“Vegan beslenmek, hepçil beslenmeye göre daha bütçe dostu”

Son yıllarda “moda” olduğu düşünülse de tarihi Milattan Önce 6. Yüzyıla kadar uzanan ve o dönemlerden sonra Pisagor Diyeti olarak adlandırılan vejetaryen (bitkisel) beslenme, zaman içinde kavramsal olarak daha net çizgilere sahip oldu. Basitçe et yememek olarak açıklanabilecek olan vejetaryen beslenme biçiminin aksine veganlık; alerji, gıda hassasiyetleri, etik sebepler gibi bazı nedenlerle hayvan kökenli gıdaları ve diğer hayvansal ürünleri kullanmayı reddetmek olarak açıklanabilir.

Vegan kelimesinin ilk kullanımı 1944 yılında, The Vegan Society'nin kurucularından Donald Watson tarafından yapılan tanımda karşımıza çıkıyor.

O günden bu yana yaygınlaşan iletişim biçimleri sayesinde daha çok kişi tarafından duyulmaya başlanılan veganlık ve vegan beslenme konusu her daim tartışmaların odağında oluyor.

Biz de kendisi de vegan olan ve yaptığı paylaşımlarla bitkisel beslenenleri bilgilendiren Diyetisyen Bilge Sever ile bir röportaj yaptık ve kendisinin vegan olma sürecinden başlayarak, beslenmede dikkat edilecekler ve takviyeler gibi konularda bilgi aldık.

Diyetisyen Bilge Sever ile yaptığımız kısa röportaj ile sizleri baş başa bırakıyoruz.

Sohbetimize sizi kısaca tanıyarak başlayabilir miyiz?

Tabii ki ben vegan diyetisyen Bilge Sever. İstanbul Bilgi Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü mezunuyum. 2020 yılında mezun oldum, 2021 yılından bu yanaysa online beslenme danışmanlığı veriyorum.

Vegan olmaya ne zaman ve nasıl karar verdiniz?

Aslında vegan ve vejetaryen beslenmeye ilgim üniversite yıllarında başladı. Bu konuyla ilgili çeşitli sunumlar ve seminerler gerçekleştirdim. Fakat o zamanlar tam olarak vegan ya da vejetaryen olmayı düşünmemiştim. Özellikle mezun olduğum yıl yani 2020 yılında pandemi ile birlikte çeşitli araştırmalar yaptım ve veganlığın gerçek anlamını kavradım diyebilirim. Ancak ilk önce vejetaryen oldum ve kademeli olarak beslenmemdeki tüm hayvansal ürünleri çıkartarak 2023 yılında veganlığa geçtim. Vegan olmamın asıl sebebi hayvanlardı. Hayvanları küçüklüğümden beri hep çok sevmişimdir. Ancak dışarıda başını okşadığım kediyle tabağımdaki arasında bir farkı olmadığını anladığımda vejetaryen oldum ve kendimi hazır hissettiğimde de direkt vegan beslenmeye geçtim.

Beslenme ve Diyetetik Bölümü’nde okurken öğrendikleriniz ile bugün sahip olduğunuz bilgiler arasında çelişkili olarak nitelendirebileceğiniz bilgiler var mı?

Arada çok büyük farklar var. Şu an üniversitelerdeki beslenme ve diyetetik eğitimi tamamen hayvansal beslenme üzerine kurulu. Dört senelik lisans eğitimim boyunca vegan-vejetaryen beslenme adına hiçbir şey öğrenmedim, bu konulara neredeyse hiç değinilmedi. Değindiğimiz tek şey vegan- vejetaryenliğin sözlük anlamlarıydı. Karşımızdaki danışanın her zaman hepçil beslendiğini düşünerek ona bir beslenme tedavisi uyguladık. Ancak özellikle kendim bu konuya merak saldıktan sonra güncel kaynaklardan yaptığım araştırmalar sayesinde bugün edindiğim bilgilere ulaştım. Lisans dönemim boyunca ne kadar eski bilgilerin öğretildiğini işte o zaman fark ettim.

Vegan olmak isteyenlere beslenme tavsiyesi verecek olsanız, özellikle hangi konuyu seçerdiniz?

Aslında değinmek istediğim pek çok konu olur ama sadece bir tanesini seçmem gerekiyorsa ilk önce, besin gruplarını ve tabaklarını daha dengeli şekilde nasıl oluşturabilecekleri konusunu seçerdim çünkü aslında işin özü bu. Bu kısmı öğrendikten sonra üzerine bir şeyler koyabiliyoruz.

Veganlık ile ilgili olarak ‘proteini nereden alacağız’ sorusu dışında size en çok sorulan soru nedir?

Kalsiyum ve demir konusunda da çok soru alıyorum. Şu an ne yazık ki toplumumuzda bu minerallerin kaynağının sadece hayvansal gıdalar olduğuna yönelik büyük bir yanılgı var.

Toplumda vegan beslenmenin pahalı olduğu ya da her şeyi ancak kendimiz yaparsak maddi olarak zorlanmayacağımız yönünde bir algı var. Siz nasıl değerlendiriyorsunuz?

Şuan vegan beslenmek, hepçil beslenmeye göre daha bütçe dostu. Çünkü sanıldığı gibi veganlar çok farklı şeyler yemiyorlar; çoğumuzun öğününü nohut-pilav oluşturuyor. Bu da şu anki durumda vegan beslenmeyi daha bütçe dostu hale getiriyor. Tabii ki bir şeyleri evde yapmak çok daha maliyetsiz. Hem de içine ne girdiğini bildiğimiz için sağlık yönünden bizi destekliyor. Vegan ve pahalı olan ürünler de var tabii ki ama hepsinin aslında daha uygun fiyatlıları da mevcut.

Takviye almadan vegan ve sağlıklı bir beslenme sürdürmek mümkün mü?

Takviyeler eğer gerekliyse kullanılması gereken şeyler. Önemli olan gereksiz yere takviye kullanmamak. Aslında takviyeler de sağlıklı beslenmenin bir parçası. Vegan beslenelim ya da beslenmeyelim kan değerlerimizde çeşitli vitaminlerin ve minerallerin eksikliği gözlemlenebilir. Bunun sonucunda doktorumuzun önerdiği gerekli takviyeleri kullanmak hem vücudumuzun sorunsuz şekilde işlemesi hem de ileride farklı sağlık sorunları yaşamamız adına bize yardımcı oluyor. Şu an literatürde vegan beslenen bireylerin B12 takviyesi kullanması öneriliyor. Çünkü bitkisel besinlerde B12 bulunmuyor. Değinmek istediğim başka bir vitamin de D vitamini. Ancak D vitamini direkt vegan beslenmeyle bağlantılı değil şu an dünya popülasyonunun çok büyük bir kısmında D vitamini eksikliği gözlemleniyor. Bu nedenle vegan olsun ya da olmasın herkesin D vitamini seviyelerini kontrol ettirmesi eksikse uygun takviyeyi kullanması gerekiyor.