Egzama, milyonlarca insanın hayatını zorlaştıran kronik bir cilt hastalığıdır. Egzama, ciltte kızarıklık, kaşıntı, kuruluk ve pullanma gibi rahatsız edici belirtilere neden olur. Egzama, hem fiziksel hem de psikolojik olarak yaşam kalitesini düşürür. Peki egzama neden olur, egzama bulaşıcı mı, egzama nasıl tedavi edilir? Bu soruların cevaplarını öğrenmek için bu makaleyi okumaya devam edin. Bu makalede, egzama hakkında bilmeniz gereken her şeyi bulacaksınız. Egzama nedir, egzama nedenleri, egzama belirtileri, egzama tedavisi ve egzama bulaşıcılığı hakkında güncel ve doğru bilgileri sizin için derledik. Egzama ile ilgili merak ettiklerinizi öğrenmek için okumaya devam edin.
Egzama, diğer adıyla atopik dermatit, cildin üst tabakasını sağlamlaştıran bir proteinin eksik veya hatalı üretimi sonucu cildin alerjen maddelere karşı daha geçirgen olması durumudur. Bu durum, ciltte kuru, pullu yama tarzında lezyonlara ve yoğun kaşıntıya neden olur. Cildin kaşınması, kırmızı kabarık noktalara, kalınlaşmış deriye ve cilt yüzeyinde açık kesiklere neden olabilir. Yoğun kaşıntı hissi uykuyu zorlaştırır; yorgunluk, okulda ve işte kötü performans, günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirmekte zorlanma ve genel olarak daha kötü yaşam kalitesi ile sonuçlanır.
Egzama her yaş ve cinsiyette insanı etkileyebilir. Egzama vakalarının çoğu çocukluk döneminde başlar ancak yetişkin olarak ilk kez egzama gelişmesi mümkündür. Egzama sık olarak alerjik hastalıklarla birlikte seyreden bir durumdur. Egzamalı insanların ciltleri diğer insanlarınkine kıyasla bir miktar daha geçirgen olduğu için alerjen madde geçişlerine daha fazla izin vermekte, bu nedenle egzaması olanlarda alerjik hadiselere daha sık rastlanmaktadır.
Egzamanın nedenleri arasında genetik ve çevresel faktörler yer alabilir. Genetik aktarım sonucu hastaların bir kısmında alerjiler gelişebilir; bu alerjiler de egzama için zemin hazırlayabilmektedir. Egzama çocuklar ve yetişkinlerde; alerji, stres ve aşırı titizliğe bağlı nedenlerle de görülebilir. Özellikle ev kadınları, inşaat işçileri, kuaförler ve temizlik işçilerinde sıklıkla görülebilir.
Egzama, cildin yapısında bulunan yağ miktarında değişme olur ve deride su kaybı meydana gelir. Su kaybı kaşıntıya neden olur ve cildin yapısını bozar. Ayrıca egzama ciltte kaşıntının dışında döküntü, kızarıklık, kuruma, kabarma, tahriş ve çatlağa da yol açar. Egzamalı cilt çok kurudur ve sabun ve şampuanlar da cildin kuruluğunu daha da artırır. Ayrıca egzamalıların ciltleri çok narin olur bu yüzden giyime önem vermek gerekir, giyilen yünlü kıyafetler de cilde zarar verir. Egzamalıların saçlarında sıklıkla konaklar oluşur. Egzamanın erken teşhisi yapılarak nedeni bulunmalı ve tedavisi yapılmalıdır.
Egzamanın nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
Anne veya babada olan egzama çocuklara geçme olasılığı %60 ila %80 arasındadır. Vücut genetik olarak yatkın olunca çevresel faktörlerin etkisiyle egzama ortaya çıkar. Egzamanın gelişiminde bağışıklık sisteminin rolü de büyüktür.
Stres egzaması adı verilen bu egzama, stresli ve endişeli durumlarda ortaya çıkan bir egzama türüdür. Beyin stres ve korkunun neden kaynaklandığını ayırt edemediği durumda vücut tehlikeli olduğunu düşünerek tepki verir.
Egzama çevresel faktörlerden de etkilenir. Kış aylarında egzama şikayetlerinin artması havanın soğuması ve nem oranın düşmesiyle alakalıdır.
Egzama cildi tahriş eden sabun, şampuan, deterjan, çamaşır suyu, parfüm gibi maddelere maruz kaldığı zamanda ortaya çıkar.
