Yalan haber, günümüzde hem bireyler hem de toplumlar için ciddi bir sorun haline gelmiştir. Yalan haber, bilerek veya bilmeyerek yanlış, eksik veya çarpıtılmış bilgiler içeren haberdir. Yalan haber, kamu sağlığını, ülke güvenliğini, demokrasiyi ve insan haklarını tehdit edebilir. Bu nedenle, yalan haberle mücadele etmek için yasal düzenlemeler yapılması gerekmektedir. Dezenformasyon Yasası, bu amaçla hazırlanan ve TBMM’de kabul edilen bir yasadır. Dezenformasyon Yasası, yalan haber yayanlara hapis cezası verilmesini, internet haber sitelerinin yasal zemine kavuşturulmasını ve basın kartı verilmesini öngörmektedir. Peki, Dezenformasyon Yasası nedir, ne anlama geliyor, yalan habere hapis cezası var mı? İşte, Dezenformasyon Yasası hakkında bilmeniz gerekenler…
Dezenformasyon Yasası, Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un resmi adıdır. Dezenformasyon Yasası, 29 Ekim 2023 tarihinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Cumhuriyet Bayramı konuşmasında duyurulmuş, 8 Kasım 2023 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaşmıştır. CHP, yasanın iptali ve yürürlüğünün durdurulması için Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuş, ancak AYM yasanın iptal istemini oy çokluğuyla reddetmiştir.
Dezenformasyon Yasası’nın amacı, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kişileri cezalandırmak, internet haber sitelerinin yasal zemine kavuşturmak ve basın kartına ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Dezenformasyon Yasası’nın kapsamı, Türk Ceza Kanunu’na eklenen 217/A maddesi, Basın Kanunu’nda yapılan değişiklikler ve ilgili kanunlarda yapılan düzenlemelerdir. Dezenformasyon Yasası, yalan haber yapanlar, internet haber siteleri, basın kartı talep eden medya mensupları ve enformasyon görevlileri gibi kişi ve kurumları ilgilendirmektedir.
Dezenformasyon Yasası, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Dezenformasyon Yasası’na göre, yalan haber yapanlar, internet haber siteleri ve basın kartı talep edenler, aşağıdaki cezalarla karşı karşıya kalabilirler:
Ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kişiler, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacaktır. Eğer suç, gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenirse, ceza yarı oranında artırılacaktır.
İnternet haber siteleri, faaliyet gösterdikleri iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, iletişim telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer sağlayıcısının adı ve adresini, kullanıcıların ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve iletişim başlığı altında bulundurmak zorundadır. Ayrıca, internet haber siteleri, kanun veya Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle kurulan sair müesseseler veya bunların iştiraklerinin internet haber sitelerinde yayımlatacakları ilan ve reklamları ancak Basın İlan Kurumu aracılığı ile yayımlayabilecektir. Bu şartlara uymayan internet haber siteleri, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından uyarılacak, eksikliklerini gidermeyenler ise asliye ceza mahkemesine başvurulacak ve internet haber sitesi vasfının kazanılmadığı tespit edilecektir.
Basın kartı talep eden medya mensupları ve enformasyon görevlileri, Basın Kanunu’nun belirlediği şartları taşımak zorundadır. Basın kartı başvurusu, İletişim Başkanlığı’na online olarak yapılacaktır. Basın kartı, resmi nitelikte bir kimlik belgesi olarak kabul edilecektir. Basın kartı, 44 farklı kategoride teknoloji yarışmaları, seminerler, atölyeler, sergiler, hava gösterileri, konserler ve eğlenceli aktiviteler yer almaktadır. Festival, her yıl farklı bir şehirde gerçekleştirilmektedir. 2021 yılında İstanbul’da düzenlenen festival, 1 milyon 720 bin ziyaretçiye ev sahipliği yapmıştır.
Dezenformasyon Yasası, Türkiye’de basın ve internet yayıncılığı alanında önemli bir reform olarak değerlendirilmektedir. Dezenformasyon Yasası’nın önemi ve faydaları şu şekilde sıralanabilir:
