5 Nisan tarihi, hem Türkiye’de hem de dünyada siyasi, bilimsel ve
kültürel birçok önemli olaya tanıklık etti. Fatih Sultan
Mehmet'in İstanbul kuşatmasından Gazi Osman Paşa'nın vefatına, 5
Nisan Ekonomik Kararları'ndan Anıtkabir projesine kadar tarihe iz
bırakan gelişmelerin yaşandığı bu anlamlı günü detaylarıyla
keşfedin.
1453: Fatih Sultan Mehmet'in Donanması İstanbul Sularında
Osmanlı Padişahı Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'u fethetmek
amacıyla hazırlıklarını sürdürürken, 5 Nisan 1453 tarihinde
Osmanlı donanması İstanbul sularına ulaştı. Bu stratejik hamle,
şehrin denizden de kuşatılmasını sağlayarak fetih sürecinin
önemli bir aşamasını oluşturdu. İstanbul'un fethi, Osmanlı
İmparatorluğu'nun yükselişinde kritik bir dönüm noktasıdır.
1804: İskoçya'ya Düşen İlk Meteor Kaydedildi
5 Nisan 1804 tarihinde, İskoçya'ya düşen bir meteor, kayıtlara
geçen ilk meteor vakası olarak tarihe geçti. Bu olay,
gökbilimciler ve bilim insanları için büyük bir ilgi uyandırdı ve
meteorların incelenmesine yönelik çalışmalara hız kazandırdı.
1900: Plevne Kahramanı Gazi Osman Paşa'nın Vefatı
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Plevne Savunması ile
tanınan Gazi Osman Paşa, 5 Nisan 1900 tarihinde hayatını
kaybetti. Gösterdiği üstün kahramanlık ve liderlik vasıflarıyla
Osmanlı tarihine adını altın harflerle yazdıran Osman Paşa,
vefatının ardından Fatih Camii avlusuna defnedildi.
1925: Şeker Fabrikalarına İmtiyaz ve Muafiyet Kanunu'nun Kabulü
Türkiye Büyük Millet Meclisi, 5 Nisan 1925 tarihinde "Şeker
Fabrikalarına Bahşolunan İmtiyaz ve Muafiyet Hakkında Kanun"u
kabul etti. Bu yasa, yerli şeker üretiminin teşvik edilmesini ve
şeker fabrikası kurmak isteyen özel girişimcilerin devlet
tarafından desteklenmesini amaçlıyordu. Bu sayede, Türkiye'de
şeker sanayisinin temelleri atıldı ve ilk şeker fabrikaları
kurulmaya başlandı.
1941: Anıtkabir Proje Yarışmasının Sonuçlanması
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün anıt
mezarı için düzenlenen proje yarışması, 5 Nisan 1941 tarihinde
sonuçlandı. Mimarlar Emin Onat ve Orhan Arda'nın ortaklaşa
hazırladığı proje, jüri tarafından birinci seçildi. Bu proje,
Anıtkabir'in inşasında temel alınarak, Türkiye'nin en önemli anıt
yapılarından birinin ortaya çıkmasını sağladı.
1946: Missouri Zırhlısının İstanbul'a Gelişi
ABD'de vefat eden Türkiye'nin Washington Büyükelçisi Münir
Ertegün'ün naaşı, 5 Nisan 1946 tarihinde ABD donanmasına ait
Missouri zırhlısı ile İstanbul'a getirildi. Bu olay, Türkiye ile
ABD arasındaki diplomatik ilişkilerin güçlenmesine katkıda
bulundu ve iki ülke arasındaki dostane bağların bir göstergesi
oldu.
1974: Dünya Ticaret Merkezi'nin Açılışı
New York'ta inşa edilen ve dönemin en yüksek binalarından biri
olan Dünya Ticaret Merkezi, 5 Nisan 1974 tarihinde resmi olarak
açıldı. Mimar Minoru Yamasaki tarafından tasarlanan bu ikonik
yapı, 11 Eylül 2001'deki terör saldırılarına kadar şehrin
siluetinin önemli bir parçasıydı.
1994: 5 Nisan Ekonomik Önlemler Paketi'nin Uygulamaya Konulması
Türkiye, 1990'ların başında yaşadığı ekonomik krizlerin
etkilerini azaltmak amacıyla, 5 Nisan 1994 tarihinde kapsamlı bir
ekonomik önlemler paketi açıkladı. "5 Nisan Kararları" olarak
bilinen bu paket, enflasyonun kontrol altına alınması, kamu
harcamalarının kısıtlanması ve ekonomik istikrarın sağlanması
hedefleriyle uygulamaya konuldu.
