Dil aileleri, birbiriyle aynı kökten gelen ve soysal açıdan akraba dil topluluğuna verilen addır. Aynı dil ailesine mensup dillerin, ortak bir proto dilden türediği kabul edilir. Dünyada 7.000’i aşkın yaşayan dili kapsayan 142 farklı dil ailesi bulunmaktadır. Dil aileleri, diller arasındaki yapı, ses sistemi, söz dizimi gibi özellikleri göz önüne alarak sınıflandırılır. Bu yazıda, dünyanın en büyük dil ailelerini ve bu ailelere ait dilleri tanıyacaksınız.
Hint-Avrupa dil ailesi, dünyanın en büyük dil ailesidir. Yüzlerce dil ve lehçe içerir. Dünyada 2,5 milyarı aşkın kişinin ana dili Hint-Avrupa dil ailesine ait bir dildir. Avrupa’nın en büyük dilleri, Güney ve Batı Asya dilleri, Kuzey ve Güney Amerika ve Okyanusya’da en çok konuşulan diller Hint-Avrupa dilleridir. Günümüzde dünyada en çok konuşulan 20 dilden 12’si Hint-Avrupa dil grubuna aittir. Bunlar İngilizce, İspanyolca, Hintçe, Portekizce, Bengalce, Rusça, Almanca, Fransızca, Marati, İtalyanca, Puncapca ve Urduca’dır.
Hint-Avrupa dil ailesi, altı ana kola ayrılır: Hint-İran, Slav, Roman, Cermen, Yunan ve Kelt dilleri. Bu kollardan bazıları da kendi içinde alt gruplara bölünür. Örneğin, Roman dilleri, Latinceden türemiş olan İtalyanca, Fransızca, İspanyolca, Portekizce, Rumence, Katalanca gibi dilleri içerir. Cermen dilleri ise, İngilizce, Almanca, Felemenkçe, İsveççe, Norveççe gibi dilleri kapsar. Hint-İran dilleri, İran, Afgan, Pakistan, Hindistan, Sri Lanka, Nepal dillerini barındırır. Slav dilleri, Rusça, Bulgarca, Lehçe, Çekçe, Slovakça, Baltık dilleri gibi dillerden oluşur. Yunan dili, Hint-Avrupa dil ailesi içerisinde soyutlanmış bir dildir. Kelt dilleri ise, Bretonca, Galce, İrlandaca, İskoç dili, Kernevekçe gibi dilleri içerir.
Hami-Sami dil ailesi, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’ya yayılmış çeşitli topluluklarca konuşulan yaklaşık 250 dilden oluşur. Hami ve Sami alt grupları olmak üzere ikiye ayrılır. Hami dilleri, Eski Mısır dili, Kuşi dili, Libya-Berber dili, Çad dili gibi dilleri içerir. Sami dilleri ise, Arapça, İbranice, Habeşçe, Akatça gibi dillerden oluşur. Bu ailenin yaşayan en önemli dilleri Arapça ve İbranicedir. Arapça, 22 ülkenin resmi dili olup, 420 milyon kişi tarafından konuşulur. İbranice ise, İsrail’in resmi dili olup, 9 milyon kişi tarafından konuşulur.
Bantu dilleri, Orta ve Güney Afrika’da yaşayan kabilelerin konuştukları 400’den fazla dilin bütününe verilen addır. Lingalaca, Lubaca, Kongoca, Swahili, Pölce, Susuca, Gurca, Akanca Bantu dilleri grubundandır. Aslında Bantu’yu bir dil ailesi olarak adlandırmak yanlış olur, çok farklı kurallar içeren diller de bu grubun bir üyesi olabilir. Bantu bölgede konuşulan dillere verilen genel addır. Bantu sözcüğünün ne anlama geldiği konusunda ortak kabul görmüş bir görüş olmasa da bantu birçok Bantu dilinde “insan” anlamına gelir.
Çin-Tibet dilleri, Çin ve Tibet-Burma dilleri gruplarında yer alan 300 Doğu Asya dilinden oluşur. Çince, Tibetçe, Dzongka, Birmanca, Vietnamca ve Kmerce bu gruba girer. Çince, dünyada en çok konuşulan dil olup, 1,3 milyar kişi tarafından anadili olarak kullanılır. Çince, birçok lehçeye ayrılır. En yaygın lehçeler Mandarin, Wu, Fucien, Amoy, Kantonca ve Hakka’dır. Çince, tonlu bir dil olup, yazı sistemi ideogramlardan oluşur. Tibetçe, Tibet, Bhutan, Nepal, Hindistan ve Çin’in bazı bölgelerinde konuşulur. Tibetçe, Hint-Avrupa dillerine benzer bir yazı sistemine sahiptir. Birmanca, Myanmar’ın resmi dili olup, 33 milyon kişi tarafından konuşulur. Vietnamca, Vietnam’ın resmi dili olup, 95 milyon kişi tarafından konuşulur. Kmerce, Kamboçya’nın resmi dili olup, 16 milyon kişi tarafından konuşulur.
Ural-Altay dilleri, Türkçe, Ural-Altay dil ailesinin Altay kolunda yer almaktadır. Ural ve Altay dilleri akrabalığı öteden beri tartışma konusu olmuştur. Ural dilleri, Fince, Laponca, Estonca, Mari dili, Çeremişçe, Komice, Karelce, Macarca, Khansi dili, Mansice, Samoyet, Nenetçe gibi dilleri içerir. Altay dilleri ise, Türkçe, Moğolca, Mançuca, Tunguzca, Korece, Japonca gibi dilleri kapsar. Türkçe, dünyada 200 milyon kişi tarafından konuşulan, Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Tacikistan, Rusya, Çin, Irak, İran, Suriye, Yunanistan, Bulgaristan, Makedonya, Kosova, Romanya, Moldova gibi ülkelerde yaşayan Türk halklarının ortak dilidir.(Haber Merkezi)
