Çanakkale'nin ünü dünyaya yayılan sinemacısı; Nuri Bilge Ceylan

2561

 Sadece Yenice ve Çanakkale’nin değil, Türkiye’nin de sinemadaki iftiharlarından, dünyaca ünlü yönetmen Nuri Bilge Ceylan’ın kısa filmlerden Cannes Film Festivali’ne uzanan yolculuğunu derledik. 26 Ocak 1959`da İstanbul, Bakırköy`de doğan Nuri Bilge Ceylan’ın çocukluğu, İstanbul Yeşilköy`de Zirai Araştırma Enstitüsü`nde çalışmakta olan Ziraat mühendisi babasının, memleketi Çanakkale`ye tayinini istemesi sonucu, ailece Yenice`ye taşınmalarının ardından burada geçer. Yenice`de o yıllarda lise bulunmadığı için, ablasının eğitimi nedeni ile Nuri Bilge 10 yaşında iken, 1969 yılında tekrar İstanbul`a dönmek zorunda kalır Ceylan ailesi. Nuri Bilge Ceylan, ilkokul beşi, ortaokulu ve liseyi Bakırköy`de devlet okullarında okur. Yaz tatillerini ise ailesi ile birlikte memleketi Yenice`de geçirirler. Liseden sonra, 1976 yılında, İstanbul Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği bölümüne girer. Ancak olaylı yıllardır. Boykotlar, çatışmalar, siyasi kutuplaşmalar nedeniyle dersleri sürekli kesintiye uğrar. 1978 yılında tekrar sınava girer ve o yıllarda olayların görece daha az yaşandığı Boğaziçi Üniversitesi`nin Elektrik Mühendisliği bölümüne geçer. Lise yıllarında filizlenen fotoğraf merakı, burada fotoğraf kulübünün de katkısıyla artar. Üniversitenin zengin kütüphanesi ve müzik arşivi, özellikle görsel sanatlara ve klasik müziğe olan tutkusunu beslemekte önemli rol oynar. Üstün Barışta`dan aldığı seçmeli sinema dersleri ve sinema kulübünün yaptığı özel gösterimler, daha önce Taksim`deki Sinematek gösterimlerinde filizlenmiş sinema sevgisinin pekişmesini sağlar. Henüz DVD ya da videonun olmadığı, filmlerin sinemada seyredilmek zorunda olduğu yıllardır bu yıllar. Boğaziçi yıllarında okul harçlığını çıkarmak için kulüpte vesikalık fotoğraf çeker. Fotoğraf kulübü dışında, dağcılık ve satranç kulüplerinde de faaliyet gösterir. 1985 yılında okuldan mezun olan Nuri Bilge, `Ne yapmalıyım?` sorusunun cevabını önce Londra`da, ardından Katmandu`da arar. Aylar süren batı ve doğu seyahatlerinin ardından Türkiye`ye dönen Ceylan askerlik yapmaya karar vererek kararsızlığın verdiği sıkıntılara bir son verir. Ve Ankara Mamak`ta geçen bir buçuk yıllık askerlik günleri boyunca hayatının geri kalanını nasıl şekillendireceğini keşfeder. Sinema... Askerlikten sonra bu kararını hayata geçirmek amacıyla işe koyulur: Bir yandan geçimini sağlamak için tanıtım fotoğrafları çekerken bir yandan da Mimar Sinan Üniversitesi Sinema bölümüne devam eder. Ama artık otuz yaşlarında olan okulun bu en yaşlı öğrencisinin hayata atılmak için acelesi vardır, iki sene sonra okulu bırakır. Önce arkadaşı Mehmet Eryılmaz`ın bir kısa filminde oyunculuk yapar ve teknik sürece baştan sona katılarak bilgisini pekiştirir. Sonra da o filmin çekildiği Arriflex 2B kamerayı kendi kısa filmini çekmek amacıyla satın alır. O yıllar henüz video kameralar bir opsiyon değildir. 

Koza ile başlayan film yolculuğu 
1993 yılı sonlarında, bir kısmını Rusya`dan kendi valizinde getirdiği, bir kısmını TRT`nin verdiği son kullanma tarihi çoktan geçmiş filmlerle kısa filmi Koza`yı çekmeye başlar. Film 1995 Mayıs`ında Cannes`da gösterilir ve Cannes Film Festivalinde yarışmaya seçilen ilk Türk kısa filmi olur. Ardından Koza`nın devamı sayılabilecek ve bazılarınca "taşra üçlemesi" diye nitelendirilen üç uzun metrajlı film gelir: Kasaba (1997), Mayıs Sıkıntısı (1999) ve Uzak (2002). Bu filmlerde Ceylan yakın arkadaşlarını, akrabalarını ve ailesini oyuncu olarak kullanır ve hemen her işi kendisi üstlenir. Görüntü yönetimi, ses dizaynı, yapımcılık, kurgu, senaryo ve yönetmenlik. Üçlemenin son filmi `Uzak`, 2003 Cannes Film Festivali`nde Büyük Jüri Ödülü`nü alır ve bir anda Ceylan`ı uluslararası alanda tanınan bir isim haline getirir. Cannes sonrasında yolculuğuna devam eden Uzak, 23`ü uluslararası olmak üzere toplam 47 ödül alarak Türk sinemasının en fazla ödül kazanan filmi olur. Ardından bu kez yine 2006 Cannes Film Festivali`nde FIPRESCI ödülünü alacağı `İklimler` filmi gelir. Filmde eşi Ebru Ceylan ile birlikte başrolü paylaşır. 2008 tarihli filmi `Üç Maymun` ile 61.Cannes Film Festival`inde yarışır ve En İyi Yönetmen Ödülü`ne layık görülür. `Üç Maymun` daha sonra Oscar yarışında da ilk dokuza kalmayı başaran ilk Türk filmi olur. Nuri Bilge Ceylan 2009 yılında tekrar Cannes`a geri döner. Ancak bu kez ana yarışmada jüri üyesidir. 2011 tarihli filmi "Bir Zamanlar Anadolu`da", Cannes Film Festivali`nde bir kez daha Büyük Jüri Ödülü`nü kazanır. 2014 yılında yine Cannes`da görücüye çıkan son filmi "Kış Uykusu" festivalin büyük ödülü Altın Palmiye ödülüne layık görülür. 2003 yılı sonlarında `İklimler` filminin mekan aramaları sırasında, askerlik yıllarından beri el sürmediği fotoğraf sanatına geri döner. Sinemanın yanı sıra onu da yürütmeye başlar.
Uluslararası alanda aldığı ödüller 
Filmlerinin yönetimi, kurgusu ve senaryosunu hatta birinde oyunculuğunu da yapan Nuri Bilge Ceylan, yurtdışındaki ödüller de dahil olmak üzere 100`e yakın ödül aldı. Çalışmalarındaki titizlik ve detaycılığı ile dikkat çeken yönetmenin 8 filmi de ayrı bir sinema olayı.
Koza (1995)
Ödüller:
1995 Cannes Film Festivali Uluslararası Kısa Film Yarışması
Kasaba (1998)
17. Uluslararası İstanbul Film Festivali (1998) 
"Fipresci Ödülü"
Berlin Film Festivali (1998) 
"Caligari Ödülü" Nuri Bilge Ceylan
Köln Film Festivali (1999) 
"En İyi Film" 
"En İyi Görüntü Yönetmeni" (Nuri Bilge Ceylan)
Mayıs Sıkıntısı (1999)
21. Siyad Türk Sineması Ödülleri, 1999
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Yönetmen"
"En İyi Film"
36. Antalya Altın Portakal Film Festivali (1999)
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Yönetmen"
"Nuri Bilge Ceylan - Dr. Avni Tolunay Özel Ödülü"
"En İyi 2. Film"
19. Uluslararası İstanbul Film Festivali 2000
"Altın Lale"
"En İyi Türk Filmi"
"Fipresci Ödülü (Uluslararası)"
"Halk Jürisi Ödülü"
Buenos Aires Uluslararası Film Festivali, 2001
Nuri Bilge Ceylan - En İyi Yönetmen
12. Ankara Film Festivali 2000
En İyi Film
İskenderiye Film Festivali 2000
"Jüri Özel Ödülü"
"Mehmet Emin Ceylan" - En İyi Erkek Oyuncu
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Kurgu"
Uzak (2002)
56. Cannes Film Festivali, 2003
"Nuri Bilge Ceylan - Büyük Jüri Ödülü"
"Mehmet Emin Toprak - En İyi Erkek Oyuncu"
"Muzaffer Özdemir - En İyi Erkek Oyuncu"
39. Antalya Altın Portakal Film Festivali 2002
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Yönetmen"
"En İyi Film"
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Senaryo"
"Mehmet Emin Toprak - En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu"
"En İyi Film"
14. Ankara Film Festivali 2002
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Yönetmen"
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Görüntü Yönetmeni"
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Kurgu" "Zuhal Gencer Erkaya - En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu"
24. Siyad Türk Sineması Ödülleri, 2002
"En İyi Film"
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Yönetmen"
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Görüntü Yönetmeni"
22. Uluslararası İstanbul Film Festivali 2003
"En İyi Film"
"Nuri Bilge Ceylan - Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı Yılın En İyi Türk Yönetmeni"
"FIPRESCI Ödülü"
Cinemaya Film Festivali 2003
"En İyi Film"
"Büyük Ödül"
13. Orhan Arıburnu Ödülleri 2002
"En İyi Film"
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Yönetmen"
"Muzaffer Özdemir - En İyi Erkek Oyuncu"
39. Chicago Uluslararası Film Festivali, 2003
Nuri Bilge Ceylan - En İyi 2. Film
25. Montpellier Film Festivali 2003
"Nuri Bilge Ceylan - Altın Antigone"
"Nuri Bilge Ceylan - Eleştirmenler Birliği Ödülü"
Beyrut Film Festivali 2003
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Film"
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Senaryo"
16. Trieste Film Festivali, 2004
Nuri Bilge Ceylan - En İyi Film
Mexico City Film Festivali, 2004
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Yönetmen"
"Nuri Bilge Ceylan - En İyi Görüntü Yönetmeni"
İklimler (2006)
Ödüller:
43. Antalya Film Festivali, 2006 [1]
En İyi Laboratuvar Sinefekt
En İyi Ses Tasarımı (İsmail Karadaş)
En İyi Kurgu (Ayhan Ergürsel)
En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu (Nazan Kırılmış)
En İyi Yönetmen (Nuri Bilge Ceylan)
59. Cannes Film Festivali, 2006
FIPRESCI Ödülü
26. Uluslararası İstanbul Film Festivali, 2007
En İyi Film
Skip City Uluslararası Dijital Sinema Festivali, Japonya, 2007 [2]
En İyi Dijital Film
Üç Maymun (2008)
61. Cannes Film Festivali
En İyi Yönetmen Ödülü
2. Yeşilçam Ödülleri
En iyi film
En iyi yönetmen
En iyi senaryo
En iyi kadın oyuncu
En iyi görüntü yönetmeni
Genç yetenek özel
41. Siyad Ödülleri;
En iyi kurgu
En iyi kadın oyuncu performansı
En iyi yardımcı erkek oyuncu performansı
En iyi yönetmen
Osian`s Cinefan Film Festivali
En iyi yönetmen
Haifa Film Festivali
En iyi film(Golden Anchor)
Asia Pasific Screen Awards
En iyi yönetmen
En iyi film (Tulpan)
"Manaki Brothers" Film Camera Festivali
Mosfilm Awards
Special Mention(Özel Mansiyon)
Bir Zamanlar Anadolu`da (2011)
64. Cannes Film Festivali Jüri Büyük Ödülü
Asia Pasific Screen Awards
En iyi yönetmen
Büyük Jüri Ödülü
En iyi görüntü yönetmeni - Gökhan Tiryaki
Kış Uykusu (2014)
67. Cannes Film Festivali
Altın Palmiye 
FIPRESCI Ödülü
47. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri
En İyi Film
En İyi Yönetmen
Ahlat Ağacı ( 2018 ) 
Nuri Bilge Ceylan Kitapları: 
Söyleşiler
Üç Maymun  
Sinemaskop Türkiye  
İlklimler 
Taşra Üçlemesi 
Uzak 
Mayıs Sıkıntısı 
Kasaba 

(Seçkin Sağlam) 

Kaynak: Çanakkale Yazar ve Sanatçı Evi
Not: Bu yazı Çanakkale TROİA Dergisinin Mart 2018 sayısında yer almıştır. 
 
Paylaş