26 Ocak, dünya tarihinde önemli gelişmelerin yaşandığı bir
gündür. Halley Kuyruklu Yıldızı'nın geçişinden, Hindistan
Cumhuriyeti'nin ilanına kadar birçok tarihi olayın yaşandığı bu
günde, geçmişe yolculuk yaparak önemli anları hatırlıyoruz.
Halley Kuyruklu Yıldızı'nın Beşinci Geçişi (66)
26 Ocak 66'da, Halley kuyruklu yıldızı Dünya'nın yakınından
beşinci kez geçti. Bu olay, astronomi tarihinde önemli bir yer
tutar ve kuyruklu yıldızların yörüngeleri hakkında bilgi
edinilmesine katkı sağlamıştır.
İngiltere Kralı III. Edward'ın Fransa Kralı Olması (1340)
26 Ocak 1340'da, İngiltere Kralı III. Edward, kendini Fransa
Kralı ilan etti. Bu durum, Yüz Yıl Savaşları'nın başlangıcına
zemin hazırlamıştır.
Prag Üniversitesi'nin Kuruluşu (1347)
26 Ocak 1347'de, Prag Üniversitesi kuruldu. Orta Avrupa'nın en
eski üniversitelerinden biri olan bu kurum, eğitim ve bilim
alanında önemli bir rol oynamıştır.
Lizbon Depremi (1531)
26 Ocak 1531'de, Portekiz'in başkenti Lizbon'da şiddetli bir
deprem meydana geldi. Binlerce kişinin hayatını kaybetmesine
neden olan bu felaket, bölgenin tarihindeki en yıkıcı olaylardan
biridir.
Osmanlı Devleti'nin Karlofça Antlaşması'nı İmzalamasi (1699)
26 Ocak 1699'da, Osmanlı Devleti, Karlofça Antlaşması'nı
imzaladı. Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun Batı'daki
topraklarında önemli kayıplara yol açmıştır.
Cullinan Elmasının Bulunması (1905)
26 Ocak 1905'te, Güney Afrika'nın Pretoria şehrinde 3.106 karat
değerinde dünyanın en büyük elması olan Cullinan bulundu. Bu
elmas, daha sonra Britanya tacına yerleştirilen "Afrika'nın Büyük
Yıldızı" adlı pırlantaya dönüştürülmüştür.
Televizyonun İcadı (1926)
26 Ocak 1926'da, televizyonun icadı gerçekleşti. Bu buluş,
iletişim ve eğlence dünyasında devrim niteliğinde bir adım
olmuştur.
Hindistan Cumhuriyetinin İlanı (1950)
26 Ocak 1950'de, Hindistan anayasası kabul edilerek Cumhuriyet
ilan edildi. Dünyanın en kalabalık demokrasisi olan Hindistan, bu
tarihten itibaren bağımsız bir cumhuriyet olarak yoluna devam
etmektedir.
Kış Olimpiyatları'nın Başlaması (1956)
26 Ocak 1956'da, Kış Olimpiyatları Cortina d'Ampezzo'da (İtalya)
başladı. Bu organizasyon, kış sporları tutkunları için önemli bir
etkinlik olmuştur.
Bağdat Paktı Konseyi'nin Toplanması (1959)
26 Ocak 1959'da, Bağdat Paktı Konseyi Karaçi'de toplandı.
Toplantıya, Türkiye adına Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri
Bakanı Fatin Rüştü Zorlu katıldı.
Tarihte Bugün Yaşanan Olaylar
- 66 Halley kuyruklu yıldızı Dünya'nın yakınından 5. kayıtlı
geçişi.
- 1340 III. Edward İngiltere kralı kendini Fransa kralı ilan
etti.
- 1531 Lizbon'da (Portekiz) şiddetli deprem; binlerce kişi
öldü.
- 1699 Osmanlı Devleti Karlofça Antlaşması'nı imzaladı.
- 1700 Kuzey Amerika'nın batı sahillerinde 9 şiddetinde deprem
(Kaskadya depremi) meydana geldi.
- 1785 Benjamin Franklin, kızına yazdığı mektupta Amerika
Birleşik Devletleri'nin sembolü olarak kartalın seçilmesinden
dolayı duyduğu hayal kırıklığını dile getirdi. Kendisi hindiyi
düşünüyormuş.
- 1788 İngiliz donanması Sidney sahillerinde. Avrupalıların
kalıcı yerleşimi başlamış oldu.
- 1837 Michigan 26. eyalet olarak Amerika Birleşik
Devletleri'ne katıldı.
- 1861 Louisiana eyaleti Amerika Birleşik Devletleri'nden
ayrıldı.
- 1870 Virjinya tekrar Amerika Birleşik Devletleri'ne katıldı.
- 1905 Pretoria'da (Güney Afrika) 3,106 karat değerindeki
dünyanın en büyük elması bulundu. Elmasa "Cullinan" adı verildi.