1998: Akaşi Kaikyō Köprüsü'nün Hizmete Açılması
Japonya'da inşa edilen ve Şikoku ile Honşu adalarını birbirine
bağlayan Akaşi Kaikyō Köprüsü, 5 Nisan 1998 tarihinde hizmete
açıldı. Dünyanın en uzun asma köprüsü unvanına sahip olan bu
yapı, mühendislik alanında önemli bir başarı olarak kabul
edilmektedir.
2000: Sinema Sanatçısı Hayati Hamzaoğlu'nun Vefatı
Türk sinemasının önemli isimlerinden Hayati Hamzaoğlu, 5 Nisan
2000 tarihinde hayatını kaybetti. Özellikle "kötü adam"
rolleriyle tanınan Hamzaoğlu, kariyeri boyunca birçok ödül
kazandı ve Türk sinemasına önemli katkılarda bulundu.
2009: Türkiye'de Kot Taşlama İşleminin Yasaklanması
Türkiye'de, kot taşlama işlemi sırasında kullanılan ve işçilerin
sağlığını tehdit eden maddelerin kullanımı, 5 Nisan 2009
tarihinde Sağlık Bakanlığı tarafından yasaklandı. Bu karar,
özellikle silikozis hastalığından etkilenen işçilerin korunması
amacıyla alındı ve iş sağlığı ve güvenliği açısından önemli bir
adım olarak değerlendirildi.
Tarihte Bugün Yaşanan Olaylar
- 1453 Fatih Sultan Mehmet'in donanması İstanbul sularına
geldi.
- 1614 Pocahontas ile John Rolfe evlendi.Powhatan adlı
Kızılderili kabilesinin reisinin kızı, İngilizlere esir düşünçe
tütün yetiştiricisi Rolfe ile tanışmıştı.
- 1804 Kayıtlara geçen ilk meteor, İskoçya'ya düştü.
- 1897 Yunanistan ile Osmanlı Devleti arasında, Otuz Gün Savaşı
olarak adlandırılan savaş başladı.
- 1900 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndaki Plevne Savunması ile
tanınan Gazi Osman Paşa öldü.
- 1930 Hindistan'da 300 millik yürüyüşünü tamamlayan Mahatma
Gandhi, Dandi sahiline ulaştı.
- 1936 Mississippi'de meydana gelen bir kasırgada 233 kişi
öldü.
- 1941 Anıtkabir için açılan proje yarışması sonuçlandı; Emin
Onat ve Orhan Arda'nın teklif ettikleri proje seçildi.
- 1944 II. Dünya Savaşı: Yunanistan'ın bir kasabasında 270
kişi, Naziler tarafından öldürüldü.
- 1946 Missouri zırhlısı, ABD'de ölen Türkiye'nin Vaşington, DC
Büyükelçisi Münir Ertegün'ün naaşını İstanbul'a getirdi.
- 1949 Illinois'de bir hastanede çıkan yangında 77 kişi öldü.
- 1951 Ethel ve Julius Rosenberg, Sovyetler Birliği için
casusluk yapma suçundan idama mahkûm edildiler.
- 1973 Pierre Messmer, Fransa başbakanı oldu.
- 1974 11 Eylül 2001'deki saldırılar sonucu yıkılan Dünya
Ticaret Merkezi açıldı. Yapımına 1970'te başlanan ve 37 milyon
dolara mal olan binanın mimarı Minuori Yamasaki idi.
- 1983 CHP eski genel başkanı Bülent Ecevit'e, yurt dışına
çıkış izni verildi. Ecevit, Sosyalist Enternasyonal toplantısı
için Portekiz'e gitti.
- 1984 Cidde-Şam seferini yapan bir yolcu uçağı, Suriye uyruklu
bir hava korsanı tarafından kaçırılarak Yeşilköy'e indirildi.
- 1992 Bosna-Hersek hükümeti bağımsızlığını ilan etti.
- 1994 Kurt Cobain 'in öldüğü gün olarak belirlenmiştir. 8
Nisan'da cesedi Seattle'daki evinin garajında bulunmuştur.
- 1994 5 Nisan Ekonomik Önlemler Paketi uygulamaya konuldu.
- 1996 Agos, İstanbul'da yayın hayatına başladı
- 1998 Japonya'daki Şikoku ve Honşu adalarını birbirine
bağlayan, dünyanın en uzun asma köprüsü Akaşi Kaikyo Köprüsü
hizmete açıldı.
- 2002 Alice in Chains grubunun solisti Layne Staley aşırı
dozdan ölmüştür. 15 gün sonra evinde bulunduğunda cesedi tanınmaz
haldeydi. Yapılan otopsiyle cesedi ve ölüm sebebi
tanımlanabilmiştir. Ölümü Kurt Cobain ile aynı güne denk
düşmektedir.
- 2009 Türkiye'de Sağlık Bakanlığı, 40 işçinin slikozis
hastalığından ölmesinin ardından, kot taşlama için kullanılan
insan sağlığına zararlı maddelerin kullanımını yasakladı.
Tarihte Bugün Doğanlar
- 1588 Thomas Hobbes, İngiliz felsefecisi (ö. 1679)
- 1899 Alfred Blalock, ABD'li bilim adamı, hekim (ö. 1964)
- 1900 Spencer Tracy, ABD'li aktör (ö. 1967)
- 1908 Bette Davis, ABD'li aktrist (ö. 1989)
- 1908 Herbert von Karajan, Avusturyalı orkestra şefi (ö. 1989)
- 1916 Gregory Peck, ABD'li aktör (ö. 2003)
- 1923 Ernest Mandel, Belçikalı marksist teorisyen (ö. 1995)
- 1923 Nguyen Van Thieu, Vietnamlı asker ve siyaset adamı (ö.
2001)
- 1925 Sadri Alışık, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu
- 1926 Prof. Dr. Ömer Faruk Akün, bir yazar ve eski bir
akademisyen.
- 1926 Roger Corman, ABD'li yönetmen
- 1926 Süleyman Seba, BJK başkanlığı da yapmış olan Türk
işadamı
- 1928 Haldun Dormen, Türk tiyatrocu
- 1929 Hugo Claus, Flaman romancı, şair, oyun yazarı, ressam ve
film yönetmeni (ö. 2008)
- 1929 Ivar Giaever, Norveçli fizikçi, Fizik Nobel Ödülü
- 1937 Colin Powell, Amerika Birleşik Devletleri eski Dışişleri
Bakanı
- 1942 Pascal Couchepin, İsviçreli politikacı
- 1942 Peter Greenaway, Galli yönetmen, ressam ve roman yazarı
- 1945 Cem Karaca, Türk müzisyen ve besteci (ö. 2004)
- 1950 Agnetha Fältskog, İsveçli pop şarkıcısı, besteci ve
yapımcı (ABBA)
- 1956 Diamond Dallas Page, güreşçi ve aktördür
- 1965 Aykut Kocaman, Türk eski futbolcu
- 1970 Yaşar, Türk müzisyen
- 1973 Pharrell, ABD'li prodüktör, şarkıcı ve rapçi (The
Neptunes)
- 1976 Fernando Morientes, İspanyol futbolcu
- 1979 Timo Hildebrand, Alman futbolcu
- 1980 Thomas Hitzlsperger, Alman futbolcu
- 1984 Marshall Allman, ABD'li aktör
Tarihte Bugün Ölenler
- 1794 Georges Danton, Fransız ihtilali liderlerinden (d. 1759)
- 1900 Gazi Osman Paşa, Osmanlı Paşası (d. 1833)
- 1941 Heinrich Krippel, Avusturyalı heykeltraş (d. 1883)
- 1964 Douglas MacArthur, ABD'li general (d. 1880)
- 1976 Çan Kay-Şek, Tayvan'ın ilk devlet başkanı (d. 1887)
- 1976 Howard Hughes, ABD'li havacı, iş adamı (d. 1905)
- 1994 Kurt Cobain, ABD'li müzisyen (Nirvana üyesi) (d. 1967)
- 1997 Cozy Powell, İngiliz baterist (d. 29 Aralık 1947)
- 2002 Layne Staley, Amerikalı müzisyen (d.22 Ağustos 1967)
- 2005 Saul Bellow, ABD'li yazar (d. 1915)
- 2008 Charlton Heston, ABD'li sinema ve tiyatro oyuncusu
(YUSUF SONKURT)
