Cahit Arf, Türk matematikçi, dünyaca ünlü bilim adamı ve TÜBİTAK’ın eski bilim kolu başkanıdır. Cahit Arf matematiği hiçbir zaman meslek olarak görmemiş; yaşam biçimine dahil etmiştir. Öğrencilere matematiği ezberlememelerini, öğrenmeleri gerektiğini her zaman dile getirmiştir.
Cahit Arf, 1910-1997 yılları arasında yaşamış, dünyada tanınan Türk Matematikçi olarak biliniyor. ‘Arf Halkaları’, ‘Arf Sabiti’ ve ‘Arf Kapanışları’ gibi terimleri buldu. Matematik dünyasına önemli katkılar sunan Cahit Arf, hocası sayılan Helmut Hesse ile Hesse-Arf kuramını geliştirebilmiştir.
Cahit Arf, 24 Ekim 1910 yılında Selanik’te doğdu. İlkokulu Selanik’te okudu. Matematik yeteneği erken yaşlarda fark edildi. Lise eğitimi için ailesi tarafından Fransa’ya gönderildi. St. Louis Lisesi’nde üç yıllık lise eğitimini iki yılda tamamladı. Daha sonra Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin sınavla Avrupa’ya gönderdiği öğrenciler arasına seçildi. Yükseköğrenimini Fransa’da Ecole Normale Superieure’de 1932 yılında tamamladı.
Bir süre Galatasaray Lisesi’nde matematik öğretmenliği yaptıktan sonra İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nde doçent adayı olarak çalıştı. Doktorasını yapmak için Almanya’ya gitti. 1938 yılında Göttingen Üniversitesi’nde doktorasını bitirdi. Doktora danışmanı Helmut Hasse ile birlikte Hasse-Arf teoremini geliştirdi.
Türkiye’ye döndüğünde İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nde profesör ve ordinaryüs profesörlüğe yükseldi ve 1962 yılına kadar çalıştı. Daha sonra Robert Koleji’nde matematik dersleri vermeye başladı. 1964 yılında Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ilk bilim kurulu başkanı oldu. Daha sonra gittiği Amerika Birleşik Devletleri’nde araştırma ve incelemelerde bulundu; Kaliforniya Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olarak görev yaptı. Türkiye’de yaşamak istemesi üzerine kendi isteğiyle 1967 yılında Türkiye’ye döndü. Döndükten kısa bir süre sonra Kanada ve Amerika’daki üniversitelerden konuk öğretim üyesi olarak teklifler aldı. Ancak o Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nde göreve başladı. 1980 yılında emekli oldu.
Cahit Arf, 1948’de İnönü Ödülü’nü, 1974’te TÜBİTAK Bilim Ödülü’nü kazandı. 1980 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Onur Doktorası, 1981’de de ODTÜ Onur Doktorası’nı aldı. 1990 yılında Cahit Arf’ın onuruna Sayılar Teorisi üzerine uluslararası bir sempozyum düzenlendi. 2009 yılından itibaren 10 Türk lirası üzerinde Arf’ın sureti yer almaktadır. 26 Aralık 1997 yılında İstanbul’da kanser nedeniyle hayatını kaybetti. Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
Cahit Arf, cebir konusunda yaptığı çalışmalarla dünyada tanınan önemli bilim insanları arasına girmiştir. Özellikle sentetik geometri problemlerinin pergel ve cetvel yardımıyla çözülebileceği konusunda çalışmaları önemlidir. Cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılmasında ortaya çıkan değişmezler, Arf halkaları, Arf değişmezi olarak literatürde yer bulmuştur.
Arf değişmezi: Bir kuadratik formun karakteristiği 2 olan bir cisim üzerindeki Arf değişmezi, formun dikotomik indeksi olarak da bilinir. Bu değişmez, formun dikotomik olup olmadığını belirler. Bir form dikotomik ise, formun her iki elemanının karesi sıfıra eşittir. Arf değişmezi, topoloji ve düğüm teorisinde Arf kapanışları ile ilişkilidir.
Arf halkaları: Bir halka, toplama ve çarpma işlemlerinin tanımlandığı bir cebirsel yapıdır. Arf halkaları, her idealinin birincil olduğu halkalardır. Bir ideal, halkanın bir alt kümesidir. Bir ideal birincil ise, idealin içermeyen herhangi iki elemanın çarpımının ideali içermesi durumunda, bu elemanlardan birinin ideali içermesi gerekir. Arf halkaları, cebirsel geometride ve sayılar teorisinde önemli bir rol oynar.
Hasse-Arf teoremi: Bu teorem, ramifikasyon teorisinde bir sonuçtur. Ramifikasyon teorisi, sayılar teorisinde ve cebirde, bir cismin başka bir cisme göre genişlemesini inceler. Hasse-Arf teoremi, iki cisim arasındaki ramifikasyon indekslerinin nasıl hesaplanacağını verir. Bu indeksler, genişleyen cismin alt cismin üzerindeki derecesini ölçer. Hasse-Arf teoremi, ramifikasyon indekslerinin alt cisimden genişleyen cisme doğru sabit kaldığını veya arttığını söyler.
Cahit Arf hayatını bilime adamış bir insandır. Doğal olarak bu konularda birçok sözü bulunur. Bunlardan bazıları şöyledir:
“Bilim insanının amacı anlamaktır. Ama büyük harflerle
anlamaktır.”
“Gerçekten evrenin sırrını arıyorsanız benim yaptığım gibi
sayılara gelin.”
“Matematikte yeni fikirler bulmak için önce eski fikirleri
unutmak gerekir.”
“Matematikte güzellik vardır ama herkes göremez.”
“Matematikte en zor şey basit şeyleri anlamaktır.”