9 parçaya bölünen elmastan elde edilen "Afrika'nın Büyük Yıldızı"
adındaki 530.2 karatlık 74 yüzlü dünyanın en büyük pırlantası
Britanya tacına yerleştirildi.
- 1911 Richard Strauss'un Der Rosenkavalier operası ilk kez
sahnelendi.
- 1911 Pilot Glenn H. Curtiss ilk deniz uçağını uçurdu.
- 1921 İstanbul Tramvay işçileri greve çıktı.
- 1924 Vladimir İlyiç Lenin'in onuruna Petrograd'ın adı
Leningrad olarak değiştirildi.
- 1926 Televizyonun icadı
- 1931 Hindistan'da Mahatma Gandhi serbest bırakıldı.
- 1931 Kızıl İstanbul gazetesi hakkında soruşturma açıldı.
- 1934 Apollo Tiyatrosu Harlem'de (New York) açıldı.
- 1934 Almanya ile Polonya arasında saldırmazlık antlaşması
imzalandı.
- 1939 İspanya İç Savaşı: General Francisco Franco'ya bağlı
milliyetçi güçler İtalyanların da yardımıyla Barcelona şehrini
ele geçirdiler.
- 1942 II. Dünya Savaşı: İlk Amerikan birlikleri Avrupa
topraklarında (Kuzey İrlanda).
- 1946 Félix Gouin Fransa başbakanı seçildi.
- 1948 Milli Korunma Mahkemeleri kaldırıldı.
- 1950 Hindistan anayasası kabul edildi.Cumhuriyet ilan edildi.
Dünyanın en kalabalık demokrasisi kuruldu.
- 1956 Kış olimpiyatları Cortina d'Ampezzo'da (İtalya) başladı.
- 1958 Klasik müzik bestecisi Bülent Arel'in Beş Sonnet adlı
yapıtı ilk kez seslendirildi.
- 1959 Ankara Telgraf gazetesi'nin sahibi ve yazı işleri müdürü
Fethi Giray Ankara Cezaevi'ne girdi. Fethi Giray 17 gün hapis
cezasına çarptırılmıştı.
- 1959 Bağdat Paktı Konseyi Karaçi'de toplandı. Toplantıya,
Türkiye adına Başbakan Adnan Menderes ve Dışişleri Bakanı Fatin
Rüştü Zorlu katıldı.
- 1962 Ay'a bilimsel cihazlar götürmek üzere üzere fırlatılan
Ranger 3 uydusu Ay'ın ancak 35.000 km kadar uzağından geçebildi.
- 1963 Hürriyet gazetesi muhabiri Yüksel Kasapbaşı, foto
muhabiri Abidin Behpur ve şoför Yüksel Öztürk göreve giderken
donarak öldüler.
- 1965 Hintçe Hindistan'ın resmi dili oldu.
- 1966 İstanbul'un çeşitli semtlerinde "köylü pazarları"
kurulması çalışmalarına başladı. Amaç, halkın daha ucuz sebze ve
meyve yiyebilmesi idi.
- 1969 Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi Genel Başkanı
Alparslan Türkeş İstanbul İl Gençlik Kongresi'nde "Hareket
başladı" dedi.
- 1970 Necmettin Erbakan ve 17 arkadaşı Milli Nizam Partisi'ni
kurdu.
- 1972 Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam
dosyası Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne gönderildi.
- 1973 Fikir suçundan cezaevinde bulunan Çetin Altan, Doğan
Koloğlu, Alpay Kabacalı, İrfan Derman ve Yaşar Kemal yargılandı.
- 1974 Bülent Ecevit başkanlığında Cumhuriyet Halk Partisi -
Milli Selamet Partisi koalisyon hükümeti göreve başladı.
- 1974 Türk Hava Yolları'nın Van adlı yolcu uçağı, İzmir
Cumaovası Havaalanı'nda pistin 100 metre uzağında yere çakıldı;
63 kişi öldü.
- 1978 Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Başkanı
Feyyaz Berker ve Yönetim Kurulu üyesi Rahmi Koç Türk Ceza
Kanunu'nun (TCK)141.,142. ve163. maddelerinin kaldırılmasını
istediler.
- 1979 Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Pol-Der, Pol-Bir, Pol-Ens
ve Tem-Der'in çalışmalarını durdurdu.
- 1980 İsrail ve Mısır arasında diplomatik ilişkiler başladı.
- 1984 Türkiye İşçi Partisi davası sonuçlandı;102 kişi çeşitli
hapis cezalarına çarptırıldı.
- 1986 Halley kuyruklu yıldızı gece görünür konumda. Güneş
etrafında 76 yıl süren bir turunu tamamlıyor.
- 1988 The Phantom of the Opera müzikali ilk kez sahnelendi.
- 1992 12 Eylül'den sonra ilk kez memur eylemi düzenlendi.
İstanbul'daki eyleme 5 bin memur katıldı.
- 1992 Boris Yeltsin, Rusya'nın nükleer füzelerinin Amerikan
şehirlerini hedef almaktan vazgeçeceğini duyurdu.
- 1993 Václav Havel, Çek Cumhuriyetinin başkanı seçildi.
- 1996 ABD'li katil John Albert Taylor Utah'ta kurşuna
dizilerek idam edildi.
- 1998 Lewinsky skandalı: Amerika Birleşik Devletleri başkanı
Bill Clinton, eski beyaz saray stajyeri Monica Lewinsky ile
ilişkisi olduğunu reddetti.
- 1998 Compaq, Digital Equipment Corporation şirketini satın
aldı.
- 2001 Gujarat'da (Hindistan) deprem: 20.000 den fazla kişi
öldü.
- 2004 Hamid Karzai, Afganistan'ın yeni anayasasını imzaladı.
- 2005 Condoleezza Rice, Amerika Birleşik Devletleri'nin ilk
zenci kadın dışişleri bakanı oldu.
- 2006 Filistin'de yapılan seçimlerde Hamas'ın parlamentodaki
132 sandalyenin 76'sını elde ettiği anlaşılınca Başbakan Ahmed
Qurei istifa etti.
- 2006 Dünya Ekonomi Forumu, Davos'ta (İsviçre) toplandı.
- 2008 Ümraniye'de ele geçirilen patlayıcılarla ilgili
soruşturma kapsamında mahkemeye sevk edilen emekli Tuğgeneral
Veli Küçük, emekli Kurmay Albay Mehmet Fikri Karadağ, Susurluk
Davası hükümlüsü Sami Hoştan, avukat Kemal Kerinçsiz, Türk
Ortodoks Patrikhanesi Basın ve Halkla İlişkiler Sözcüsü Sevgi
Erenerol, Hüseyin Görüm, Hüseyin Gazi Oğuz ve Oğuz Alparslan
Abdülkadir tutuklandı.
Tarihte Bugün Doğanlar
- 1804 Eugène Sue, sanayi devriminin toplumsal sorunlarını
gazete yazı dizilerinde ilk ortaya koyan Fransız yazar, romancı.
- 1904 Seán MacBride, 1974 Nobel Barış Ödülü sahibi İrlanda'lı
devlet adamı
- 1908 Jill Esmond, İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu (ö. 28
Temmuz 1990)
- 1911 Polykarp Kusch, Nobel Ödülü sahibi ABD'li fizikçi (ö.
1993)
- 1918 Nicolae Ceauşescu, Romanya devlet başkanı (ö. 1989)
- 1925 Paul Newman, ABD'li sinema oyuncusu, yönetmen
- 1927 Eartha Kitt, Amerikalı siyah sahne ve sinema oyuncusu.
- 1928 Roger Vadim, Fransız film yönetmeni (ö. 2000)
- 1944 Angela Davis, 1970-1972 arasında gizli örgüt üyesi
olmakla suçlandığı davalardaki savunmasıyla ünlenen Amerikalı
siyah kadın devrimci.
- 1956 Carrie Fisher, Amerikalı aktris, senarist ve yazar.
Sinema oyuncusu Debbie Reynolds'un kızıdır.
- 1958 Ellen DeGeneres, ABD' li aktris ve komedyen
- 1958 Gleb Nosovski, Rus matematikçi ve Yeni Kronoloji'nin
yazarlarından biri
- 1971 Jared Leto, ABD'li oyuncu ve müzisyen
- 1974 Andy Khachaturian, Ermeni asıllı ABD'li besteci ve
şarkıcı.
- 1978 Sinan Çalışkanoğlu, sinema, tiyatro, reklam ve dizi
oyuncusu.
- 1982 Priya Rai, Hint Kökenli Pornografik film oyuncusu
Tarihte Bugün Ölenler
- 1823 Edward Jenner, Çiçek aşısını bulan İngiliz doktor (d.
1749)
- 1855 Gerard de Nerval, Romantizm'in öncüsü şair ve yazar
(intihar) (d. 1808)
- 1879 Julia Margaret Cameron, İngiliz fotoğrafçı (d. 1815)
- 1922 Luigi Denza, İtalyan besteci (d. 1846)
- 1948 Musa Kâzım Karabekir. Asker, Millî Mücadele Kahramanı ve
siyaset adamı(d. 1882)
- 1962 Lucky Luciano, Amerikalı gangster (d. 1897)
- 1973 Edward G. Robinson, ABD'li sinema oyuncusu (d. 1893)
- 1992 José Ferrer, Porto Rikolu oyuncu ve yönetmen (d. 1912)
- 2000 Fuat Türkay, İstanbul Devlet Konservatuvarı'nın kurucusu
- 2008 Christian Brando, ABD'li aktör, Marlon Brando'nun oğlu
(d. 1958)
(HABER MERKEZİ)
