Türkiye, deprem kuşağında yer alan bir ülke olarak kentsel dönüşümü hayati bir konu olarak görüyor. Ülke genelinde yaklaşık 36 milyon bağımsız bölümden 6 milyonunun riskli olduğu, 2 milyonunun ise acil dönüştürülmesi gerektiği belirtiliyor. Bu nedenle, kentsel dönüşümü hızlandırmak ve etkinleştirmek için yeni bir yasal düzenleme yapılması gerekiyordu.
TBMM Genel Kurulu’nda, 7 Kasım 2023 tarihinde ‘Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ görüşülerek kabul edildi123. Yeni kentsel dönüşüm yasası, afet riski altındaki alanlar ve yapılar için sağlıklı ve güvenli yaşam çevreleri oluşturmak amacıyla birçok yenilik getiriyor. Peki, yeni kentsel dönüşüm yasası neler içeriyor? Hangi haklar ve yükümlülükler değişiyor? İşte yeni kentsel dönüşüm yasası ile ilgili merak edilen detaylar…
Yeni kentsel dönüşüm yasası ile kentsel dönüşümde 3’te 2 çoğunluk yerine yüzde 50+1 sistemi getiriliyor. Buna göre, kentsel dönüşüm için gerekli olan yapı ruhsatı alınması da dahil olmak üzere tüm iş ve işlemler, hisseleri oranında maliklerin salt çoğunluğu ile aldığı karara istinaden yapılabilecek. Bu sayede, kentsel dönüşüm sürecinde kararsız veya karşı çıkan azınlık gruplarının engel olması önlenmiş olacak.
Yeni kentsel dönüşüm yasası ile yargı süreçlerinin kısaltılması ve hızlandırılması da amaçlanıyor. Buna göre, deprem bölgesinde hayatın normale döndürülmesi için ağır hasarlı olduğu tespit edilen yapıların akıbetinin bir an önce belirlenmesi için mahkeme sürelerinin kısaltılması ve bilirkişi süreçlerinin kısaltılmasına yönelik genel usulden farklı hükümler öngören geçici bir madde yer alıyor1. Ayrıca, yürütmeyi durdurma kararlarına itiraz edilemeyecek. Bu şekilde, kentsel dönüşüm sürecinin yargıya takılması ve uzaması engellenmiş olacak.
Yeni kentsel dönüşüm yasası ile devlet desteği de artırılıyor. Buna göre, ‘Yarısı Bizden’ kampanyası çerçevesinde, maddi durumu yeterli olmayanlara devlet yardım edecek. Devlet, kentsel dönüşüm kapsamında yıkılan konutların yerine yapılacak yeni konutların yüzde 50’sini karşılayacak. Ayrıca, kentsel dönüşümde faiz desteği, kira yardımı, vergi muafiyeti gibi teşvikler de devam edecek.
Yeni kentsel dönüşüm yasası ile rezerv yapı alanı tanımı ve uygulaması da değişiyor. Buna göre, afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi için gerekli olan rezerv yapı alanlarının belirlenmesinde, yerleşim yerlerinde bulunan parsellerin de rezerv yapı alanı olarak belirlenmesinin mümkün olması hedefleniyor. Bu sayede, afet riski altındaki alanlarda yaşayan vatandaşların, aynı ilçe veya il sınırları içerisinde başka bir alana taşınması kolaylaştırılacak.
Yeni kentsel dönüşüm yasası ile riskli yapı tespitinde kolluk gücü yetkisi de veriliyor. Buna göre, riskli yapı tespitinde, ev sahibi konutunda olmasa da kolluk gücüyle tespit yaptırılabilecek1. Bu sayede, riskli yapıların tespitinde yaşanan zorluklar ve gecikmeler önlenmiş olacak.
Yeni kentsel dönüşüm yasası ile afet riski altındaki alanlar ve yapılar için daha güvenli, sağlıklı ve yaşanabilir bir çevre oluşturulması amaçlanıyor. Kentsel dönüşüm sürecinin hızlanması ve etkinleşmesi için getirilen yeni düzenlemeler, hem vatandaşların hem de sektörün yararına olacak. Yeni kentsel dönüşüm yasası ile ilgili daha fazla bilgi için TBMM resmi sitesini ziyaret edebilirsiniz.
(Şerife Turhanlı)
