocuklar 10 yaşını geçtiğinde (11-15 yaşlarında) artarak devam ediyor. Çocukların yüzde 76,1’i cep telefonu ve akıllı telefon kullanıyor. Cep telefonu kullanım alışkanlıkları ve farkları başka bir araştırmanın konusu olduğundan, şimdilik başka bir yazı konusu olarak ayrı tutmakta yarar var.
Ülkemizde çocukların internet kullanımı hakkında yapılan bu özel araştırma, diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye için de bu durumun bir sorun olarak ele alınacağının habercisi. Araştırma sonuçları önümüzdeki günlerde çocukların telefon ve internet kullanımları konusunda belli ki bazı kısıtlamalara neden olacak veya yeni kurallar eklenecek. Çünkü, bazı ülkeler yaşadıkları bu ortak sorun için çözüm önerileri açıklamaya başladılar bile. Avustralya 16 yaşından küçükler için sosyal medya yasağını kabul eden ilk ülke olurken; Almanya, Fransa, Belçika, İtalya, İrlanda, Yunanistan, Norveç gibi ülkeler çocuklar için sosyal medya kullanım yaşında yeni sınırlar getirmeye başladı.
Yasakların genel olarak çözüm getirmediğini, internet yasaklarının en kısa zamanda aşılabildiğini geçmişteki uygulamalardan hatırladığımızdan, çocukların sosyal medya kullanım alışkanlıklarını değiştirmeye yönelik yeni ve kapsamlı düzenlemeler yapılması gerektiği düşüncesindeyiz. Bürokratik yasaklar yerine ebeveynlerin çocukların nasıl zaman geçirdiğini gözlemleyip, günlerini kültürel ya da sportif faaliyetler gibi etkinlikler ile planlamaları daha yararlı olabilir.
