Siyanür, bir karbon ve üç azot atomundan oluşan siyano grubunu içeren kimyasal bileşiklere verilen genel addır. Siyanür, doğada bazı bitki ve mikroorganizmalar tarafından üretildiği gibi, endüstriyel olarak da kullanılmaktadır. Siyanür, çok zehirli bir madde olup, insan vücudunda solunum yetmezliği, kalp durması ve ölüme yol açabilir.
Siyanür, doğada bazı bitki ve hayvanlar tarafından üretilen bir bileşiktir. Özellikle çekirdekli meyveler, baklagiller, turpgiller ve mısır gibi bitkilerde siyanürlü bileşikler bulunmaktadır. Bu bitkilerdeki siyanür miktarı genellikle çok düşüktür ve pişirme veya sindirim sırasında zararsız hale gelir. Ancak aşırı miktarda tüketildiğinde veya çiğ olarak yenildiğinde siyanür zehirlenmesine neden olabilir.
Siyanür ayrıca bazı hayvanlarda da bulunabilir. Örneğin, bazı böcekler, örümcekler, akrepler, yılanlar ve balıklar siyanür üretebilir veya salgılayabilir. Bu hayvanlar siyanürü savunma mekanizması olarak kullanır veya avlarını felç etmek için kullanır. Bu hayvanların ısırması veya sokması sonucunda siyanür zehirlenmesi görülebilir.
Siyanür, endüstride de çok çeşitli alanlarda kullanılan bir bileşiktir. Siyanürün en yaygın kullanım alanları şunlardır:
Kimyasal üretim: Siyanür, naylon, poliamid, akrilik ve plastik gibi sentetik malzemelerin üretiminde kullanılır. Ayrıca ilaç, boya, kozmetik ve temizlik ürünleri gibi kimyasal ürünlerin yapımında da siyanür kullanılır.
Madencilik: Siyanür, altın ve gümüş gibi değerli metallerin cevherden ayrıştırılmasında kullanılır. Bu işlemde siyanür, metal iyonları ile kompleks bağlar oluşturarak onları çözeltiye geçirir. Daha sonra bu çözeltiden metal iyonları geri kazanılır.
Fotoğrafçılık: Siyanür, fotoğraf filmlerinin geliştirilmesinde kullanılır. Siyanür, film üzerindeki gümüş halid kristallerini çözerek görüntünün ortaya çıkmasını sağlar.
Metal işleme: Siyanür, metal yüzeylerinin sertleştirilmesi, temizlenmesi veya kaplanması gibi işlemlerde kullanılır. Örneğin, demir veya çelik yüzeylerine siyanürlü bir banyoda ısı uygulanarak sert ve korozyona dayanıklı bir tabaka oluşturulur.
Siyanür, çok zehirli bir madde olup, insan vücuduna solunum yoluyla, cilt yoluyla veya ağız yoluyla girebilir. Siyanür vücuda girdiğinde hemoglobin ile reaksiyona girerek oksijen taşıma kapasitesini azaltır. Bu da solunum yetmezliği, baş dönmesi, baş ağrısı, bulantı, kusma, bayılma, kriz ve ölüme neden olabilir.
Siyanür zehirlenmesinin belirtileri şunlardır:
Hafif zehirlenme: Hafif zehirlenmede kişi nefes darlığı, çarpıntı, baş dönmesi, baş ağrısı, bulantı ve kusma yaşayabilir. Bu durumda kişiye bol su içirilmeli ve taze hava verilmelidir.
Orta zehirlenme: Orta zehirlenmede kişi baygınlık, konvülsiyon, hipotansiyon, bradikardi ve metabolik asidoz gibi belirtiler gösterebilir. Bu durumda kişiye oksijen verilmeli ve acil tıbbi yardım alınmalıdır.
Şiddetli zehirlenme: Şiddetli zehirlenmede kişi solunum durması, kalp durması ve ölüm yaşayabilir. Bu durumda kişiye suni solunum ve kalp masajı yapılmalı ve antidot olarak amil nitrit, sodyum nitrit veya sodyum tiosülfat verilmelidir.
(HABER MERKEZİ)
