Tüberküloz, yani halk arasındaki adıyla verem, insanlık tarihinin en eski ve en ölümcül hastalıklarından biridir. Bu hastalık, solunum yoluyla bulaşan bir bakteri olan Mycobacterium tuberculosis’in neden olduğu bir enfeksiyondur. Genellikle akciğerleri etkileyen tüberküloz, tedavi edilmediğinde diğer organlara da yayılabilir ve ölümcül olabilir. Peki, tüberküloz nedir, belirtileri nelerdir, nasıl tedavi edilir ve nasıl korunulur? Bu makalede, bu soruların cevaplarını arayacağız.
Tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis isimli bakterinin solunum yollarından vücuda girmesiyle oluşan bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu bakteri, öksürme, hapşırma veya nefes verme gibi yollarla havaya saçılan damlacıklarla bulaşır. Sağlıklı bir kişi, bu damlacıkları soluduğunda tüberküloz mikrobu ile karşılaşır. Ancak bu, her zaman hastalığa yakalanacağı anlamına gelmez. Bazı kişilerde, bağışıklık sistemi mikrobu baskılayarak enfeksiyonun gelişmesini önler. Bu kişilerde, mikrop vücutta sessiz bir şekilde kalır ve hiçbir belirti göstermez. Bu duruma latent (sessiz) tüberküloz denir. Latent tüberkülozlu kişiler, hastalığı başkalarına bulaştırmazlar. Ancak, bağışıklık sistemi zayıfladığında, mikrop aktif hale gelir ve hastalık ortaya çıkar. Bu duruma aktif tüberküloz denir. Aktif tüberkülozlu kişiler, hastalığı başkalarına bulaştırabilirler.
Tüberküloz, akciğerlerin dışında da diğer organları etkileyebilir. Bu durumda, belirtiler o organın fonksiyonlarına göre değişir. Örneğin, beyin tüberkülozunda baş ağrısı, kusma, bilinç bulanıklığı, nöbetler gibi belirtiler görülebilir. Kemik tüberkülozunda ise eklem ağrısı, şişlik, hareket kısıtlılığı gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Tüberküloz tedavisi, hastalığın tipine, şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenir. Genellikle, tüberküloz tedavisinde birden fazla antibiyotik ilaç kullanılır. Bu ilaçlar, mikrobu tamamen yok etmek ve ilaca direnç gelişmesini önlemek için uzun süre (en az 6 ay) düzenli olarak alınmalıdır. Tedavi sürecinde, hastanın doktorunun önerilerine uyması, ilaçlarını aksatmaması, kontrollerini yaptırması ve beslenmesine dikkat etmesi çok önemlidir. Tedaviye uyum sağlanmadığında, hastalık nüksedebilir, ilaca dirençli tüberküloz gelişebilir ve hastalık başkalarına bulaşabilir.
Tüberkülozdan korunmanın en etkili yolu, hastalığın erken teşhis ve tedavisidir. Bu sayede, hastalığın yayılması ve komplikasyonların gelişmesi önlenebilir. Ayrıca, hastaların izole olması, kapalı ortamın iyi havalandırılması, maske kullanması, sigara içmemesi ve alkol almaması da korunmada önemli rol oynar. Tüberküloz riski yüksek olan kişiler için, BCG aşısı da bir korunma yöntemi olarak uygulanabilir. BCG aşısı, tüberküloz mikrobuna karşı bağışıklık sisteminin tepkisini artırarak, hastalığın şiddetini azaltır. Ancak, aşı her zaman hastalığı önlemeyebilir ve yan etkileri olabilir. Bu nedenle, aşı yapılması gereken kişilerin doktor tarafından belirlenmesi gerekir.(Erhan Taylan)