Egzamanın belirtileri kişiden kişiye değişmekle beraber, bebekler ve küçük çocuklarda lezyonlar genellikle dirsek, diz, kafa derisi ve yüz bölgelerinde görülür. Daha büyük çocuklar ve yetişkinlerde ise genellikle eller, ayaklar, kol içleri ve dizlerin arkası lezyonların daha sık görüldüğü bölgelerdir1. Semptomlar şunları içerebilir:
Egzamanın belirtileri bazen hafif, bazen şiddetli olabilir. Belirtiler zaman zaman ortaya çıkıp kaybolabilir. Bazı kişilerde egzama uzun süre devam edebilir. Egzamanın belirtileri alerjen maddelerle temas, stres, hava değişimi, terleme, enfeksiyonlar, hormonal değişiklikler gibi faktörlerle tetiklenebilir.
Egzama tedavisi, egzamanın nedenine, şiddetine ve yaygınlığına göre değişir. Egzama tedavisinin amacı, cildin nemini korumak, kaşıntıyı azaltmak, enfeksiyonu önlemek ve tetikleyici faktörleri ortadan kaldırmaktır. Egzama tedavisinde şu yöntemler kullanılabilir:
Cildin kurumasını ve çatlamasını önlemek için düzenli olarak nemlendirici kullanmak gerekir. Nemlendiriciler cildi yumuşatır, kaşıntıyı azaltır ve cildin bariyer fonksiyonunu güçlendirir.
Egzama tedavisinde en sık kullanılan ilaçlar topikal kortikosteroidlerdir. Bu ilaçlar ciltteki iltihabı, kızarıklığı ve kaşıntıyı azaltır. Topikal kortikosteroidlerin farklı güçleri vardır ve egzamanın şiddetine göre doktor tarafından belirlenir. Topikal kortikosteroidlerin uzun süreli kullanımı cilt incelmesi, renk değişimi, kılcal damar genişlemesi gibi yan etkilere neden olabilir. Bu nedenle doktorun önerdiği doz ve sürede kullanılmalıdır. Topikal kortikosteroidlerin dışında, topikal kalsinörin inhibitörleri, topikal antibiyotikler, topikal antihistaminikler ve topikal antifungal ilaçlar da egzama tedavisinde kullanılabilir.
Topikal ilaçlar yeterli olmadığında veya egzama çok yaygın olduğunda sistemik ilaçlar kullanılabilir. Sistemik ilaçlar ağızdan veya enjeksiyon yoluyla alınan ilaçlardır. Sistemik ilaçlar arasında oral kortikosteroidler, oral antihistaminikler, oral antibiyotikler, oral antifungal ilaçlar, oral immunosüpresif ilaçlar ve biyolojik ajanlar yer alır. Sistemik ilaçların yan etkileri daha fazla olabilir ve düzenli olarak kan testleri yapılması gerekebilir. Sistemik ilaçlar doktor kontrolünde ve reçeteyle kullanılmalıdır.
Fototerapi, egzama tedavisinde kullanılan bir diğer yöntemdir. Fototerapi, cilde ultraviyole ışınlar uygulamak suretiyle cildin bağışıklık sistemini baskılayarak iltihabı azaltır. Fototerapi, haftada 2-3 kez olmak üzere 6-12 hafta sürebilir. Fototerapi, cilt kanseri, katarakt, yaşlanma gibi yan etkilere neden olabilir. Bu nedenle fototerapi, doktorun uygun gördüğü hastalarda ve uygun dozda uygulanmalıdır.
Egzama tedavisinde diğer tedaviler arasında nemlendirici banyolar, yulaf ezmesi banyoları, yatıştırıcı kremler, soğuk kompresler, pamuklu giysiler, alerjenlerden uzak durma, stresten kaçınma, uyku düzeni, beslenme gibi önlemler yer alır. Bu tedaviler, egzama belirtilerini hafifletmeye ve yaşam kalitesini artırmaya yardımcı olabilir.
Egzama bulaşıcı bir hastalık değildir. Egzama, ciltte alerjik bir reaksiyon sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Egzama, başkasına temas yoluyla bulaşmaz. Ancak egzamalı cilt, enfeksiyonlara karşı daha hassas olabilir. Egzamalı ciltte açık yaralar, çatlaklar veya kabuklanmalar varsa, bu bölgelere bakteri, virüs veya mantar bulaşabilir. Bu durumda, enfeksiyon bulaşıcı olabilir ve başkasına geçebilir. Bu nedenle, egzamalı ciltte enfeksiyon belirtileri varsa, doktora başvurmak ve tedavi almak gerekir.
Egzama hakkında bilinmesi gerekenler şunlardır:
